Giữ làng đá-trình tường nơi biên giới

Làng đá Thạch Khuyên nằm ở xã Xuất Lễ, huyện Cao Lộc (Lạng Sơn) cách trung tâm TP Lạng Sơn hơn 40 km và cách biên giới Việt-Trung chỉ gần 3 km.
0:00 / 0:00
0:00
Ngôi nhà trình tường của anh Tàng Văn Hải, ở làng Thạch Khuyên, đã gần 100 tuổi, nay vẫn được giữ nguyên vẹn.
Ngôi nhà trình tường của anh Tàng Văn Hải, ở làng Thạch Khuyên, đã gần 100 tuổi, nay vẫn được giữ nguyên vẹn.

Làng Thạch Khuyên vẫn giữ một số ngôi nhà trình tường lâu đời và các công trình bằng đá độc đáo, cổ kính. TS Hoàng Văn Páo, Chủ tịch Hội di sản văn hóa tỉnh cho biết: Thôn Thạch Khuyên còn gọi là làng phòng thủ, được xây dựng vào thế kỷ 19. Lúc đầu mới thành lập, do dân cư thưa thớt, nên người làng sống đoàn kết để bảo vệ nhau. Bà con thờ chung ở miếu thổ công của làng và tạo các đường đi lối ngõ thông nhau. Đặc biệt họ dùng đá để xây dựng tường thành bao quanh làng tạo thành một hành lang phòng thủ. Tất cả các gia đình trong làng đều tham gia công sức xây dựng tường thành của làng và cùng nhau bảo vệ khi có giặc cướp đến phá làng...

Đá quây quanh vườn nhà, xếp thành hàng rào kiên cố, đá dùng để lát đường tạo nên một vẻ đẹp rất nguyên sơ, hoài cổ và lạ mắt. Bao quanh làng là những bức tường đá rất kiên cố với chiều cao đến 5 m và dày từ 1,5-2 m. Dọc theo con đường quanh co dẫn vào làng là những bờ rào đá được chất chồng từ nhiều phiến đá lớn nhỏ. Không cần bê-tông cốt thép, chỉ cần đá là đủ tạo nên bức tường thành vững chãi. Ông Tàng Văn Hảo, người cao tuổi của làng chia sẻ: Trước kia, thế hệ cha ông của chúng tôi còn dùng đá để xếp nền xây nhà trình tường, lát cho các lối đi được sạch sẽ. Làng Thạch Khuyên hiện giờ có 115 hộ dân, chủ yếu là bà con dân tộc Tày, Nùng... Một số nhà còn giữ được trình tường vách đất kiên cố, ngôi nhà đều lợp ngói âm dương. Chính quyền địa phương cũng vận động bà con giữ gìn vệ sinh môi trường, xếp đá mới thay cho đá cũ để giữ gìn vẻ đẹp lâu dài của ngôi làng, không làm mai một cảnh đẹp độc đáo nơi đây.

Năm 2024, UBND tỉnh Lạng Sơn đã phê duyệt đề án Đầu tư bảo tồn làng văn hóa truyền thống “Làng đá Thạch Khuyên” với tổng vốn đầu tư 6 tỷ đồng nhằm bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa; bảo tồn không gian văn hóa, không gian địa lý bao gồm toàn bộ diện tích của làng. Trong đó vùng lõi bảo tồn là khu vực làng bản người dân đang định cư sinh sống.