“Địa đạo - Mặt trời trong bóng tối”: Đợi chờ chinh phục những giải thưởng quốc tế

Bùi Thạc Chuyên là cái tên gần như bảo chứng cho những sản phẩm điện ảnh mà anh làm, từ phim truyền hình cho đến phim điện ảnh, dù ở đề tài nào. “Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối” của anh ra mắt nhân kỷ niệm Ngày Giải phóng miền nam, thống nhất đất nước đã nhận được nhiều đánh giá cao từ phía đồng nghiệp, các nhà chuyên môn và khán giả, bởi sự chỉn chu, chi tiết từ kịch bản, diễn xuất đến âm thanh, hình ảnh, âm nhạc…

“Địa đạo - Mặt trời trong bóng tối” là dự án được ấp ủ hơn 10 năm của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên. Anh chia sẻ tại buổi ra mắt phim ngoài Hà Nội rằng, cách đây 11 năm, anh có dịp tới địa đạo Củ Chi và rất xúc động khi tận mắt chứng kiến vùng đất rất đặc biệt này, chỉ cách Thành phố Hồ Chí Minh khoảng dưới 30-35 km thôi, đã từng tồn tại một căn cứ cách mạng qua hàng chục năm, mà những đế quốc thực dân hùng mạnh nhất cũng không thể làm gì được. Bởi vì ở nơi này tồn tại một hệ thống địa đạo có một không hai trên thế giới. Đáng ngạc nhiên hơn nữa khi chủ nhân của những đường hầm đó lại chính là người dân, bằng cách nào đó đã ở lại và chiến đấu chống lại những đạo quân mạnh nhất thế giới.

Bùi Thạc Chuyên kể lại: “Khi đó, tôi đã nghĩ rằng nhất định mình phải làm phim về nơi này. Và lúc đó, tôi cũng phát hiện ra rằng chưa hề có phim nào làm về địa đạo Củ Chi, đó cũng là khó khăn, nhưng tôi vẫn quyết tâm làm”.

“Địa đạo - Mặt trời trong bóng tối” là một bộ phim do tư nhân đầu tư, và cũng là bộ phim lịch sử cách mạng đầu tiên hoàn toàn được làm không phải từ nguồn vốn đầu tư của Nhà nước. Nhưng bộ phim cũng nhận được sự giúp đỡ rất lớn từ phía các cơ quan, đơn vị ban ngành ở địa phương.

Đạo diễn Bùi Thạc Chuyên cho biết: “Lần đầu tiên một bộ phim tư nhân được giúp đỡ nhiều như vậy, từ Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh, Ban Tuyên giáo Thành ủy, các ban, bộ, ngành…”

Đây cũng là lần đầu tiên, một dự án phim truyện Việt Nam huy động được nhiều vũ khí hạng nặng mà Mỹ đã dùng trong cuộc chiến tranh ở miền nam Việt Nam thời đó như xe tăng M-48 Patton, xe bọc thép tấn công M113 ACAV, máy bay trực thăng UH-1 Iroquois, tàu chiến Giang Thuyền Swift Boat (PCF) Patrol Craft Fast, tàu đổ bộ cỡ nhỏ LCM-8 cùng các loại vũ khí khí tài quân sự khác.

Nhờ thế, những pha đọ sức giữa xe tăng, tàu chiến, vũ khí hạng nặng giữa đội quân nhà nghề của Mỹ và những du kích Củ Chi “chân trần chí thép” thuyết phục và lôi cuốn người xem.

Nói về bộ phim, đạo diễn Bùi Thạc Chuyên cho rằng, những bộ phim tư nhân như thế này rất cần cho lịch sử. “Chúng tôi mong bộ phim sẽ là một món quà nhỏ cho ngày kỷ niệm 50 năm đất nước thống nhất. Và việc nhiều người đi xem bộ phim mới đúng nghĩa là bộ phim được hoàn thành”.

“Địa đạo - Mặt trời trong bóng tối” lấy cảm hứng từ những sự kiện có thật sau năm 1967, kể về một tiểu đội du kích 21 người chiến đấu ở khu vực Củ Chi, làm nhiệm vụ bám trụ, giữ địa bàn. Tiểu đội do Bảy Theo (Thái Hòa) chỉ huy tại căn cứ Bình An Đông, được giao nhiệm vụ hỗ trợ Hai Thưng (Hoàng Minh Triết) “bảo vệ các thiết bị quân y và thuốc men cho bệnh viện dã chiến.”

Nhưng thực chất, nhiệm vụ của họ còn nặng nề hơn nhiều - là bảo vệ địa bàn an toàn để nhóm tình báo chiến lược của Hai Thưng truyền đi những tài liệu mật quan trọng bằng sóng vô tuyến, cũng như thâm nhập vào đường dây thông tin của quân đội Mỹ. Các cuộc liên lạc bằng vô tuyến điện từ bị quân đội Mỹ phát hiện và định vị. Từ đây, Bảy Theo, Ba Hương (Hồ Thu Anh), Tư Đạp (Quang Tuấn) cùng các chiến sĩ du kích phải đối diện với các cuộc càn quét địa đạo ngày càng khốc liệt, tinh vi hơn…

Trong phim, vợ Bảy Theo hy sinh, con gái (Khánh Ly) cũng là du kích trong đội, Bảy Theo vừa là đội trưởng, vừa là người anh của các chiến sĩ trẻ như Ba Hương (Hồ Thu Anh) rắn rỏi, Út Khờ (Diễm Hằng Lamoon) với giọng hát ngọt ngào hay Ba Hiếu (Nhật Ý)... Phim cũng có sự tham gia của Bùi Thạc Phong, con trai của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên và Nghệ sĩ Ưu tú Lê Tú Oanh, trong vai một du kích Củ Chi.

Khi những trận càn ngày một dồn dập, toàn đội của Bảy Theo thấm mệt trước áp lực, “Chú Sáu” (Cao Minh) một cán bộ cấp trên đã kịp thời đến căn cứ Bình An Đông để động viên họ, tiếp thêm niềm tin và sự quyết tâm. Diễn biến tình yêu của Ba Hương (Hồ Thu Anh) và Tư Đạp (Quang Tuấn) là một câu chuyện đẹp, lãng mạn của thời chiến, tạo nên nốt nhạc lạc quan cho phim.

Phim được quay từ góc nhìn của người bên trong địa đạo, với những cú máy gần và thấp, mô tả rất chân thực không gian địa đạo chật hẹp, tối tăm nhưng vẫn là “mái nhà” của hàng chục người con vùng đất Củ Chi.

Trong địa đạo có cả gà, có chú kỳ nhông xanh bò chơi lang thang quanh quẩn. Giữa những trận bom rung trời lở đất, vẫn có những khúc ca vọng cổ vang lên “giải khuây”, có cả bộ phim được chiếu dưới hầm, đem lại niềm hy vọng, niềm tin mãnh liệt về một chiến thắng.

Câu chuyện trong phim được kể hoàn toàn tự nhiên bởi các nhân vật. Một Ba Hương lạnh lùng, bắt được anh chàng Tư Đạp trốn lính, gia đình từng có quen biết với má mình trước đó, đã một mình lì lợm xách súng đi trong đêm để tìm sự thật, và việc đầu tiên khi quay về là táng cho anh chàng một nhát vì “hứa gả bao giờ mà hứa gả”. Một Út Khờ ngây thơ, giữa lằn ranh sinh tử của sự sống và cái chết khi nước từ sông do lính Mỹ bơm vào đã ngập đến nóc hầm vẫn thản nhiên “em có bầu rồi”. Rồi màn khui “secret” với súng, đạn và anh chàng du kích đã sung sướng hân hoan khi “bóc” được trúng khẩu B40.

Những câu chuyện, những khung hình như thế đã khiến khán giả khóc, cười, rưng rưng và không thể rời mắt khỏi màn ảnh dù chỉ một giây.

Nếu như “Tro tàn rực rỡ” của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên vẫn có những ý kiến thích hay không thích, dù bộ phim gặt hái nhiều giải thưởng điện ảnh, thì “Địa đạo - Mặt trời trong bóng tối” mang lại cho khán giả những cảm giác thật trọn vẹn, đồng nhất, như thể chính mình là những người đang ở trong bộ phim.

Những cảnh quay, góc quay của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên chân thật đến mức, khi xem phim, không chỉ một lần khán giả cảm thấy ngộp thở, và phải hít thật mạnh như bù ô-xy lại cho khung cảnh trên phim. Đó là những cảnh địa đạo chịu những trận mưa bom, ba bề bốn bên rung chuyển, đất bụi mù mịt trong hầm, hay cảnh lính Mỹ thả khói độc vào cửa hầm, cảnh anh chàng du kích bị hen nằm vật ra thở rít lên từng cơn…

Phim được thu thoại trực tiếp, cho nên ngôn ngữ của phim cũng hết sức đời thường. Khán giả hoàn toàn có thể nghe thấy những tiếng chửi thề, cáu giận của nhân vật… ở nhiều tình huống cụ thể.

Phần cuối phim, đạo diễn Bùi Thạc Chuyên đã rất tinh tế khi đưa những người anh hùng Củ Chi năm ấy lên màn ảnh, trực tiếp kể về cuộc sống, chiến đấu ở vùng đất đặc biệt những năm tháng ấy, xen kẽ cùng những đoạn phim tư liệu để thấy được bộ phim chỉ có thể phản ánh được một phần nào đó của sự khốc liệt từng diễn ra ở đây.

Những mảnh ghép của nghệ thuật và lịch sử đứng chung cùng nhau, vẽ nên những hình ảnh bi tráng và đầy chất anh hùng ca nhưng không hề khuôn sáo về cuộc chiến mà chiến thắng được định nghĩa từ những người dân bình thường nhất, giản dị nhất. “Địa đạo - Mặt trời trong bóng tối” đến nay đã được khán giả gọi là “một bộ phim xem để yêu nước nhiều hơn”.