Phó Thống đốc Thường trực Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) Đào Minh Tú cho biết, NHNN đã trình Chính phủ phương án chuyển giao hai ngân hàng yếu kém, bao gồm Ngân hàng Dầu khí toàn cầu (GPBank), một ngân hàng mua lại với giá 0 đồng và Ngân hàng Đông Á (DongABank), hiện đang trong diện kiểm soát đặc biệt. Dự kiến, quá trình chuyển giao này sẽ được hoàn tất trước Tết Nguyên đán.
Nhiều thương vụ được chờ đón
Trước đó, VPBank và HDBank đã nhiều lần công bố chủ trương nhận chuyển giao các ngân hàng yếu kém. Theo dự đoán, VPBank có khả năng tiếp nhận GPBank, trong khi HDBank sẽ đảm nhận việc chuyển giao DongABank. Hồi tháng 10/2024, Ngân hàng Xây dựng (CBBank) và Ngân hàng Đại Dương (OceanBank) đã được chuyển giao thành công cho Vietcombank và MB.
PGS, TS Đinh Trọng Thịnh, giảng viên cao cấp Học viện Tài chính, nhận định việc thực hiện các thương vụ chuyển nhượng ngân hàng yếu kém là cần thiết để bảo vệ quyền lợi của người gửi tiền và mở ra cơ hội cho các ngân hàng mạnh tiếp quản, tái cấu trúc những ngân hàng này. Điều này góp phần làm hệ thống ngân hàng Việt Nam trở nên ổn định và bền vững hơn.
Theo Luật Các tổ chức tín dụng 2024, có hiệu lực từ ngày 1/7/2024, các quy định về chuyển nhượng bắt buộc ngân hàng yếu kém đã được làm rõ, tạo ra hành lang pháp lý vững chắc để triển khai. Những quy định này không chỉ bảo đảm quyền lợi cho người gửi tiền và các bên liên quan mà còn giúp các ngân hàng tiếp nhận chuyển giao có thể thực hiện quá trình tái cơ cấu một cách an toàn và hiệu quả.
Mới đây, lãnh đạo Techcombank cũng tiết lộ kế hoạch cân nhắc bán 15% cổ phần cho nhà đầu tư chiến lược nước ngoài phù hợp trong tương lai gần. Kể từ khi HSBC thoái vốn vào năm 2017, Techcombank đã trải qua 7 năm mà không có thêm nhà đầu tư chiến lược nước ngoài mới.
Tuy nhiên, hiện tỷ lệ sở hữu nước ngoài tại Techcombank đã đạt 22,5%, do đó ngân hàng này cần một số cổ đông nước ngoài hiện hữu bán ra trước khi có thể chào bán thêm cổ phần, nhằm tuân thủ giới hạn trần sở hữu nước ngoài là 30%.
Trong khi đó, những thương vụ M&A được kỳ vọng nhất năm nay là việc bán vốn quy mô tỷ USD của Vietcombank và BIDV. Dù cả hai ngân hàng đã đưa ra kế hoạch này tại Đại hội đồng cổ đông thường niên năm 2024, nhưng phải hoãn lại do điều kiện thị trường chưa phù hợp.
Theo báo cáo của Công ty Chứng khoán MB (MBS), cả Vietcombank và BIDV đã quyết định dời kế hoạch phát hành cổ phiếu sang năm 2025. Trước đó, lãnh đạo Vietcombank cho biết, ngân hàng đang phối hợp chặt chẽ với các nhà tư vấn quốc tế và kỳ vọng hoàn tất thương vụ này trong nửa đầu năm 2025.
Hiện tại, số lượng ngân hàng trong nước có cổ đông chiến lược nước ngoài vẫn còn khá hạn chế, bao gồm VietinBank (MUFG Bank), BIDV (KEB Hana Bank), Vietcombank (Mizuho), VPBank (Sumitomo Mitsui Banking Corporation) và OCB (Azora Bank). Các ngân hàng chưa có cổ đông chiến lược nước ngoài, như Nam A Bank và LPBank, đang tích cực đàm phán với các đối tác tiềm năng để tìm nhà đầu tư phù hợp, dự kiến sẽ có những thương vụ đáng chú ý diễn ra vào năm 2025.
Giải quyết áp lực vốn điều lệ
Các ngân hàng luôn đối mặt với áp lực tăng vốn điều lệ, bởi lẽ họ phải liên tục đáp ứng yêu cầu tăng trưởng tín dụng. Theo nguyên tắc, nếu tín dụng tăng trưởng ở mức một con số, vốn điều lệ cũng phải tăng ít nhất theo tỷ lệ tương ứng.
Liên quan đến vấn đề này, vào ngày cuối cùng của năm 2024, cổ đông của LPBank đã nhận được thông báo về việc chia cổ tức bằng cổ phiếu. Đây là kết quả chính thức sau Đại hội đồng cổ đông bất thường diễn ra giữa tháng 11/2024, trong đó thông qua phương án tăng vốn điều lệ bằng cách phát hành cổ phiếu trả cổ tức với tỷ lệ 16,8% (theo phương án điều chỉnh). Sau khi hoàn tất, vốn điều lệ của LPBank dự kiến đạt mức tối đa 29.873 tỷ đồng.
Cuối tuần qua, NHNN đã có văn bản chấp thuận cho SHB tăng vốn điều lệ lên 40.658 tỷ đồng thông qua việc phát hành thêm gần 403 triệu cổ phiếu trả cổ tức, tương đương 4.029 tỷ đồng. Trước đó, NHNN cũng đồng ý cho BAC A BANK tăng vốn điều lệ thêm 1.579 tỷ đồng, nâng tổng vốn điều lệ lên 10.538 tỷ đồng; NCB được phép phát hành cổ phiếu riêng lẻ để tăng vốn điều lệ tối đa 6.200 tỷ đồng, giúp nâng vốn điều lệ từ 5.602 tỷ đồng lên 11.802 tỷ đồng nếu kế hoạch phát hành thành công.
Trong lĩnh vực ngân hàng, việc bảo đảm tỷ lệ an toàn vốn (CAR) ở mức tối thiểu theo quy định pháp luật là một yêu cầu bắt buộc. Tỷ lệ này được tính dựa trên vốn điều lệ so với tổng tài sản sinh lời, đồng nghĩa khi ngân hàng gia tăng huy động và cho vay, vốn điều lệ cũng cần tăng tương ứng để duy trì mức CAR an toàn.
Tuy nhiên, theo chia sẻ từ một lãnh đạo cao cấp của NHNN, dù sức khỏe tài chính của hệ thống ngân hàng Việt Nam đã cải thiện, nhưng tỷ lệ CAR của các ngân hàng trong nước vẫn thấp hơn đáng kể so với mặt bằng chung trong khu vực. Hơn nữa, trong bối cảnh lãi suất ngày càng giảm và sức khỏe tài chính của doanh nghiệp yếu đi, việc huy động vốn trở nên khó khăn hơn đối với các ngân hàng.
Vì vậy, tăng vốn điều lệ được xem là một giải pháp quan trọng nhằm cải thiện sự bền vững và năng lực cạnh tranh của hệ thống ngân hàng. Tuy nhiên, hoạt động này cũng gặp không ít thách thức bởi dòng vốn đầu tư từ các cổ đông lớn vào ngân hàng ngày càng bị kiểm soát chặt chẽ nhằm ngăn ngừa tình trạng sở hữu chéo và thao túng hoạt động ngân hàng.
Do đó, việc huy động vốn nước ngoài được các chuyên gia nhận định là một bước đi cấp thiết để thực hiện các chiến lược tăng vốn dài hạn. Đối tác nước ngoài không chỉ giúp các ngân hàng bổ sung nguồn lực tài chính mà còn tạo cơ hội tận dụng kinh nghiệm quản trị, nâng cao năng lực quản trị rủi ro theo các chuẩn mực quốc tế.
Một số ngân hàng từng có cổ đông chiến lược nước ngoài, như Sacombank, ACB, VIB, Eximbank và Techcombank cũng đang nỗ lực tìm kiếm đối tác mới. Sacombank cho biết, sau khi hoàn thành tái cơ cấu, ngân hàng dự kiến bán 32,5% cổ phần cho 2 đối tác nước ngoài.
