Đề xuất thí điểm Viện kiểm sát khởi kiện vụ án dân sự bảo vệ nhóm dễ bị tổn thương

Dự thảo nghị quyết quy định về việc thí điểm Viện kiểm sát nhân dân khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công khi không có người khởi kiện.
Quốc hội làm việc tại hội trường nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra Dự án Nghị quyết của Quốc hội về việc thí điểm Viện kiểm sát nhân dân khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công. (Ảnh: BÙI GIANG)
Quốc hội làm việc tại hội trường nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra Dự án Nghị quyết của Quốc hội về việc thí điểm Viện kiểm sát nhân dân khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công. (Ảnh: BÙI GIANG)

Chiều 19/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội làm việc tại hội trường nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra Dự án Nghị quyết của Quốc hội về việc thí điểm Viện kiểm sát nhân dân khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công.

Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhóm dễ bị tổn thương

Trình bày tờ trình, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Huy Tiến cho biết, mục đích ban hành nghị quyết là thực hiện thí điểm Viện Kiểm sát nhân dân khởi kiện vụ án dân sự công ích nhằm bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương; tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn hiện nay. Đồng thời, đánh giá tính hiệu quả của cơ chế Viện Kiểm sát nhân dân khởi kiện để bảo vệ quyền dân sự của chủ thể nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công trong trường hợp không có người khởi kiện.

Dự thảo nghị quyết gồm 4 Chương, 19 Điều, quy định về việc thí điểm Viện kiểm sát nhân dân khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công khi không có người khởi kiện.

Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Huy Tiến trình bày tờ trình. (Ảnh: BÙI GIANG)

Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Huy Tiến trình bày tờ trình. (Ảnh: BÙI GIANG)

Theo đó, dự thảo nghị quyết quy định nhiệm vụ, quyền hạn, thẩm quyền của Viện kiểm sát nhân dân trong việc tiếp nhận, thu thập, thụ lý thông tin về vi phạm; các biện pháp xác minh, thu thập tài liệu, chứng cứ để chứng minh vi phạm; thông báo cho các chủ thể có liên quan; kiến nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền, trách nhiệm khởi kiện.

Đồng thời, quy định trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan trong việc phối hợp với Viện kiểm sát nhân dân để bảo đảm thực hiện quyền khởi kiện của Viện kiểm sát nhân dân; trách nhiệm của các tổ chức giám định tư pháp, định giá,… hỗ trợ Viện kiểm sát nhân dân trong việc thu thập chứng cứ để chứng minh vi phạm và thực hiện nhiệm vụ bảo vệ lợi ích của chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công.

Khoản 2 Điều 3 dự thảo nghị quyết quy định:

Nhóm dễ bị tổn thương gồm:

a) Trẻ em theo quy định của Luật Trẻ em;

b) Người cao tuổi theo quy định của Luật Người cao tuổi;

c) Người khuyết tật theo quy định của Luật Người khuyết tật;

d) Phụ nữ đang mang thai hoặc đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi theo quy định của pháp luật;

đ) Người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi; người mất năng lực hành vi dân sự theo quy định của Bộ luật Dân sự;

e) Người dân tộc thiểu số sinh sống tại vùng có điều kiện kinh tế-xã hội khó khăn theo quy định của pháp luật.

Dự thảo nghị quyết cũng quy định nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền, trách nhiệm khởi kiện theo quy định của pháp luật trong việc trả lời cho Viện kiểm sát nhân dân về việc thực hiện quyền, trách nhiệm khởi kiện. Trong trường hợp các cơ quan, tổ chức, cá nhân khởi kiện theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự thì Viện kiểm sát nhân dân hỗ trợ khởi kiện khi có đề nghị.

Bên cạnh đó, dự thảo nghị quyết quy định rõ về trình tự, thủ tục giải quyết vụ án dân sự công ích.

Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đề nghị việc thí điểm nghị quyết 3 năm tại 6 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương gồm: Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Cần Thơ, Quảng Ninh, Đắk Lắk và có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026.

Tránh tình trạng “dân sự hóa” quan hệ hình sự, hành chính

Thẩm tra dự thảo nghị quyết, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, Ủy ban tán thành sự cần thiết ban hành nghị quyết và phạm vi thực hiện thí điểm tại 6 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương cũng như thời gian thực hiện thí điểm trong 3 năm là phù hợp.

Qua thẩm tra, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nhận thấy, còn một số nội dung của dự thảo nghị quyết chưa rõ, thiếu cụ thể hoặc còn có ý kiến khác nhau cần được cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát, chỉnh lý, bổ sung hoặc làm rõ thêm như sau:

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng trình bày báo cáo thẩm tra dự thảo nghị quyết. (Ảnh: BÙI GIANG)

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng trình bày báo cáo thẩm tra dự thảo nghị quyết. (Ảnh: BÙI GIANG)

Dự thảo nghị quyết chưa phân định rõ vai trò của Viện kiểm sát nhân dân với tư cách là “nguyên đơn” - cơ quan tiến hành tố tụng trong vụ án dân sự công ích; chưa quy định rõ tư cách pháp lý của Viện kiểm sát nhân dân trong khởi kiện vụ án dân sự công ích nhằm bảo đảm chặt chẽ, thống nhất trong việc áp dụng, giải quyết vụ án.

Về các trường hợp Viện kiểm sát nhân dân khởi kiện, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nêu rõ: Việc thí điểm giao Viện kiểm sát nhân dân khởi kiện vụ án dân sự công ích nhằm tạo cơ chế bảo vệ có hiệu quả lợi ích của Nhà nước, lợi ích công cộng, quyền và lợi ích hợp pháp của nhóm dễ bị tổn thương. Tuy nhiên, để tránh tình trạng “dân sự hóa” quan hệ hình sự, hành chính, đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát, phân loại hành vi trước khi khởi kiện; đồng thời bổ sung nguyên tắc nhằm tránh việc dân sự hóa quan hệ hình sự, hành chính; làm rõ thêm căn cứ, điều kiện và phạm vi khởi kiện của Viện kiểm sát nhân dân để tránh lạm quyền hoặc can thiệp quá sâu vào hoạt động của các cơ quan, tổ chức khác.

Về nhiệm vụ, quyền hạn của Viện kiểm sát nhân dân và các biện pháp kiểm tra, xác minh, thu thập thông tin, tài liệu, chứng cứ, đa số ý kiến trong Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cho rằng, để phù hợp với mục tiêu, yêu cầu của việc thí điểm, chỉ nên giao thẩm quyền cho Viện kiểm sát nhân dân khởi kiện vụ án dân sự công ích (nguyên đơn đặc thù) và quá trình tố tụng cần tuân thủ trình tự, thủ tục theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự. Bên cạnh đó, có ý kiến cho rằng, cần cân nhắc quy định một số thẩm quyền phù hợp cho Viện kiểm sát nhân dân khi kiểm tra, xác minh, thu thập tài liệu, chứng cứ nhằm bảo đảm hiệu lực, hiệu quả của quá trình tố tụng.

Điều 4 dự thảo nghị quyết quy định trường hợp Viện kiểm sát khởi kiện gồm:

Thứ nhất, qua tiếp nhận các nguồn thông tin và đã tiến hành kiểm tra, xác minh theo quy định tại nghị quyết, Viện kiểm sát xác định xác định có vi phạm gây thiệt hại đến quyền dân sự của các chủ thể thuộc nhóm dễ bị tổn thương hoặc lợi ích công; sau khi đã thông báo cho các chủ thể có liên quan và kiến nghị với các cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền, trách nhiệm khởi kiện nhưng không có chủ thể nào khởi kiện thì Viện kiểm sát khởi kiện.

Thứ hai, trong quá trình giải quyết các vụ án, vụ việc theo thẩm quyền, Viện kiểm sát phát hiện có vi phạm gây thiệt hại đến quyền dân sự của các chủ thể thuộc nhóm dễ bị tổn thương hoặc lợi ích công nhưng không thể giải quyết trong cùng vụ án, vụ việc đó; sau khi đã thông báo cho các chủ thể có liên quan và kiến nghị với các cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền, trách nhiệm khởi kiện nhưng không có chủ thể nào khởi kiện thì Viện kiểm sát khởi kiện.

Có thể bạn quan tâm

Quốc hội thông qua Luật Giám định tư pháp (sửa đổi) với đa số đại biểu tán thành (92,81%). (Ảnh: DUY LINH)

Mở rộng phạm vi xã hội hoá một số lĩnh vực giám định tư pháp

Luật quy định theo hướng mở rộng thêm phạm vi thành lập Văn phòng giám định tư pháp ở một số lĩnh vực, chuyên ngành, trong đó riêng chuyên ngành giám định ADN, tài liệu, kỹ thuật số và điện tử, dấu vết đường vân chỉ được thực hiện đối với tố tụng dân sự, hành chính.

Cơ quan, tổ chức, cá nhân không được yêu cầu cá nhân cung cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2

Cơ quan, tổ chức, cá nhân không được yêu cầu cá nhân cung cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2

Cơ quan, tổ chức, cá nhân không được yêu cầu cá nhân cung cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2. Với Phiếu lý lịch tư pháp số 1, chỉ được yêu cầu cung cấp trong trường hợp luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hoặc nghị định, nghị quyết của Chính phủ quy định.

[Video] Hơn 20.000 người được đặc xá năm 2025

[Video] Hơn 20.000 người được đặc xá năm 2025

Bộ Công an vừa tổ chức Hội nghị tổng kết công tác đặc xá và tái hòa nhập cộng đồng đối với người được đặc xá năm 2025, khẳng định đây là chủ trương lớn thể hiện chính sách khoan hồng, nhân đạo của Đảng và Nhà nước.

Các đối tượng trong đường dây lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.

Thanh Hóa triệt phá đường dây lừa đảo xuyên quốc gia

Ngày 4/12, Công an Thanh Hóa cho biết: Dưới sự chỉ đạo của Thủ trưởng Cơ quan An ninh điều tra, hơn 100 lượt cán bộ, chiến sĩ được huy động, đồng loạt đấu tranh triệt phá đường dây sử dụng máy tính, phương tiện điện tử, mạng internet thực hiện hành vi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.

Nhóm người Hàn Quốc điều hành lừa đảo bị Interpol truy nã bắt tại Đà Nẵng. (Ảnh: Công an cung cấp)

Bắt nhóm người Hàn Quốc điều hành đường dây lừa đảo tại Campuchia bị Interpol truy nã

Tối 4/12, lực lượng chức năng Công an thành phố Đà Nẵng phối hợp Cục Đối ngoại Bộ Công an tiến hành các thủ tục bàn giao 3 đối tượng người Hàn Quốc có lệnh truy nã quốc tế cho cơ quan chức năng Hàn Quốc. Ngay trong đêm, cơ quan chức năng Hàn Quốc đã di lý các đối tượng này về nước để xử lý theo quy định của pháp luật.

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Quảng. (Ảnh: DUY LINH)

Tạo cơ chế giải quyết tranh chấp vượt trội, công bằng, hiệu lực, hiệu quả theo thông lệ quốc tế

Việc xây dựng Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế nhằm tạo cơ chế giải quyết tranh chấp vượt trội, công bằng, hiệu lực, hiệu quả theo thông lệ quốc tế, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư, lợi ích của quốc gia, thu hút đầu tư nước ngoài vào Trung tâm tài chính quốc tế.

Toàn cảnh buổi họp báo.

Bước chuyển quan trọng góp phần tạo thuận lợi thương mại và tăng cường hiệu lực quản lý

Ngày 4/12, Cục Hải quan tổ chức họp báo chuyên đề nhằm giới thiệu, giải thích những điểm mới của Luật Thuế giá trị gia tăng, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt. Các văn bản này được đánh giá là bước chuyển quan trọng nhằm chuẩn hóa, minh bạch hóa các chính sách thuế, góp phần tạo thuận lợi thương mại, tăng cường hiệu lực quản lý.

Công an Đà Nẵng bắt tạm giam giám đốc công ty nhiều lần tổ chức khai thác cát trái phép tại sông Vàng. (Ảnh: Công an cung cấp)

Công an Đà Nẵng bắt tạm giam giám đốc công ty nhiều lần tổ chức khai thác cát trái phép

Ngày 4/12, Phòng Cảnh sát Kinh tế (Công an thành phố Đà Nẵng) cho biết, đơn vị vừa tống đạt Quyết định thay đổi biện pháp ngăn chặn từ cấm đi khỏi nơi cư trú sang bắt bị can để tạm giam và thực hiện Lệnh bắt bị can để tạm giam đối với Văn Đức Quý, vì hành vi khai thác khoáng sản (cát) trái phép.

Tăng cường rà soát, giải quyết các vụ việc, vụ án tạm đình chỉ

Tăng cường rà soát, giải quyết các vụ việc, vụ án tạm đình chỉ

Đại biểu Quốc hội kiến nghị, tại Nghị quyết Kỳ họp thứ 10, Quốc hội bổ sung nội dung liên quan đến việc giao các ngành tố tụng tiếp tục rà soát định kỳ đối với các trường hợp vụ án đang tạm đình chỉ và có những đợt cao điểm tiến hành rà soát để khẩn trương phục hồi những vụ án sắp hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự.

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Quảng trình bày báo cáo. (Ảnh: DUY LINH)

Gần 97% số vụ việc liên quan đến quy hoạch, quản lý và sử dụng đất đai đã được giải quyết

Báo cáo về việc thực hiện một số nghị quyết của Quốc hội nhiệm kỳ khóa XIV và khóa XV về giám sát chuyên đề, chất vấn cho thấy, các Tòa án đã giải quyết đạt tỷ lệ 96,71% về số vụ và 92,82% về số bị cáo phạm các tội liên quan đến quy hoạch, quản lý và sử dụng đất đai, vượt 8,71% so với chỉ tiêu Quốc hội giao.

Cơ quan Cảnh sát điều tra đọc Lệnh bắt bị can để tạm giam với Nguyễn Thị Hoa (áo đen ở giữa).

Bắc Ninh: Khởi tố, bắt tạm giam hai cán bộ cơ quan thuế

Mở rộng điều tra vụ án “Tham ô tài sản” xảy ra tại Công ty H. có địa chỉ tại xã Hợp Thịnh, tỉnh Bắc Ninh, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Bắc Ninh đã khởi tố bổ sung vụ án, khởi tố bị can và ra lệnh bắt tạm giam đối với bà Nguyễn Thị Hoa và bà Nguyễn Thị Phương - cán bộ Cục thuế Bắc Ninh về tội "Nhận hối lộ".

Tổ công tác của Phòng Nghiệp vụ, Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Sơn La chủ trì phối hợp bắt giữ 3 đối tượng về hành vi vận chuyển trái phép 100.000 viên ma túy tổng hợp.

Vững vàng nơi “tuyến lửa” cuộc chiến chống ma túy

Biên giới Sơn La dài hơn 274km, tiếp giáp với nước bạn Lào, là địa bàn trọng điểm mà các đường dây tội phạm ma túy quốc tế thường xuyên lợi dụng để trung chuyển ma túy. Trong bối cảnh đó, Bộ đội Biên phòng Sơn La đã thể hiện rõ vai trò tuyến đầu, góp phần giữ vững an ninh trật tự, bảo đảm cuộc sống bình yên của người dân.

Các cơ quan chức năng triển khai công tác cưỡng chế tại hộ bà Phạm Thị Hiền, thôn Quán Thẻ 2, xã Thuận Nam (Khánh Hòa). (Ảnh: NGUYỄN TRUNG)

Cưỡng chế thu hồi đất thực hiện Dự án Đường đấu nối cao tốc bắc-nam với Quốc lộ 1 và Cảng biển tổng hợp Cà Ná

Ngày 2/12, các cơ quan chức năng xã Thuận Nam (Khánh Hòa) đã tổ chức cưỡng chế thu hồi đất đối với hộ bà Phạm Thị Hiền ở thôn Quán Thẻ 2 để bàn giao mặt bằng cho đơn vị thi công bảo đảm tiến độ Dự án Đường đấu nối cao tốc bắc-nam với Quốc lộ 1 và Cảng biển tổng hợp Cà Ná.