“Đóng góp khi lành để dành khi ốm”
Chính sách BHYT thể hiện ý nghĩa nhân đạo và có tính chia sẻ cộng đồng sâu sắc. Lợi ích của việc tham gia BHYT là trẻ em dưới 6 tuổi được cấp thẻ BHYT miễn phí; được Nhà nước hỗ trợ kinh phí khi tham gia tùy theo đối tượng (với các đối tượng thuộc hộ nghèo; hộ cận nghèo; tham gia theo hộ gia đình; người dân tộc thiểu số; học sinh, sinh viên…); được lựa chọn cơ sở KCB gần địa chỉ nơi đang sinh sống để đăng ký KCB ban đầu và có thể thay đổi nơi đăng ký KCB ban đầu. Khi KCB đúng quy định được quỹ BHYT chi trả từ 80 - 100% chi phí KCB tùy từng đối tượng. Đồng thời, giúp người tham gia BHYT giảm gánh nặng về chi phí KCB khi không may ốm đau, tai nạn, đặc biệt đối với những trường hợp bệnh nặng, bệnh mãn tính điều trị kéo dài...
Chị Nguyễn Thanh Hải, trú tại thị trấn An Bài (huyện Quỳnh Phụ, Thái Bình) tham gia BHYT từ những năm 2000. Chị là công nhân dệt may tại Khu công nghiệp Cầu Nghìn và tham gia BHYT theo diện bắt buộc. Năm 2012 nhà máy dừng hoạt động, các chế độ như BHXH, BHYT của chị không được nhà máy bảo đảm nữa; song nhận thức được tầm quan trọng của tấm thẻ BHYT chị đã tham gia BHYT hộ gia đình. Năm 2016, chị Hải bị mắc bệnh suy tủy xương, bao lần chạy chữa, mỗi hành trình điều trị từ bệnh viện tỉnh đến các bệnh viện tuyến T.Ư, kinh tế kiệt quệ, bệnh không thuyên giảm và chị cần phải ghép tế bào gốc. Sức khỏe, tiền bạc, tương lai như đổ xuống trước mặt chị và gia đình. Như một phép mầu, em gái chị Hải có tế bào tương thích và BHYT khi đó chính là chìa khóa giúp gia đình chị vững vàng hơn để đấu tranh với bệnh tật (thay vì phải chi trả hơn 1 tỷ đồng thì nhờ có thẻ BHYT với quyền lợi 5 năm liên tục chị chỉ phải đồng chi trả 300 triệu đồng). Vì vậy, dù kinh tế gia đình cũng chẳng mấy dư dả, nhưng hằng năm chị đều trích ra khoản kinh phí để tham gia BHYT cho cả gia đình”, chị Hải chia sẻ.
Theo BHXH Việt Nam, năm 2023, cả nước có hơn 174,8 triệu lượt KCB BHYT, tăng hơn 23,4 triệu lượt KCB so với năm 2022; số chi KCB BHYT khoảng 124,3 nghìn tỷ đồng. Việc người dân tham gia BHYT được xem là một hình thức tiết kiệm “đóng góp khi lành để dành khi ốm”, nhằm giảm bớt gánh nặng về kinh tế khi không may bị ốm đau, bệnh tật, kể cả những bệnh hiểm nghèo, chi phí lớn. Tham gia BHYT, mọi người dân đều được tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe cơ bản mà không phụ thuộc vào khả năng chi trả của mình.
Mỗi năm Quỹ BHYT chi trả từ 100.000 đến 105.000 tỷ đồng cho việc KCB BHYT, trong đó rất nhiều trường hợp người bệnh được chi trả lên tới nhiều tỷ đồng/năm. Ngoài việc chi trả chi phí KCB thông thường, Quỹ BHYT còn chi trả cho nhiều người mắc các bệnh hiểm nghèo, bệnh mạn tính như: Hemophilia (bệnh rối loạn đông máu di truyền), ung thư, tim mạch, suy thận...
 |
Người bệnh làm thủ tục thanh toán khám, chữa bệnh bằng thẻ BHYT tại Bệnh viện E. |
Quyền lợi được bảo đảm
Những năm qua, quyền lợi hưởng BHYT của người tham gia ngày càng được mở rộng ở cả phạm vi và mức hưởng BHYT. Chất lượng KCB BHYT cũng ngày càng cải thiện, người dân được tiếp cận nhiều dịch vụ y tế hiện đại, thuốc mới, hiệu quả cao, giúp nhiều người vượt qua ốm đau bệnh tật.
Theo đó, danh mục thuốc được Quỹ BHYT thanh toán đáp ứng nhu cầu KCB của người có thẻ BHYT với hơn 1.000 hoạt chất hóa dược, sinh phẩm và trên hàng trăm thuốc đông y, thuốc từ dược liệu. Trong đó, có nhiều thuốc điều trị ung thư, thuốc điều trị bệnh hiếm, thuốc điều trị bệnh máu không đông, thuốc tim mạch đa dạng… người bệnh được chỉ định sử dụng dài ngày, có thuốc dùng suốt đời cho quá trình điều trị bệnh.
Mặc dù các thuốc điều trị cho các bệnh hiểm nghèo đều là các thuốc đắt tiền, có giá lên đến hàng chục triệu đồng cho một liều sử dụng nhưng vẫn được Quỹ BHYT thanh toán. Danh mục thuốc BHYT hiện nay đã cơ bản đáp ứng nhu cầu điều trị đối với các bệnh hiểm nghèo.
Ngoài các chi phí về thuốc, người tham gia BHYT còn được Quỹ BHYT chi trả các chi phí dịch vụ kỹ thuật (với hơn 10.000 dịch vụ), vật tư y tế. Trong đó có các phẫu thuật, thủ thuật cao, chi phí lớn như: phẫu thuật bằng robot, phẫu thuật thay khớp, thay đĩa đệm cột sống, đặt máy tạo nhịp tim… Đáng chú ý, một số loại vật tư y tế được quỹ BHYT thanh toán có giá trị lên đến hàng trăm triệu đồng.
Riêng đối với chi phí ngày giường điều trị nội trú, Quỹ BHYT sẽ thanh toán căn cứ vào hạng bệnh viện và loại giường điều trị đã sử dụng. Mức chi phí bình quân ngày giường điều trị Quỹ BHYT đang thanh toán trung bình một đợt điều trị khoảng 6 ngày, với số tiền giường trung bình một đợt điều trị nội trú khoảng 1,2 - 1,5 triệu/lượt. Đối với các trường hợp phải chăm sóc đặc biệt sẽ được Quỹ BHYT thanh toán lên tới hàng chục triệu đồng/đợt điều trị, thậm chí có trường hợp số tiền giường được thanh toán lên đến hàng trăm triệu đồng.
Nhằm triển khai hiệu quả công tác KCB BHYT bằng Căn cước công dân (CCCD) gắn chíp, thời gian qua, BHXH Việt Nam và các bộ, ngành liên quan khẩn trương triển khai nhiều nhiệm vụ, giải pháp. Đến nay, toàn quốc đã có 100% số cơ sở KCB BHYT (tương ứng với 12.851 cơ sở) triển khai KCB BHYT bằng CCCD gắn chíp (đáp ứng yêu cầu tra cứu thông tin thẻ BHYT bằng số định danh cá nhân/CCCD), với hơn 55 triệu lượt tra cứu thông tin thẻ BHYT bằng số định danh cá nhân/CCCD thành công phục vụ làm thủ tục KCB BHYT. Toàn ngành cũng đã kết nối với hơn 13 nghìn cơ sở KCB BHYT trên toàn quốc để tiếp nhận dữ liệu đề nghị thanh toán chi phí KCB BHYT; gần 1 triệu doanh nghiệp giao dịch điện tử với cơ quan BHXH thông qua cổng thông tin điện tử.
Mặc dù có nhiều nỗ lực, tuy nhiên, công tác phát triển người tham gia BHYT vẫn còn một số khó khăn như tỷ lệ tham gia BHYT chưa bền vững, vẫn còn một số người dân chưa chủ động tham gia do điều kiện kinh tế còn khó khăn, chưa ý thức được hết tầm quan trọng của việc tham gia BHYT. Để khắc phục những khó khăn và bảo đảm tính bền vững của tỷ lệ bao phủ cần có những giải pháp đồng bộ và tích cực. Điều đó không chỉ là nhiệm vụ riêng của ngành BHXH Việt Nam mà còn là trách nhiệm của cộng đồng, để BHYT thật sự là tấm thẻ vàng bảo vệ sức khỏe bản thân, gia đình.
