Nỗi lo và kỳ vọng của hộ kinh doanh trước bước ngoặt chính sách
Nghị định 70/2025/NĐ-CP là bước đi quan trọng trong lộ trình cải cách thuế, thay thế dần cơ chế thuế khoán vốn tồn tại lâu nay. Theo quy định, từ năm 2026, hộ kinh doanh sẽ phải quản lý doanh thu-chi phí, xuất hóa đơn điện tử và thực hiện kê khai định kỳ thay cho việc nộp thuế cố định hàng tháng như trước. Điều này đồng nghĩa với việc tiểu thương và các doanh nghiệp nhỏ sẽ phải thay đổi toàn diện cách quản lý, từ thói quen ghi sổ tay sang các công cụ công nghệ.
Tại Tọa đàm “Đồng hành cùng hộ kinh doanh và doanh nghiệp nhỏ trong kỷ nguyên số” do báo Kinh tế đô thị tổ chức diễn ra sáng 25/9/2025 tại Hà Nội, nhiều ý kiến đã thẳng thắn chia sẻ nỗi lo thực tế. Chị Nguyễn Vân Hằng – tiểu thương bán phụ kiện tại chợ Đồng Xuân chia sẻ: “Tôi quen ghi sổ tay, nay phải dùng máy tính tiền, phần mềm, hóa đơn điện tử là thấy sợ. Lại lo sẽ phải tốn kém nhiều chi phí nếu phải mua thêm thiết bị”. Đây cũng là nỗi băn khoăn chung của nhiều hộ kinh doanh trung niên, vốn quen với cách quản lý truyền thống.
Không chỉ riêng chị Hằng, hàng nghìn hộ kinh doanh tại chợ Đồng Xuân – nơi có hơn 2.200 hộ buôn bán với doanh thu hàng năm đóng góp khoảng 67 tỷ đồng tiền thuế đều đang đứng trước yêu cầu thay đổi. Đại diện Công ty CP Chợ Đồng Xuân, ông Nguyễn Hà Thanh – Phó Tổng giám đốc nhấn mạnh: “Chợ truyền thống như Đồng Xuân đang đứng trước cơ hội lớn để đổi mới, nhưng cũng cần sự hỗ trợ mạnh mẽ từ công nghệ và chính sách. Việc ứng dụng thanh toán số và hóa đơn điện tử không chỉ giúp tiểu thương minh bạch hoạt động mà còn nâng cao uy tín, tạo lợi thế trong cạnh tranh với các kênh bán hàng hiện đại.
Ở góc độ quản lý địa phương, bà Nguyễn Hồng Trang – Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân phường Hoàn Kiếm nhìn nhận: “Trên địa bàn phường có hàng nghìn hộ kinh doanh, nhiều trong lĩnh vực dịch vụ-du lịch. Nhóm này vừa tạo việc làm, vừa đóng góp ngân sách, nhưng cũng là đối tượng chịu áp lực lớn nhất khi phải thích ứng nhanh với Nghị định 70. Chính quyền cơ sở rất cần sự phối hợp từ cơ quan thuế, ngân hàng, fintech và các đại lý thuế để hỗ trợ trực tiếp.”
Ở chiều tích cực hơn, nhiều chuyên gia cho rằng đây là cơ hội để thay đổi tư duy kinh doanh. Bà Lê Yến – Giám đốc Công ty Tư vấn Thuế Hà Nội (Hanoitax) phân tích: “Thói quen lâu năm khiến nhiều người e ngại, nhưng nếu chuyển sang kê khai minh bạch, họ sẽ dễ tiếp cận vốn hơn, mở rộng kinh doanh, và tránh rủi ro pháp lý. Đây là cơ hội để tiểu thương thoát khỏi ‘vòng khép kín’ của buôn bán nhỏ lẻ.”
Rõ ràng, cùng một chính sách, có người coi là áp lực, có người lại nhìn thấy cơ hội. Vấn đề cốt lõi là cách tổ chức triển khai và hệ sinh thái hỗ trợ đi kèm.
Nhiều giải pháp đồng hành cùng tiểu thương
Để giúp hộ kinh doanh vượt qua giai đoạn chuyển đổi, tại tọa đàm, nhiều giải pháp công nghệ và tài chính đã được giới thiệu. Điểm chung của các sáng kiến này là sự đơn giản, dễ áp dụng và chi phí hợp lý – những yếu tố then chốt để tiểu thương có thể tiếp nhận nhanh chóng.
Đại diện Công ty CP 9Pay, bà Vũ Quỳnh Hương Giám đốc Marketing cho biết: “Để hộ kinh doanh và doanh nghiệp nhỏ không bị bỏ lại phía sau, các giải pháp fintech cần tập trung vào sự đơn giản, dễ dùng và chi phí hợp lý. 9Pay đã phát triển cổng thanh toán đa tiện ích, hỗ trợ xuất hóa đơn điện tử, kết nối ngân hàng và đặc biệt tối ưu cho giao dịch nhỏ lẻ tại chợ truyền thống hay cửa hàng du lịch.”
Theo bà Hương, 9Pay không chỉ cung cấp công cụ thanh toán QR, liên kết ví điện tử, thẻ quốc tế, mà còn có dịch vụ nhận tiền trực tiếp từ khách quốc tế thông qua hệ thống booking, hỗ trợ tự động hóa các khoản chi cho khách sạn, nhà hàng, hướng dẫn viên. “Điều này đặc biệt quan trọng với các doanh nghiệp du lịch Hoàn Kiếm – nơi mỗi ngày diễn ra hàng nghìn giao dịch giá trị nhỏ nhưng có ý nghĩa quyết định đến trải nghiệm của du khách,” bà nhấn mạnh.
Ông Lưu Văn Hòa - chủ một khách sạn nhỏ trên phố Hàng Bè cũng nêu vấn đề thực tế: “Khách sạn của tôi chủ yếu nhận khách quốc tế qua các ứng dụng đặt phòng như Booking, nhưng chưa có hệ thống thanh toán riêng hay nhân sự IT. Vậy có cách nào để nhận tiền cọc trực tiếp từ khách nước ngoài về Việt Nam an toàn và nhanh chóng không?”
Đại diện một doanh nghiệp lữ hành tham dự tọa đàm chia sẻ thêm: “Ngành du lịch có đặc thù phải thanh toán rất nhiều khoản nhỏ lẻ cho nhà hàng, khách sạn, hướng dẫn viên, xe vận chuyển… Nếu làm thủ công thì mất rất nhiều thời gian và dễ sai sót. Liệu có cách nào để tự động hóa các khoản chi này không?”
Những ý kiến này cho thấy fintech không chỉ mang lại công cụ thanh toán, mà còn góp phần định hình lại cách thức quản trị chi phí, tăng hiệu quả vận hành cho doanh nghiệp nhỏ.
Cùng với fintech, các ngân hàng cũng cam kết đồng hành. BacABank và PGBank đã giới thiệu gói tín dụng ưu đãi, trong đó các hộ kinh doanh và doanh nghiệp nhỏ thực hiện minh bạch tài chính thông qua hóa đơn điện tử sẽ được ưu tiên xét duyệt. Đây là một thay đổi quan trọng, bởi từ nay dữ liệu kê khai minh bạch có thể trở thành cơ sở để tiếp cận vốn, thay vì chỉ dựa vào tài sản thế chấp.
Theo phân tích tại tọa đàm, điều này có thể tạo ra “vòng tuần hoàn mới”: càng minh bạch, càng dễ tiếp cận tín dụng, từ đó càng có thêm nguồn lực mở rộng kinh doanh. Đây cũng chính là động lực để hộ kinh doanh chủ động chuyển đổi thay vì bị động thực hiện.
Chính quyền địa phương cũng đề xuất Nhà nước nên xem xét gói hỗ trợ chi phí ban đầu, đặc biệt cho hộ kinh doanh nhỏ lẻ. Việc này sẽ giúp giảm gánh nặng tài chính khi đầu tư vào phần mềm hay thiết bị, từ đó khuyến khích tiểu thương mạnh dạn bước vào lộ trình chuyển đổi.
Thực tế phản ánh cho thấy rõ hai mặt của vấn đề: một bên là nỗi lo về chi phí, thủ tục và năng lực công nghệ; bên kia là cơ hội minh bạch hóa, tiếp cận vốn và nâng cao sức cạnh tranh. Quan trọng hơn, sự tham gia của cơ quan quản lý, ngân hàng, fintech, doanh nghiệp công nghệ và tư vấn thuế đã hình thành một “hệ sinh thái đồng hành”.
Chính hệ sinh thái này sẽ quyết định hộ kinh doanh và doanh nghiệp nhỏ có thể đi qua “cú sốc chính sách” một cách thuận lợi hay không. Khi có sự phối hợp đồng bộ, quá trình chuyển đổi số không chỉ là yêu cầu pháp lý mà trở thành cơ hội để khu vực kinh tế tư nhân phát triển minh bạch, chuyên nghiệp và bền vững đúng tinh thần Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị.
