Báo chí phải tái định nghĩa sứ mệnh là mang lại giá trị sâu sắc, đáng tin cậy nhất

Dự phiên bế mạc có các đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng: Lê Quốc Minh, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam; Hoàng Trung Dũng, Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản; đại diện Hội Nhà báo Việt Nam, các cơ quan quản lý báo chí, các ban, ngành, doanh nghiệp, các cơ quan thông tấn, báo chí Trung ương và địa phương.

Phát biểu bế mạc Diễn đàn, đồng chí Lê Quốc Minh khẳng định: Sau 10 phiên thảo luận chuyên sâu, Diễn đàn Báo chí toàn quốc 2025 đã thành công tốt đẹp. Các phiên thảo luận chuyên đề được tổ chức bài bản, khoa học, với chủ đề mang tính thời sự rất cao, nội dung phong phú, thu hút sự quan tâm lớn của giới báo chí và công chúng.

Theo Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, trong bối cảnh thế giới chuyển mình mạnh mẽ dưới tác động của công nghệ số, trí tuệ nhân tạo và toàn cầu hóa, báo chí Việt Nam đang đứng trước những thách thức chưa từng có, đồng thời mở ra những cơ hội lớn nếu biết chủ động thích ứng và đổi mới.

"Điều tối cần thiết nhất lúc này trong bối cảnh AI đang thắng thế và tạo ra lượng nội dung khổng lồ thì để có thể bảo toàn sự tồn tại và phát triển bền vững, giải pháp duy nhất là báo chí cần tập trung vào chất lượng nội dung và giá trị cốt lõi, báo chí phải tái định nghĩa sứ mệnh của mình, không phải đưa tin nhanh nhất, mà là mang lại giá trị sâu sắc, đáng tin cậy nhất", đồng chí Lê Quốc Minh nhấn mạnh.

Tóm lược những nội dung nổi bật cũng như kết luận cụ thể với từng phiên thảo luận, đồng chí cho biết, trong phiên thứ nhất với chủ đề Báo chí Việt Nam trong kỷ nguyên mới: Tầm nhìn kiến tạo không gian phát triển, các đại biểu và chuyên gia thảo luận sâu rộng về những thách thức, cơ hội cũng như các giải pháp then chốt để báo chí Việt Nam phát triển bền vững.

Tại phiên thảo luận, các chuyên gia đề xuất các giải pháp cho báo chí trong kỷ nguyên mới, tập trung vào việc giữ vững lý tưởng cách mạng, đổi mới mô hình sản xuất, nâng cao chất lượng nghiệp vụ, và đặc biệt là tăng cường chất lượng nội dung và gia tăng độ khả tín để thu hút đầu tư từ những đơn vị tìm kiếm kênh truyền thông có giá trị.

Báo chí phải thay đổi, phải trở thành nhà kiến tạo và tạo ra giải pháp, báo chí phải trở thành một trung tâm kết nối và tương tác, báo chí phải thay đổi từ nội dung đến hình thức. Thay đổi hình thức để biến thành một nền tảng, diễn đàn mở, gia tăng sự tham gia của công chúng.

Tại phiên thảo luận“Lãnh đạo nữ trong báo chí: Tiếng nói của nữ giới trong điều hành tin tức”, các nhà báo đã cùng nhìn lại hành trình một thế kỷ phát triển của nền báo chí cách mạng Việt Nam, thấy rõ bóng dáng những người phụ nữ làm báo luôn hiện diện, âm thầm nhưng bền bỉ, nhưng đôi khi chưa được chú ý đúng mức.

Các diễn giả cũng bàn sâu về năng lực quản trị, về hành trình vượt định kiến, và về các điều kiện cần thiết để phát hiện, bồi dưỡng và nâng đỡ thế hệ nữ lãnh đạo báo chí mới - những người không chỉ biết viết, mà còn biết định hướng chiến lược, xử lý rủi ro và nuôi dưỡng văn hóa tòa soạn trong kỷ nguyên số.

Phiên thứ ba với chủ đề "Chinh phục Độc giả Gen Z: Giải mã công thức thành công" mang đến nhiều góc nhìn chuyên sâu và những phân tích giá trị về cách các cơ quan báo chí có thể tiếp cận, thu hút và giữ chân thế hệ độc giả trẻ năng động, đồng thời khám phá những chiến lược đột phá để xây dựng nội dung phù hợp với xu hướng và sở thích của Gen Z trong kỷ nguyên số.

Các diễn giả đã đề xuất nhiều giải pháp thiết thực trong đó nhấn mạnh Gen Z là thế hệ tiêu dùng khá có ý thức, đề cao tính "authentic" (chân thực) trong các thương hiệu, dịch vụ, trải nghiệm. Khi Gen Z có cảm tình, họ có xu hướng tin tưởng và tiêu thụ sản phẩm của tòa soạn, từ đó hình thành sự trung thành (audience loyalty) – đặc điểm cơ bản của công chúng báo chí nói chung. Bên cạnh đó, còn là việc đào tạo nhà báo, nhà truyền thông tương lai để đáp ứng bối cảnh mới.

Phiên thảo luận với chủ đề "Trí tuệ nhân tạo và chiến lược chuyển đổi số của các tòa soạn báo chí Việt Nam” nhận định: Trí tuệ nhân tạo (AI) đang mở ra những cơ hội chưa từng có cho ngành báo chí và truyền thông Việt Nam, từ việc nâng cao chất lượng nội dung đến tăng cường tác động xã hội, giúp các tòa soạn báo chí thích nghi với kỷ nguyên số và đáp ứng nhu cầu thông tin ngày càng cao của công chúng.

Tuy nhiên, các diễn giả cũng khẳng định, không thể áp dụng rập khuôn mô hình AI của phương Tây, mà phải thích ứng với hành vi độc giả Việt, ngữ cảnh văn hóa Việt và cả môi trường pháp lý tại Việt Nam. Khi được “may đo” đúng cách, AI sẽ là trợ thủ đắc lực giúp tòa soạn cá nhân hóa nội dung, tối ưu tương tác và tăng hiệu quả truyền thông tiếp thị.

Phiên số 5 với chủ đề: Nguồn thu trong thời đại số: Không chỉ quảng cáo, báo chí phải bán được nhiều thứ hơn!, các diễn giả khẳng định, giờ đây, một tòa soạn không chỉ đối mặt với bài toán “viết hay" hay "làm nhanh", mà phải tự trả lời câu hỏi lớn hơn: Báo chí là “người dẫn đường" cho xã hội về thông tin, nhận thức, và định hướng dư luận, nhưng giữa kỷ nguyên số, vai trò ấy đang bị thách thức bởi một câu hỏi rất thực tế: Báo chí sống bằng gì? Quảng cáo truyền thống đang tụt dốc. Dịch vụ truyền thông tiềm ẩn rủi ro. Sự kiện dễ biến thành thương mại hóa. Thu phí thì chưa lên được tầm. Ngân sách nhà nước cần có nhưng không thể là chỗ dựa duy nhất. Làm thế nào để có đủ tiền cho tờ báo hoạt động? Và xa hơn: Liệu báo chí có thể tự đứng vững bằng chính giá trị của mình mà không bị lệ thuộc?

Phiên thảo luận “Truyền hình thích nghi trong môi trường truyền thông mới” cũng thu hút sự chú ý của công chúng. Đây là một trong những vấn đề mang tính thời sự nhất đối với các cơ quan báo hình cả nước. Trong môi trường truyền thông mới, truyền hình đang đối mặt với nhiều thay đổi và thích ứng để tồn tại và phát triển.

Trao đổi về giải pháp và sáng kiến của các cơ quan báo hình trong môi trường truyền thông mới, các khách mời đã chia sẻ những sáng kiến của các đài truyền hình trong và ngoài nước nhằm thích nghi với môi trường mới, và giành lại công chúng đồng thời duy trì vị thế cũng như nguồn thu. Từ đó các diễn giả và khách mời cùng đi tới khẳng định, truyền hình vẫn là một kênh quan trọng, nhưng cần được kết hợp với các nền tảng số để tối ưu hóa hiệu quả và đáp ứng nhu cầu của khán giả, thậm chí có những chương trình chuyên biệt hướng tới từng lứa tuổi, đối tượng khán giả.

Tại phiên "Cơ chế nào để phát triển phát thanh trong giai đoạn hiện nay", các diễn giả đã sôi nổi thảo luận và đưa ra ý kiến thẳng thắn về thực trạng và triển vọng của loại hình báo chí này. Để phát thanh thích ứng với xu thế mới, các diễn giả cho rằng, loại hình báo chí này phải đổi mới cả về nội dung và hình thức, trong đó cốt lỗi nằm ở tư duy của đội ngũ làm nghề.

Các diễn giả nhận định, khi được tạo điều kiện phát triển đúng hướng và có cơ hội khẳng định mình trong lĩnh vực chuyên môn, đội ngũ làm phát thanh sẽ có cơ sở để bứt phá, góp phần đưa loại hình báo chí này bắt nhịp với xu thế hiện đại và đáp ứng tốt hơn nhu cầu của công chúng.

Người đọc ngày nay không chỉ muốn đọc, nghe, xem mà còn muốn cảm nhận và kết nối với thông tin một cách cá nhân hơn. Để vượt qua mọi giới hạn của không gian và thời gian, báo chí hiện đại đứng trước một thách thức lớn: làm thế nào để thông tin không chỉ mới nhất, chính xác nhất mà còn phải phù hợp với từng cá nhân?

Phiên thảo luận Cá nhân hóa nội dung để giữ độc giả trung thành góp phần làm sáng tỏ vấn đề trên cũng như khái niệm “cá nhân hóa nội dung” và những thực hành tại các tòa soạn ở Việt Nam, thực trạng cũng như triển vọng và thách thức. Trong bối cảnh kỷ nguyên số bùng nổ, thông tin được luân chuyển với tốc độ ánh sáng, nhu cầu của công chúng không ngừng thay đổi.

Tại phiên thảo luận Dữ liệu là gốc của tòa soạn hiện đại, các diễn giả khẳng định, trong kỷ nguyên số, dữ liệu không chỉ là con số – mà là nhịp đập của tòa soạn hiện đại. Mỗi cú nhấp chuột, thời gian dừng lại ở một bài viết, hay chủ đề được tìm kiếm nhiều nhất… đều phản ánh nhu cầu và thói quen tiêu thụ tin tức của độc giả.

Với dữ liệu, báo chí đang chuyển mình từ “sản xuất hàng loạt” sang “may đo nội dung”. Các tòa soạn tiên tiến trên thế giới và tại Việt Nam đang tận dụng sức mạnh của dữ liệu để nâng cao chất lượng và hiệu quả nội dung.

Không chỉ định hình nội dung, dữ liệu còn là công cụ chiến lược trong kinh tế báo chí. Tường phí động – dynamic paywall – đang được nhiều tòa soạn áp dụng, nhờ khả năng theo dõi lịch sử đọc và đoán trước thời điểm độc giả sẵn sàng đăng ký. Các chỉ số như thời gian đọc, lượt nhấp chuột, tỷ lệ chuyển đổi… giờ đây được tổng hợp trong dashboard trực quan, giúp ban biên tập ra quyết định kịp thời và chính xác hơn.

Tuy nhiên, cùng với cơ hội, dữ liệu cũng đặt ra nhiều thách thức: làm sao để cân bằng giữa cá nhân hóa và quyền riêng tư? Làm thế nào để bảo đảm sự chính xác của AI và không làm mờ đi vai trò của con người trong quy trình sản xuất tin?

Đặc biệt, phiên thảo luận thứ 10 của Diễn đàn với chủ đề đang rất nóng “Nghị quyết 18 và yêu cầu đổi mới nhân sự báo chí” đã rất thu hút công chúng và những người làm nghề. Nghị quyết 18, với mục tiêu tinh gọn bộ máy hệ thống chính trị, đã yêu cầu báo chí phải “gọn hơn” để “mạnh hơn”. Tuy nhiên, tinh gọn không chỉ là việc sáp nhập, giảm số lượng hay cắt giảm nhân sự. Đó còn là câu chuyện về việc chúng ta tinh gọn giúp tối ưu hóa nguồn lực, giảm lãng phí và nâng cao hiệu quả hoạt động. Đây là cơ hội để các cơ quan báo chí đổi mới mô hình tổ chức, xây dựng tòa soạn hội tụ, hiện đại hóa quy trình làm việc… Và đây cũng là thời điểm mà các cơ sở đào tạo phải đổi mới phương thức đào tạo sinh viên từ ghế nhà trường…

"Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng từ Ban Tổ chức, từ tâm sức của hàng trăm diễn giả, chuyên gia truyền thông, các nhà báo nổi tiếng, Diễn đàn Báo chí toàn quốc lần thứ II-2025 đã diễn ra hết sức thành công, là điểm nhấn quan trọng, khai mở không gian sáng tạo, để nâng tầm chiến lược cho báo chí cách mạng Việt Nam trên hành trình vươn mình cùng dân tộc, xứng tầm nền báo chí chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại", đồng chí Lê Quốc Minh khẳng định.