Nhiều vẫn thiếu
Nhạc sĩ, NGƯT Trần Đức, Nguyên Trưởng khoa Nhạc Họa Trường Cao đẳng Sư phạm Huế phân tích: Kinh tế xã hội phát triển nên nhu cầu học cũng như đầu tư cho âm nhạc tăng lên rất nhanh. Dẫn chứng là các trung tâm đào tạo năng khiếu âm nhạc tại Hà Nội, TP Hồ Chí Minh cũng như các tỉnh thành lớn khác như Huế, Nha Trang… mọc lên rất nhanh. Mặt khác, các gia đình định hướng cho con cái theo học nhạc chuyên nghiệp, xem âm nhạc là một lĩnh vực nghiêm túc thật sự cũng gia tăng. Nhưng lại có một thực tế các trường đào tạo âm nhạc nói chung vẫn khá chật vật trong việc tìm kiếm nguồn sinh viên đầu vào. Người học nhạc tăng nhưng đầu vào nhạc viện lại thường xuyên bị thiếu?
Để lý giải cho nghịch lý này, hãy nghe những chia sẻ từ ông Nguyễn Tri, một người nông dân đến từ Bình Thuận. “Vốn đam mê âm nhạc, hơn 20 năm trước tôi cũng ráng dành dụm tiền bán mía, bán ngô để mua bằng được một cây đàn organ cho các con của mình để mày mò tự học. Nhưng gia đình khó khăn, lại ở vùng nông thôn nên khó có cơ hội tiếp cận với âm nhạc một cách bài bản, đến các cháu cũng chỉ xem chuyện thi vào nhạc viện như một ước mơ đẹp. Đến khi vào TP Hồ Chí Minh học đại học, tốt nghiệp và đi làm các con tôi mới có đủ điều kiện để quay lại với đam mê. Nếu như trước đây, Nhạc viện TP Hồ Chí Minh có giới hạn tuổi thí sinh thì năm nay đã được xóa bỏ nên tôi đã động viên con mình nộp hồ sơ dự thi”.
Nếu như năm 2017, có hơn 700 hồ sơ dự tuyển vào Nhạc viện TP Hồ Chí Minh thì năm 2018 này, con số đã tăng lên hơn 1.000 hồ sơ, tương ứng tăng khoảng 50%. Vậy tại sao Nhạc viện vẫn phải có đợt tuyển sinh thứ 2? PGS, TS Tạ Quang Đông, Giám đốc Nhạc viện TP Hồ Chí Minh trả lời: Hiện nay có rất nhiều gia đình đầu tư cho chuyện học nhạc của con cái nghiêm túc và đặt ngang hàng với chuyện học văn hóa. Vấn đề là cả hai kỳ thi đại học cũng như thi nhạc viện đều cực kỳ áp lực và chuyện một em học sinh có thể kham nổi cả hai là vô cùng thách thức. Vì vậy, đợt tuyển sinh thứ hai sẽ hướng đến nhóm các thí sinh bỏ lỡ cơ hội trong đợt một vì nhiều lý do khác nhau để có những quyết định phù hợp nhất trên con đường học vấn của mình.
Truyền lửa đam mê
Trước câu hỏi về việc liệu có hướng đến việc mở rộng đầu vào và siết đầu ra hay không, PGS, TS Tạ Quang Đông phân tích hai khía cạnh sau đây: Thứ nhất, đào tạo âm nhạc chuyên nghiệp đòi hỏi những tiêu chuẩn về chuyên môn cao và không thể hạ chuẩn. Vậy nên, nếu mở rộng đầu vào thì các trường âm nhạc sẽ phải tăng cường tìm kiếm các thí sinh, hay những người có năng khiếu để giới thiệu điều kiện theo học.
Nhạc viện TP Hồ Chí Minh bỏ đi giới hạn tuổi thí sinh trong một số hệ đào tạo được nhiều chuyên môn đánh giá là phù hợp vì có thể tạo ra nhiều cơ hội cho những ai đam mê và theo đuổi âm nhạc dẫu biết rằng, càng nhiều tuổi thì việc đào tạo có thể gặp nhiều thách thức hơn là các bạn trẻ. Thực tế cho thấy, những nhạc cụ như piano, guitar, violon… hay các ngành như thanh nhạc, sáng tác… đều thu hút lượng thí sinh ổn định trong nhiều năm nhưng các nhạc cụ truyền thống, kèn gõ hay các ngành như âm nhạc học lại được xếp vào nhóm “quý hiếm” khi chưa có nhiều thí sinh đăng ký. Nguyên nhân nằm ở việc các ngành “quý hiếm” không dễ tìm kiếm công việc cũng như thu nhập sau khi tốt nghiệp, nhưng còn một lý do khác đó chính là công chúng, hay các thí sinh nhìn chung chưa được tiếp cận nhiều để đánh thức được đam mê.
PGS, TS Tạ Quang Đông cho biết đã chuẩn bị những giải pháp để phát triển nguồn lực cho các lĩnh vực này thông qua việc tương tác với công chúng nhiều hơn qua các buổi biểu diễn. Chẳng hạn, các giảng viên về âm nhạc truyền thống có thể đến các trường học để trình diễn, giới thiệu, chia sẻ kiến thức cho các học sinh hiểu thêm. Hoặc như các nghệ sĩ khoa kèn gõ cũng tăng cường các chương trình biểu diễn tại các địa điểm công cộng, với chất lượng nghệ thuật cao để tạo ra không khí văn hóa, qua đó lan tỏa ước mơ đến cho các em nhỏ. Học sinh, sinh viên các ngành nhạc cụ truyền thống hiện cũng được giảm học phí những ngành “quý hiếm” cũng được ưu tiên tuyển sinh. Nói cách khác, với một chiến lược dài hạn cộng với những sự thay đổi phù hợp thì việc giải quyết bài toán đầu vào cho các trường âm nhạc là khả thi. Kinh tế xã hội phát triển thì văn hóa nghệ thuật, đặc biệt trong khu vực chuyên nghiệp cũng phát triển là điều tất yếu.
