“Binh chủng đặc biệt” trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước

Nghị quyết số 23-NQ/TW ngày 16/6/2008 của Bộ Chính trị về “Tiếp tục xây dựng và phát triển văn học, nghệ thuật trong thời kỳ mới”, xác định “Văn học nghệ thuật là lĩnh vực rất quan trọng, đặc biệt nhạy cảm và tinh tế của văn hóa, là nhu cầu thiết yếu thể hiện khát vọng chân, thiện, mỹ của con người, có tác dụng đặc biệt trong vun trồng, bồi dưỡng tâm hồn, tình cảm, nhân cách, đạo đức, trí tuệ, bản lĩnh cho các thế hệ con người”.

Với tinh thần “Tất cả cho tiền tuyến, tất cả vì miền nam ruột thịt”, bằng tài năng, tâm huyết, trách nhiệm cao cả của mình, đội ngũ văn nghệ sĩ đã phát huy tinh thần cách mạng tiến công để cùng “cả nước ra trận”, cùng tham gia đội hình “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước/Mà lòng phơi phới dậy tương lai” (Tố Hữu).

Thông qua các tác phẩm văn học, thơ ca, âm nhạc, hội họa, nhiếp ảnh, sân khấu, điện ảnh... các văn nghệ sĩ đã phản ánh đậm nét, sâu sắc, sinh động cuộc sống, chiến đấu của quân và dân ta trên khắp các chiến trường, mặt trận, qua đó khẳng định, lan tỏa, tôn vinh truyền thống đấu tranh anh dũng, quật cường, mưu trí, sáng tạo của dân tộc và Quân đội nhân dân Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

Nửa thế kỷ đã qua đi, thời gian có thể hàn gắn những mất mát, đau thương do chiến tranh gây ra, nhưng giá trị sâu sắc của văn học nghệ thuật thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước vẫn là một dấu son bất tử khắc sâu trong dòng chảy văn hóa của dân tộc Việt Nam.

Thông qua những áng văn chương lôi cuốn sống động, những lời thơ truyền cảm hứng mạnh mẽ, những bài hát có sức lay động hàng triệu trái tim con người, các nhà văn, nhà thơ, nhạc sĩ, ca sĩ... đã sáng tác, biểu diễn, quảng bá các tác phẩm văn học nghệ thuật góp phần lan tỏa, nhân lên sức mạnh tinh thần , thôi thúc, hiệu triệu quân và dân ta dâng trào khí thế, quyết tâm: “Khi quê hương nhà vẫn còn bóng quân xâm lược thì ta còn chiến đấu quét sạch nó đi”... Nhiều tác phẩm văn học nghệ thuật ra đời trong cuộc kháng chiến gian khổ, hào hùng của dân tộc đã in đậm trong ký ức, tình cảm của nhiều thế hệ người Việt và mãi đi cùng năm tháng.

Về văn học, có thể kể đến những tác phẩm tiêu biểu: Tập thơ Gió lộng và Ra trận (Tố Hữu); Dấu chân người lính (Nguyễn Minh Châu), Người mẹ cầm súng (Nguyễn Thi); Hòn Đất (Anh Đức), Đường tới thành phố (Hữu Thỉnh); Trường Sơn Đông, Trường Sơn Tây (Phạm Tiến Duật)...

Trong âm nhạc, đó là những tác phẩm: Tình ca (Hoàng Việt); Bài ca hy vọng (Văn Ký); Câu hò bên bờ Hiền Lương (Hoàng Hiệp-Đằng Giao); Cùng anh tiến quân trên đường dài (Huy Du); Bước chân trên dải Trường Sơn (Vũ Trọng Hối); Hành khúc ngày và đêm (Phan Huỳnh Điểu); Bác đang cùng chúng cháu hành quân (Huy Thục)...

Trên sân khấu kịch nói, kịch hát dân tộc, không thể không nhắc tới những tác phẩm như: Nổi gió, Đại đội trưởng của tôi (Đào Hồng Cẩm); Đâu có giặc là ta cứ đi (Ngô Y Linh); Anh Trỗi (Lưu Trọng Lư- Đình Quang-Vũ Khiêu); Tiền tuyến gọi (Trần Quán Anh)...

Về điện ảnh, đó là dấu ấn của những bộ phim cách mạng nổi tiếng như: Chị Tư Hậu, Vĩ tuyến 17 ngày và đêm, Nổi gió, Bài ca ra trận, Em bé Hà Nội, Đường về quê mẹ...

Với tinh thần xông pha, dấn thân, tận hiến vì độc lập tự do của Tổ quốc, nhiều văn nghệ sĩ không ngại gian khổ, hy sinh đã ngã xuống ngay tại mặt trận, chiến trường, tiêu biểu như các văn nghệ sĩ: Nguyễn Thi, Nguyễn Mỹ, Hoàng Việt, Lê Anh Xuân, Dương Thị Xuân Quý, Lương Nghĩa Dũng...

Có thể khẳng định, “binh chủng đặc biệt” đã làm tròn sứ mệnh là một “đạo quân”, “một cánh quân” tinh nhuệ để góp phần làm nên những chiến công oanh liệt, hiển hách trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

Nhờ có “binh chủng đặc biệt” mà chúng ta có một di sản văn nghệ cách mạng kháng chiến đồ sộ; các tác phẩm văn học nghệ thuật về đề tài lực lượng vũ trang, chiến tranh cách mạng đã phản ánh và thể hiện chiều sâu tư tưởng, ý chí, khí phách, tâm hồn, cốt cách của dân tộc và con người Việt Nam thời đại mới - thời đại Hồ Chí Minh.

Nhiều nhà văn-chiến sĩ, nghệ sĩ-chiến sĩ đã được Đảng, Nhà nước trao Giải thưởng Hồ Chí Minh; Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng trao nhiều giải thưởng cao quý về văn học nghệ thuật như các tác giả: Nguyễn Minh Châu, Nguyễn Thi, Hồ Phương, Hữu Thỉnh, Xuân Thiều, Hữu Mai, Thu Bồn, Tào Mạt, Đào Hồng Cẩm, Nguyễn Đức Toàn, Huy Du, Doãn Nho, Thuận Yến, Ứng Duy Thịnh... Đó là minh chứng sinh động khẳng định những cống hiến xuất sắc của đội ngũ văn nghệ sĩ - chiến sĩ trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.