Đặt nền móng cho tăng trưởng dài hạn

Theo Cục Thống kê (Bộ Tài chính), kinh tế xã hội Việt Nam quý III và chín tháng đầu năm 2025 đạt kết quả tích cực với xu hướng “tháng sau tốt hơn tháng trước, quý sau tốt hơn quý trước”. Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) quý III ước tăng 8,23% so cùng kỳ, chín tháng tăng 7,85%, chỉ thấp hơn mức tăng cùng kỳ 2022 trong giai đoạn 2011-2025.

Ngược dòng ngoạn mục

Nhìn nhận về kết quả này, TS Nguyễn Quốc Việt, chuyên gia chính sách công Trường đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội cho rằng, trong bối cảnh thế giới nhiều biến động và thách thức, kinh tế Việt Nam đã tăng trưởng “ngược dòng ngoạn mục” và phục hồi mạnh mẽ sau giai đoạn khó khăn. Điều này khẳng định các chủ trương, chiến lược và mục tiêu tăng trưởng nhanh đi đôi với ổn định kinh tế vĩ mô của Chính phủ đã phát huy hiệu quả, đạt được những kỳ vọng quan trọng.

Trước đó, nhiều chuyên gia lo ngại tác động tiêu cực từ chính sách thuế đối ứng của Mỹ trong quý III và quý IV sẽ làm giảm sản xuất, xuất khẩu. Tuy nhiên, thực tế lại trái ngược khi chỉ số sản xuất công nghiệp và chỉ số nhà quản trị mua hàng (PMI) tháng 9 đã tăng trở lại lên 50,4 điểm từ mức thấp 45 điểm hồi tháng 4. Trong khi đó, tính đến tháng 9, kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam đã gấp đôi so với tháng 4, thặng dư thương mại tăng gấp bốn lần so cùng thời điểm.

Một yếu tố khác cho thấy, xu hướng tích cực là sự gia tăng số lượng doanh nghiệp đăng ký mới và vốn đầu tư toàn xã hội. Điều này phản ánh niềm tin thị trường đang dần khôi phục. Cả đầu tư nước ngoài và đầu tư trong nước đều khởi sắc, tạo động lực lan tỏa sang các lĩnh vực khác, nhất là những ngành gắn với xuất khẩu, đầu tư công và tín dụng.

Đầu tư công tiếp tục là “cú huých” mạnh mẽ, kéo theo sự phát triển của nhiều ngành, doanh nghiệp trong nước, góp phần giúp thu ngân sách đạt gần 100% kế hoạch chỉ trong chín tháng, chủ yếu nhờ nguồn thu nội địa. Đây là minh chứng rõ nét cho sự phục hồi vững chắc của khu vực kinh tế trong nước.

Ngoài những động lực truyền thống, bà Nguyễn Thị Hương, Cục trưởng Thống kê nhìn nhận, nền kinh tế Việt Nam đang khai thác mạnh mẽ những động lực tăng trưởng mới. Kinh tế số và đổi mới sáng tạo phát triển mạnh mẽ trong nhiều lĩnh vực, từ thương mại điện tử, tài chính - ngân hàng đến logistics và quản lý nhà nước. Thương mại điện tử bán lẻ năm 2025 ghi nhận bước tiến rõ nét nhờ ứng dụng AI, Fintech, Edtech, mở ra tiềm năng hình thành ngành nghề và không gian tăng trưởng mới.

Kinh tế xanh và năng lượng tái tạo cũng trở thành động lực quan trọng. Dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu tạo cơ hội thu hút vốn đầu tư nước ngoài (FDI) chất lượng cao. Trong chín tháng năm 2025, nhiều dự án lớn trong lĩnh vực năng lượng tái tạo và công nghệ cao được cấp phép, góp phần đưa Việt Nam tiến gần mục tiêu Net Zero vào năm 2050.

Đặc biệt, cải cách thể chế và môi trường kinh doanh tiếp tục được thúc đẩy với nhiều văn bản pháp lý mới, tạo hành lang rõ ràng cho thị trường bất động sản và đầu tư, nâng cao minh bạch, giảm rủi ro pháp lý, từ đó thu hút thêm vốn tư nhân và FDI. Việt Nam nâng dần vị thế trên các bảng xếp hạng quốc tế, củng cố niềm tin của nhà đầu tư.

Hiện thực hóa mục tiêu

Mục tiêu cuối năm vẫn còn đầy thách thức, nhất là cầu bên ngoài còn yếu và hàng rào bảo hộ, tiêu chuẩn kỹ thuật tiếp tục được siết chặt. Diễn biến này có thể làm chậm tiến độ ký kết đơn hàng, kéo dài thời gian tuân thủ, ảnh hưởng trực tiếp đến các ngành phụ thuộc nguyên liệu nhập khẩu nếu không kịp thời thích ứng.

Biến động tỷ giá và dòng vốn quốc tế vào thời điểm tái cân bằng cuối năm có thể dẫn tới gia tăng chi phí nhập khẩu nguyên liệu, thiết bị và nghĩa vụ nợ ngoại tệ. Doanh nghiệp trong nước tiếp tục chịu sức ép chi phí tài chính, thiếu đơn hàng dài hạn và rủi ro tỷ giá.

Cần nói thêm, dư địa chính sách đang dần thu hẹp khi mục tiêu vừa thúc đẩy tăng trưởng, vừa kiểm soát lạm phát đặt ra yêu cầu điều hành tài khóa và tiền tệ phải thận trọng hơn. Nếu tiến độ giải ngân đầu tư công hoặc tháo gỡ các vướng mắc về đất đai còn chậm, tác động lan tỏa đến nền kinh tế có thể chưa kịp phát huy trong quý IV.

Từ quý IV/2025, thuế đối ứng của Mỹ áp thêm lớp thuế lên hàng Việt Nam, làm tăng chi phí tuân thủ. Doanh nghiệp phải đàm phán lại giá, chốt đơn chậm hơn, biên lợi nhuận thu hẹp và có thể chuyển thị trường. Từ đó sản xuất điều chỉnh, tăng nội địa hóa đầu vào, siết truy xuất nguồn gốc, tối ưu tồn kho và kế hoạch giao hàng.

Biến đổi khí hậu, thiên tai và dịch bệnh có thể ảnh hưởng tới sản xuất nông nghiệp và chuỗi cung ứng nội địa, rủi ro thời tiết cực đoan và gián đoạn logistics mùa mưa bão. Điều này có thể gây đứt gãy chuỗi cung ứng cục bộ, ảnh hưởng tiến độ thi công và giao hàng.

Việc duy trì và bứt phá tăng trưởng trong quý cuối năm đòi hỏi sự chỉ đạo quyết liệt, phối hợp đồng bộ và nỗ lực vượt bậc của toàn bộ hệ thống chính trị, các cấp, các ngành và cộng đồng doanh nghiệp.

Với diễn biến hiện tại, TS Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV dự báo tăng trưởng kinh tế năm nay nhiều khả năng đạt khoảng 8-8,2%. Và để tiến tới mục tiêu tăng trưởng dài hạn, Chính phủ cần triển khai đồng bộ 5 nhóm giải pháp quan trọng.

Thứ nhất, sớm vận hành thông suốt mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, tránh ách tắc. Một số địa phương đã chủ động tháo gỡ, song nhiều nơi vẫn còn lúng túng, vì vậy Trung ương cần có hỗ trợ thiết thực, thậm chí “cầm tay chỉ việc” để giảm thủ tục hành chính một cách quyết liệt. Song song với đó là đẩy mạnh hạ tầng số, đưa thủ tục hành chính lên môi trường điện tử.

Thứ hai, cần duy trì các động lực tăng trưởng. Trong bối cảnh Mỹ áp thuế 20% từ tháng 8, xuất khẩu, đầu tư và tiêu dùng tuy có tăng nhưng đã chậm lại. Vì vậy, cần giữ vững ba trụ cột này, nhất là xuất khẩu - mũi nhọn của nền kinh tế bằng cách hỗ trợ doanh nghiệp đối phó rào cản thuế quan và biến động chuỗi cung ứng.

Về đầu tư, cả đầu tư công, tư nhân và FDI đều tăng khoảng 8% thời gian qua, trong đó FDI có thể tăng 15-17% trong năm nay. Điều quan trọng là duy trì đà này bằng cải thiện môi trường đầu tư, cắt giảm thủ tục, rút ngắn thời gian, minh bạch hóa. Thủ tướng đã chỉ đạo cắt ít nhất 30% thủ tục hành chính. Nếu thực hiện quyết liệt, sẽ mở hành lang thông thoáng, thúc đẩy cả khu vực công và tư nhân.

Với tiêu dùng, doanh số bán lẻ danh nghĩa tăng hơn 9%, nhưng thực chất chỉ còn 7-8% sau khi loại trừ lạm phát, thấp hơn so với trước dịch. Do đó cần chính sách kích cầu tiêu dùng thực chất hơn, chẳng hạn sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân để tăng thu nhập khả dụng, tạo thêm việc làm ổn định, đồng thời điều chỉnh chính sách tài chính tiêu dùng theo hướng linh hoạt nhưng vẫn bảo đảm an toàn hệ thống.

Thứ ba, phát triển lành mạnh thị trường bất động sản. Thực tế, thị trường đã phục hồi nhưng có dấu hiệu tăng giá quá nóng, tiềm ẩn rủi ro. Vì vậy, cần sớm có biện pháp kiểm soát, tránh bong bóng và bảo đảm thị trường phát triển bền vững.

Thứ tư, kiên định giữ ổn định kinh tế vĩ mô. Ông Lực lưu ý, muốn tăng trưởng cao thì phải giữ ổn định vĩ mô. Phải phối hợp tốt chính sách tiền tệ, tài khóa và giá cả để ổn định mặt bằng giá, nhất là dịp cuối năm. Khi ổn định vĩ mô được duy trì, mới bảo đảm vừa tăng trưởng, vừa an sinh xã hội.

Cuối cùng, cần tiếp tục đồng hành và hỗ trợ doanh nghiệp cũng như hộ kinh doanh thông qua các chính sách cụ thể, sát thực hơn để củng cố niềm tin và hỗ trợ đúng lúc cho khu vực này.

TS Cấn Văn Lực cho rằng: “Việc triển khai đồng bộ và quyết liệt các giải pháp này không chỉ giúp hoàn thành mục tiêu tăng trưởng năm 2025, mà còn tạo nền tảng vững chắc để nền kinh tế Việt Nam duy trì đà phát triển bền vững trong những năm tiếp theo”.