Bảo đảm căn cứ, minh bạch khi yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp

Góp ý về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp, đại biểu Quốc hội Đồng Ngọc Ba đề xuất một số nội dung cần nghiên cứu, bổ sung nhằm khắc phục tình trạng “lạm phát” về phiếu lý lịch tư pháp, đồng thời bảo đảm căn cứ, minh bạch trong việc yêu cầu cấp phiếu này.

Sáng 1/10, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 8, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên họp thảo luận về nhóm lĩnh vực pháp luật, tư pháp, trong đó có dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp và dự án Luật Giám định tư pháp (sửa đổi).

Chỉ yêu cầu có phiếu lý lịch tư pháp khi có các căn cứ và phải thật sự cần thiết

Quan tâm dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp đại biểu Đồng Ngọc Ba - Ủy viên là đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đánh giá cao hồ sơ dự án luật và báo cáo thẩm tra được chuẩn bị công phu, chất lượng.

Theo đại biểu, dự thảo luật có nhiều điểm mới, tiến bộ, như việc quy định rõ hơn về mục đích quản lý lý lịch tư pháp, căn cứ để thực hiện việc yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp, quy định hoàn thiện về cơ sở dữ liệu, công nhận phiếu lý lịch tư pháp điện tử, hoàn thiện các quy định liên quan đến cập nhật, cung cấp thông tin về lý lịch tư pháp, vấn đề an ninh dữ liệu…

ndo_br_ap1gczpi2havoxzbu2x-nbet0zpezc6d-2391.jpg
Đại biểu Quốc hội Đồng Ngọc Ba. (Ảnh: DUY LINH)

Đại biểu hy vọng với những điểm mới này sẽ khắc phục cơ bản những bất cập trong quản lý lý lịch tư pháp thời gian qua.

Về nội dung cụ thể, đại biểu Đồng Ngọc Ba quan tâm đến vấn đề làm thế nào để có cơ sở pháp lý từ luật, những quy định đưa ra bảo đảm tối ưu, hợp lý nhất trong việc khi nào người dân phải có phiếu lý lịch tư pháp trong các giao dịch, thủ tục.

Đại biểu cho rằng, một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng trong thực tiễn có sự “lạm phát” về phiếu lý lịch tư pháp (đặc biệt là phiếu lý lịch tư pháp số 1 để xác định án tích đã được xóa hay chưa) là do các luật và nhiều nghị định quy định bắt buộc phải có phiếu lý lịch tư pháp.

Đại biểu đánh giá cao việc Chính phủ đã rà soát, ban hành Quyết định số 498 ngày 11/6/2024 của Thủ tướng Chính phủ, theo đó đã rà soát hơn 30 quy định trong các nghị định liên quan đến việc yêu cầu có phiếu lý lịch tư pháp và đưa ra lộ trình cắt giảm.

Theo đại biểu, dự thảo Luật cần xác định rõ khi nào các luật, nghị định có thể đặt ra những quy định phải có phiếu lý lịch tư pháp. Người dân có nhu cầu thì có quyền yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp cho mình, nhưng cơ quan, tổ chức chỉ được quyền yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp khi trong luật, nghị định có quy định, không được yêu cầu nằm ngoài các trường hợp đó.

Trên tinh thần đó, đại biểu Đồng Ngọc Ba kiến nghị 3 điểm cần đưa cụ thể vào trong luật. Thứ nhất, quy định rõ cơ quan, tổ chức chỉ được yêu cầu cá nhân cung cấp phiếu lý lịch tư pháp số 1 trong trường hợp luật, nghị định có quy định về yêu cầu này chứ không có các văn bản khác.

Thứ hai, nghị định chỉ nên quy định yêu cầu có phiếu lý lịch tư pháp khi có các căn cứ và phải thật sự cần thiết. “Chúng ta nên nói rõ những căn cứ, nguyên tắc cơ bản trong luật này. Thí dụ như liên quan đến an ninh quốc gia, trật tự xã hội hay bảo vệ người yếu thế, trẻ em… Thực sự cần thiết thì mới đưa vào luật. Tôi cho rằng cần phải có nguyên tắc xác định rất rõ để tránh việc trong các văn bản quy phạm pháp luật lại đưa ra những quy định thiếu căn cứ xác đáng về việc phải có phiếu lý lịch tư pháp”, đại biểu Đồng Ngọc Ba nêu quan điểm.

Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị Chính phủ có thể giao Bộ Công an thường xuyên rà soát, cập nhật và công bố danh mục cụ thể những giao dịch, thủ tục phải có phiếu lý lịch tư pháp được quy định trong các văn bản quy phạm pháp luật để người dân nắm được, bảo đảm tính minh bạch.

Quy định chặt chẽ quyền, nghĩa vụ của người giám định tư pháp

Góp ý kiến đối với dự thảo Luật Giám định tư pháp (sửa đổi), về tiêu chuẩn của người giám định tư pháp theo vụ việc, đại biểu Dương Khắc Mai (đoàn Lâm Đồng) cho rằng quy định như dự thảo phù hợp thực tiễn khi đã mở rộng khả năng huy động đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm thực tiễn nhưng không có bằng đại học, đáp ứng yêu cầu giám định trong các lĩnh vực đặc thù như: cổ vật, di vật, nghệ thuật, xây dựng truyền thống…

ndo_br_ap1gczpotctf6sm2g-e0efyq-ri8z4d8.jpg
Đại biểu Quốc hội Dương Khắc Mai. (Ảnh: DUY LINH)

Tuy nhiên, theo đại biểu, một số cụm từ như “kiến thức chuyên sâu, kinh nghiệm thực tiễn” nếu không được lượng hóa sẽ khó xác định, gây nguy cơ công nhận cả những trường hợp chưa đủ năng lực. Bên cạnh đó, đại biểu cũng cho rằng quy định này có thể mâu thuẫn với Luật Cán bộ, công chức, vì Luật Cán bộ, công chức quy định các tiêu chuẩn về bằng cấp trong nhiều chức danh, nhưng dự thảo cho phép bỏ qua tiêu chuẩn về trình độ học vấn.

Từ đó, đại biểu đoàn Lâm Đồng kiến nghị cần bổ sung trong dự thảo Luật một số tiêu chí như: yêu cầu về số năm kinh nghiệm, được hiệp hội nghề nghiệp công nhận, hoặc có công trình, thành tích thực tiễn rõ ràng; đồng thời, phải có cơ chế thẩm định, giám sát chặt chẽ để bảo đảm chất lượng giám định.

Về quyền, nghĩa vụ của người giám định tư pháp trong hoạt động giám định tư pháp, đại biểu Lê Thị Song An (đoàn Tây Ninh) đề nghị bỏ quy định tại điểm i khoản 1 Điều 22 “Được miễn trừ trách nhiệm pháp lý đối với nội dung chuyên môn trong kết luận giám định, trừ trường hợp cố ý làm sai lệch kết luận giám định”.

ndo_br_ap1gczorq3upeizyhac7ykkvhk-zqw8l.jpg
Đại biểu Quốc hội Lê Thị Song An. (Ảnh: DUY LINH)

Đồng thời, bổ sung khoản 3 (mới) điều này như sau: “3. Cơ chế trách nhiệm nghề nghiệp của người giám định tư pháp a) Người giám định tư pháp được miễn trừ trách nhiệm pháp lý đối với nội dung kết luận chuyên môn nếu chứng minh được rằng đã thực hiện công việc một cách khách quan, vô tư, tuân thủ đúng quy trình, quy chuẩn chuyên môn và dựa trên các thông tin, tài liệu được cung cấp hợp lệ tại thời điểm giám định. b) Người giám định tư pháp phải chịu trách nhiệm dân sự theo quy định của pháp luật dân sự nếu có lỗi do sơ suất, cẩu thả hoặc thiếu năng lực chuyên môn một cách nghiêm trọng trong quá trình thực hiện giám định gây ra thiệt hại cho cá nhân, tổ chức; chịu trách nhiệm pháp lý khi cố ý làm sai lệch kết luận giám định”.

Theo Đại biểu Lê Thị Song An, việc miễn trừ mang tính rủi ro pháp lý rất lớn, nhất là trong những vụ việc, vụ án nghiêm trọng, dư luận xã hội quan tâm; sẽ tạo “vùng an toàn” cho những cá nhân yếu kém chuyên môn; thiếu nghiêm túc trong bổ nhiệm, đào tạo, đánh giá năng lực đội ngũ giám định viên.

Có chung quan điểm về quy định tại điểm i khoản 1 Điều 22, đại biểu Dương Khắc Mai (đoàn Lâm Đồng) cho biết thêm, quy định này có thể mâu thuẫn với Bộ luật Dân sự 2015 (Điều 584–589) và Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước 2017, vì các luật trên quy định trách nhiệm cả đối với lỗi vô ý nghiêm trọng.

Theo đại biểu Dương Khắc Mai, nếu quy định như dự thảo thì đối với trường hợp sai sót do cẩu thả vẫn được miễn trách nhiệm. Vì vậy, đại biểu kiến nghị bổ sung trách nhiệm trong trường hợp lỗi vô ý nghiêm trọng và quy định bảo hiểm nghề nghiệp bắt buộc để bảo vệ quyền lợi của Nhà nước và công dân.

Có thể bạn quan tâm

Quốc hội thông qua Luật Giám định tư pháp (sửa đổi) với đa số đại biểu tán thành (92,81%). (Ảnh: DUY LINH)

Mở rộng phạm vi xã hội hoá một số lĩnh vực giám định tư pháp

Luật quy định theo hướng mở rộng thêm phạm vi thành lập Văn phòng giám định tư pháp ở một số lĩnh vực, chuyên ngành, trong đó riêng chuyên ngành giám định ADN, tài liệu, kỹ thuật số và điện tử, dấu vết đường vân chỉ được thực hiện đối với tố tụng dân sự, hành chính.

Cơ quan, tổ chức, cá nhân không được yêu cầu cá nhân cung cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2

Cơ quan, tổ chức, cá nhân không được yêu cầu cá nhân cung cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2

Cơ quan, tổ chức, cá nhân không được yêu cầu cá nhân cung cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2. Với Phiếu lý lịch tư pháp số 1, chỉ được yêu cầu cung cấp trong trường hợp luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hoặc nghị định, nghị quyết của Chính phủ quy định.

[Video] Hơn 20.000 người được đặc xá năm 2025

[Video] Hơn 20.000 người được đặc xá năm 2025

Bộ Công an vừa tổ chức Hội nghị tổng kết công tác đặc xá và tái hòa nhập cộng đồng đối với người được đặc xá năm 2025, khẳng định đây là chủ trương lớn thể hiện chính sách khoan hồng, nhân đạo của Đảng và Nhà nước.

Các đối tượng trong đường dây lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.

Thanh Hóa triệt phá đường dây lừa đảo xuyên quốc gia

Ngày 4/12, Công an Thanh Hóa cho biết: Dưới sự chỉ đạo của Thủ trưởng Cơ quan An ninh điều tra, hơn 100 lượt cán bộ, chiến sĩ được huy động, đồng loạt đấu tranh triệt phá đường dây sử dụng máy tính, phương tiện điện tử, mạng internet thực hiện hành vi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.

Nhóm người Hàn Quốc điều hành lừa đảo bị Interpol truy nã bắt tại Đà Nẵng. (Ảnh: Công an cung cấp)

Bắt nhóm người Hàn Quốc điều hành đường dây lừa đảo tại Campuchia bị Interpol truy nã

Tối 4/12, lực lượng chức năng Công an thành phố Đà Nẵng phối hợp Cục Đối ngoại Bộ Công an tiến hành các thủ tục bàn giao 3 đối tượng người Hàn Quốc có lệnh truy nã quốc tế cho cơ quan chức năng Hàn Quốc. Ngay trong đêm, cơ quan chức năng Hàn Quốc đã di lý các đối tượng này về nước để xử lý theo quy định của pháp luật.

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Quảng. (Ảnh: DUY LINH)

Tạo cơ chế giải quyết tranh chấp vượt trội, công bằng, hiệu lực, hiệu quả theo thông lệ quốc tế

Việc xây dựng Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế nhằm tạo cơ chế giải quyết tranh chấp vượt trội, công bằng, hiệu lực, hiệu quả theo thông lệ quốc tế, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư, lợi ích của quốc gia, thu hút đầu tư nước ngoài vào Trung tâm tài chính quốc tế.

Toàn cảnh buổi họp báo.

Bước chuyển quan trọng góp phần tạo thuận lợi thương mại và tăng cường hiệu lực quản lý

Ngày 4/12, Cục Hải quan tổ chức họp báo chuyên đề nhằm giới thiệu, giải thích những điểm mới của Luật Thuế giá trị gia tăng, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt. Các văn bản này được đánh giá là bước chuyển quan trọng nhằm chuẩn hóa, minh bạch hóa các chính sách thuế, góp phần tạo thuận lợi thương mại, tăng cường hiệu lực quản lý.

Công an Đà Nẵng bắt tạm giam giám đốc công ty nhiều lần tổ chức khai thác cát trái phép tại sông Vàng. (Ảnh: Công an cung cấp)

Công an Đà Nẵng bắt tạm giam giám đốc công ty nhiều lần tổ chức khai thác cát trái phép

Ngày 4/12, Phòng Cảnh sát Kinh tế (Công an thành phố Đà Nẵng) cho biết, đơn vị vừa tống đạt Quyết định thay đổi biện pháp ngăn chặn từ cấm đi khỏi nơi cư trú sang bắt bị can để tạm giam và thực hiện Lệnh bắt bị can để tạm giam đối với Văn Đức Quý, vì hành vi khai thác khoáng sản (cát) trái phép.

Tăng cường rà soát, giải quyết các vụ việc, vụ án tạm đình chỉ

Tăng cường rà soát, giải quyết các vụ việc, vụ án tạm đình chỉ

Đại biểu Quốc hội kiến nghị, tại Nghị quyết Kỳ họp thứ 10, Quốc hội bổ sung nội dung liên quan đến việc giao các ngành tố tụng tiếp tục rà soát định kỳ đối với các trường hợp vụ án đang tạm đình chỉ và có những đợt cao điểm tiến hành rà soát để khẩn trương phục hồi những vụ án sắp hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự.

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Quảng trình bày báo cáo. (Ảnh: DUY LINH)

Gần 97% số vụ việc liên quan đến quy hoạch, quản lý và sử dụng đất đai đã được giải quyết

Báo cáo về việc thực hiện một số nghị quyết của Quốc hội nhiệm kỳ khóa XIV và khóa XV về giám sát chuyên đề, chất vấn cho thấy, các Tòa án đã giải quyết đạt tỷ lệ 96,71% về số vụ và 92,82% về số bị cáo phạm các tội liên quan đến quy hoạch, quản lý và sử dụng đất đai, vượt 8,71% so với chỉ tiêu Quốc hội giao.

Cơ quan Cảnh sát điều tra đọc Lệnh bắt bị can để tạm giam với Nguyễn Thị Hoa (áo đen ở giữa).

Bắc Ninh: Khởi tố, bắt tạm giam hai cán bộ cơ quan thuế

Mở rộng điều tra vụ án “Tham ô tài sản” xảy ra tại Công ty H. có địa chỉ tại xã Hợp Thịnh, tỉnh Bắc Ninh, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Bắc Ninh đã khởi tố bổ sung vụ án, khởi tố bị can và ra lệnh bắt tạm giam đối với bà Nguyễn Thị Hoa và bà Nguyễn Thị Phương - cán bộ Cục thuế Bắc Ninh về tội "Nhận hối lộ".

Tổ công tác của Phòng Nghiệp vụ, Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Sơn La chủ trì phối hợp bắt giữ 3 đối tượng về hành vi vận chuyển trái phép 100.000 viên ma túy tổng hợp.

Vững vàng nơi “tuyến lửa” cuộc chiến chống ma túy

Biên giới Sơn La dài hơn 274km, tiếp giáp với nước bạn Lào, là địa bàn trọng điểm mà các đường dây tội phạm ma túy quốc tế thường xuyên lợi dụng để trung chuyển ma túy. Trong bối cảnh đó, Bộ đội Biên phòng Sơn La đã thể hiện rõ vai trò tuyến đầu, góp phần giữ vững an ninh trật tự, bảo đảm cuộc sống bình yên của người dân.

Các cơ quan chức năng triển khai công tác cưỡng chế tại hộ bà Phạm Thị Hiền, thôn Quán Thẻ 2, xã Thuận Nam (Khánh Hòa). (Ảnh: NGUYỄN TRUNG)

Cưỡng chế thu hồi đất thực hiện Dự án Đường đấu nối cao tốc bắc-nam với Quốc lộ 1 và Cảng biển tổng hợp Cà Ná

Ngày 2/12, các cơ quan chức năng xã Thuận Nam (Khánh Hòa) đã tổ chức cưỡng chế thu hồi đất đối với hộ bà Phạm Thị Hiền ở thôn Quán Thẻ 2 để bàn giao mặt bằng cho đơn vị thi công bảo đảm tiến độ Dự án Đường đấu nối cao tốc bắc-nam với Quốc lộ 1 và Cảng biển tổng hợp Cà Ná.