Tuy nhiên, việc áp dụng chuẩn khí thải với phương tiện xe cơ giới cũng như phương thức kiểm soát và chế tài cần thực hiện có lộ trình, theo nhóm đối tượng cũng như niên hạn của phương tiện trước khi triển khai thực hiện đồng loạt.
GIAO THÔNG CHIẾM 40%-50% TỔNG LƯỢNG PHÁT THẢI
Theo thống kê của Sở Xây dựng, Thành phố Hồ Chí Minh có gần 9 triệu xe mô-tô, xe gắn máy. Tỷ lệ phương tiện tăng dần qua các năm và thành phố chưa có chính sách nào để hạn chế xe cá nhân, nhất là khi phương tiện giao thông công cộng chưa đáp ứng nhu cầu đi lại của người dân thành phố. Ghi nhận hằng ngày lưu thông trên đường, những chiếc xe gắn máy cũ kỹ, xe “độ lại” để chở hàng hóa, xả khói đen kịt vẫn còn không ít, thậm chí nhiều xe có tuổi đời vài chục năm. Chị Nguyễn Thị Thanh (ngụ Quận 10) cho rằng, việc kiểm soát khí thải đối với xe gắn máy cần được Nhà nước thực hiện, nhất là có tiêu chuẩn kiểm định để có cơ sở chế tài chứ không nên thả nổi như hiện nay. Nguyên nhân bởi khí thải từ phương tiện chính là thủ phạm gây bệnh tật về hô hấp, đe dọa sức khỏe cộng đồng. Đánh giá của thành phố cho thấy, lĩnh vực giao thông vận tải góp khoảng 13 triệu tấn trong tổng lượng phát thải khoảng 35 triệu tấn mỗi năm, chiếm 40%-50% tổng lượng phát thải của thành phố.
Theo Phòng Quản lý vận tải, Sở Xây dựng, từ tháng 5 đến 9/2020, thành phố thí điểm kiểm định khí thải xe máy lưu hành trên địa bàn; đã có hơn 13.000 xe máy được kiểm định, dù số lượng không lớn nhưng việc này góp phần tạo ý thức bảo vệ môi trường của người tham gia giao thông. Sau đó, sở cũng tiến hành khảo sát ý kiến người dân cho đề án kiểm soát khí thải mô-tô, xe máy để giảm ô nhiễm môi trường và đã có hơn 76% số người dân ủng hộ. Mới đây, Sở Xây dựng có văn bản yêu cầu các trung tâm đăng kiểm rà soát trang thiết bị, cơ sở vật chất để đáp ứng nhu cầu kiểm định khí thải xe máy khi đề án của Bộ Nông nghiệp và Môi trường được phê duyệt thông qua, thực hiện tại hai thành phố lớn trong đó có Thành phố Hồ Chí Minh.
KIỂM SOÁT CÓ LỘ TRÌNH, THEO NHÓM ĐỐI TƯỢNG
Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang lấy ý kiến đối với dự thảo quy định lộ trình áp dụng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải xe mô-tô, xe gắn máy lưu hành ở Việt Nam. Theo đó, thời điểm bắt đầu thực hiện kiểm định khí thải xe mô-tô, xe gắn máy đang lưu hành bắt đầu từ ngày 1/1/2027 trên địa bàn hai thành phố trực thuộc Trung ương là Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh; từ ngày 1/1/2028 mở rộng áp dụng tại bốn thành phố trực thuộc Trung ương còn lại gồm: Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ và Huế; từ ngày 1/1/2030 sẽ triển khai đại trà tại tất cả địa phương còn lại. Tùy theo tình hình thực tế, các tỉnh, thành phố này có thể quy định áp dụng thời hạn sớm hơn.
Ông Lê Hoài Nam, Phó Cục trưởng Cục Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đánh giá: Thời gian gần đây, tình hình ô nhiễm không khí tương đối phức tạp ở những đô thị lớn như Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội, tác động tiêu cực đến sức khỏe cộng đồng. Vì vậy, việc ban hành quy chuẩn thực hiện kiểm định khí thải xe mô-tô, xe gắn máy tại hai thành phố này sớm hơn lộ trình là cần thiết để hạn chế ô nhiễm môi trường. Đồng thời, nhận thấy nguồn phát thải từ phương tiện cơ giới đường bộ là chủ yếu cho nên Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã xây dựng quy chuẩn mới thay thế quy chuẩn cũ. Cục Môi trường cũng cho hay, đối với kiểm soát khí thải của xe mô-tô, xe gắn máy, đây là một trong những yêu cầu mới đã được quy định trong Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ. Vì vậy, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp Bộ Xây dựng xây dựng ngay quy chuẩn về khí thải đối với phương tiện xe mô-tô, xe gắn máy và dự thảo lộ trình áp dụng sẽ trình Thủ tướng Chính phủ xem xét ban hành.
Theo TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam, việc ban hành tiêu chuẩn khí thải của ô-tô và xe gắn máy là giải pháp mà nhiều nước trên thế giới đã triển khai. Thông qua biện pháp kỹ thuật kiểm soát khí thải, nếu phương tiện giao thông không đạt thì không cho phép lưu thông. Tuy nhiên, tại các thành phố lớn do tốc độ tăng trưởng xe gắn máy nhanh mà chủ phương tiện là lao động thu nhập trung bình, thấp nên để kiểm soát khí thải cần có lộ trình, đánh giá tác động với từng nhóm đối tượng. “Trước khi đi vào áp dụng, các địa phương cần có thời gian chuẩn bị kỹ lưỡng từ phương án, cách thức kiểm soát, dán nhãn xe kiểm định, đầu tư trang thiết bị, tuyên truyền. Về lâu dài, chúng ta cần nghiên cứu tới giải pháp căn cơ, nhất là hạn chế xe xăng lưu thông”, ông Tùng lưu ý. Phó Cục trưởng Cục Đăng kiểm, Bộ Xây dựng Nguyễn Tô An cho rằng, việc ban hành và áp dụng lộ trình kiểm soát phương tiện có tác động rất lớn đến xã hội, khi nghiên cứu phải hết sức kỹ lưỡng, đánh giá tác động thực tế để có lộ trình phù hợp cho kiểm soát khí thải đối với mô-tô, xe gắn máy.
Cùng với lộ trình kiểm soát khí thải, việc kiểm soát những nguồn phát thải ở Thành phố Hồ Chí Minh như công trình xây dựng, hạ tầng giao thông,… cũng là vấn đề cần được chú trọng, tiến tới xây dựng môi trường sống thân thiện và bền vững.
