Giá cả thị trường “chạy trước” lương
Từ ngày 1/7, cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang và người hưởng lương hưu chính thức được áp dụng mức lương mới. Trong đó, lương cơ sở cho cán bộ, công chức, viên chức được điều chỉnh lên mức 1,8 triệu đồng/tháng, tương đương tăng 20,8% so với mức lương cơ sở hiện hành. Lương hưu cũng được điều chỉnh tăng 12,5% và 20,8% đối với nhiều đối tượng.
Tuy nhiên, nhiều người lo ngại, trước khi lương tăng, giá cả đã “leo thang” khiến việc tăng lương không có nhiều ý nghĩa.
Làm công chức ở UBND quận Hoàng Mai (Hà Nội) gần 5 năm, chị Lê Thu H. (trú ở quận Hai Bà Trưng) đã nhiều lần muốn bỏ ngang công việc vì thu nhập mỗi tháng chỉ gần 8 triệu đồng, không đủ chi tiêu hằng tháng. Chị H. tâm sự: “Thông thường, cứ ba năm một lần, lương cấp bậc của tôi sẽ được tăng nhưng ngoài thị trường, giá cả nhu yếu phẩm chưa bao giờ giữ được trong vòng 3 năm. Như vậy, với mức vài trăm nghìn đồng cho một đợt tăng lương, chưa lúc nào thu nhập theo kịp được mức tăng của giá gạo, xăng xe hay điện nước…”.
Chị H. có hai con nhỏ đang học phổ thông. “Bình thường học phí 1 buổi học thêm của con tôi từ 180.000 - 200.000 đồng nhưng nay đã tăng lên 220.000 đồng, thậm chí có trung tâm tăng lên 250.000 đồng. Việc các khoản chi thường xuyên như học thêm, mua sách vở cho con vào năm học mới đều tăng khiến tôi lo lương tăng không đủ bù cho các khoản tăng giá”, chị H. nói.
Bà Nguyễn Thị M. (trú ở quận Đống Đa, Hà Nội) từng làm nhân viên hành chính tại một đơn vị sự nghiệp công lập tại Hà Nội. Sau 10 năm nghỉ hưu hiện mỗi tháng bà nhận được hơn 3 triệu đồng. Mức lương hưu không đủ để chi tiêu nên mỗi lần đi chợ, bà đều phải cân đo đong đếm từng đồng. Khi nghe thông tin về đợt cải cách tiền lương từ ngày 1/7, trong đó có việc tăng lương hưu, bà M. không khỏi vui mừng. Tuy nhiên, việc tăng lương cũng khiến bà có nhiều trăn trở. “Ai cũng chờ đợi ngày tăng lương nhưng trước đó, giá cả lại tăng cao quá. Trước đây, bát phở buổi sáng tôi ăn chỉ 35.000 đồng thì nay đã tăng giá lên 40.000 đồng. Trong thực tế, giá xăng, giá điện, giá nước tăng (tháng vừa rồi tiền nước đã tăng gấp đôi). Đi chợ cầm đồng tiền chi tiêu cho bữa ăn mà thấy như mình bị “đánh cắp”. Thịt lợn ba chỉ nay đã lên 150.000 đồng/kg, thịt sấn tăng lên 100.000 đồng/kg, mớ rau dền đã lên 8.000 đồng, quả dừa uống nước cũng lên 20.000 đồng…”.
TS Bùi Sỹ Lợi, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội cho rằng: “Nhiều năm trước, trước mỗi đợt tăng lương, thường có một bão giá đi kèm. Đây là một vấn đề, nên Chính phủ cần phải tập trung rất cao độ các biện pháp, chủ trương để kiềm chế giá xuống, tức là không để giá tăng mức độ quá lớn. Nếu giá cả thị trường tăng quá thì đối tượng công chức, viên chức và người nghỉ hưu, đối tượng chính sách xã hội, người có công lại trở lại khó khăn”.
Theo bà Nguyễn Thị Việt Nga, Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hải Dương, việc tăng lương mang ý nghĩa và cần thiết trong thời điểm này bởi không chỉ giúp cải thiện, nâng cao đời sống cho cán bộ, công chức, viên chức mà còn mang lại niềm vui, động lực lớn cho cả người lao động, góp phần kịp thời hỗ trợ người lao động yên tâm làm việc. Thế nhưng, bà Nga cho rằng, người lao động cũng canh cánh nỗi lo giá cả sinh hoạt thường “té nước theo mưa”, thậm chí chưa đến ngày tăng lương nhưng giá cả hàng hóa đã rục rịch tăng.
Bà Nga đánh giá, để tăng lương mà giá không tăng là bài toán rất khó và muốn giải được chúng ta phải điều tiết thị trường thật tốt. Phương pháp điều hành này phụ thuộc vào các giải pháp tổng thể của Chính phủ. Cần phải tránh tuyệt đối tình trạng “a dua”, nghĩa là tăng giá chỉ vì tăng lương. “Chính phủ nên tập trung vào việc quản lý tốt một số mặt hàng trong danh mục quản lý giá của Nhà nước. Với các mặt hàng thiết yếu, chúng ta nên có sự kiểm soát chặt chẽ trong hoạt động kinh doanh cũng như giá cả. Điều quan trọng để giữ được giá cả ổn định, chúng ta phải có giải pháp để phát triển sản xuất và hạ giá thành sản phẩm. Bên cạnh việc quản lý và điều hành giá cả linh hoạt cũng cần tập trung vào cải thiện năng suất lao động để hạ giá thành sản phẩm, cải thiện được cuộc sống của người dân. Chính vì vậy, việc ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất sẽ vô cùng quan trọng”, bà Nga nói.
 |
Nhiều mặt hàng lương thực, thực phẩm có xu hướng tăng giá. Ảnh: NHƯ LIÊN |
Bình ổn giá các mặt hàng thiết yếu
Bộ Tài chính cho biết, trong quý I/2024, giá cả thị trường trong nước cơ bản ổn định, diễn biến theo đúng với kịch bản điều hành giá của Ban Chỉ đạo điều hành giá đã đề ra. Trong đó, giá các mặt hàng tương đối ổn định do nguồn cung vẫn khá dồi dào trong khi nhu cầu không cao, đặc biệt là các mặt hàng thiết yếu.
Về giá mặt hàng xăng, dầu, Bộ Tài chính đã phối hợp với Bộ Công thương theo dõi chặt chẽ diễn biến giá xăng, dầu thế giới để điều hành phù hợp với tình hình thị trường trong nước. Trên cơ sở đó, sau 12 kỳ điều hành giá kinh doanh xăng, dầu trong nước từ đầu năm đến nay, giá các mặt hàng xăng, dầu đều có 5 lần giảm, 7 lần tăng; riêng mặt hàng dầu mazut 3,5 S (FO) có 4 lần giảm, 8 lần tăng.
Theo Bộ Tài chính, công tác quản lý điều hành giá mặt hàng nhà nước quản lý được thực hiện thận trọng trong những tháng đầu năm để tạo dư địa an toàn cho công tác kiểm soát lạm phát cả năm. Các quý tiếp theo, công tác quản lý giá sẽ được thực hiện linh hoạt theo diễn biến CPI với mức độ và liều lượng phù hợp.
Cũng liên quan đến công tác điều hành giá và kiểm soát lạm phát, bà Nguyễn Thu Oanh, Vụ trưởng Thống kê giá (Tổng cục Thống kê) cho biết, cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn tiếp tục gay gắt, xung đột quân sự Nga - Ukraine và tại dải Gaza kéo dài, bất ổn leo thang trên Biển Đỏ là những yếu tố tiềm ẩn rủi ro tạo nên cú sốc cho lạm phát của thế giới khi chuỗi cung ứng bị gián đoạn.
Bên cạnh đó, giá nguyên vật liệu đầu vào thế giới đang ở mức cao trong khi tình hình kinh tế, chính trị trên thế giới tiếp tục diễn biến phức tạp. “Việt Nam là nước nhập khẩu nhiều nguyên liệu phục vụ sản xuất nên biến động của giá hàng hóa trên thế giới sẽ ảnh hưởng đến chi phí, giá thành, tạo áp lực cho sản xuất của doanh nghiệp và từ đó đẩy giá hàng hóa tiêu dùng trong nước tăng lên”, bà Oanh nhìn nhận.
Trên cơ sở tình hình thị trường trong nước quý I/2024, đánh giá tình hình thế giới và phân tích các yếu tố tác động tới lạm phát của Việt Nam trong thời gian tới, Tổng cục Thống kê xây dựng ba kịch bản lạm phát cho năm 2024. Các kịch bản lạm phát được xây dựng thông qua dự báo biến động giá của các nhóm hàng hóa và dịch vụ ảnh hưởng nhiều tới chỉ số giá tiêu dùng như lương thực, thực phẩm, điện sinh hoạt, xăng dầu, dịch vụ y tế, dịch vụ giáo dục… Ba kịch bản lạm phát năm 2024 tương ứng với CPI bình quân năm lần lượt là 3,8%; 4,2% và 4,5%.
Theo bà Nguyễn Thu Oanh, để kiểm soát lạm phát năm 2024 đạt được mục tiêu Quốc hội đề ra cần sớm có phương án, lộ trình điều chỉnh giá đầy đủ, đồng bộ, thống nhất giữa các mặt hàng để tránh bị động trong ban hành và thực thi chính sách về giá, nhất là các mặt hàng thiết yếu như điện, xăng, dầu, dịch vụ y tế, dịch vụ giáo dục... Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương theo dõi chặt chẽ diễn biến giá cả, lạm phát trên thế giới, kịp thời cảnh báo các nguy cơ ảnh hưởng đến giá cả, lạm phát của Việt Nam để có các biện pháp ứng phó phù hợp nhằm bảo đảm nguồn cung, bình ổn giá trong nước.
Vụ trưởng Thống kê giá cũng nêu rõ cần theo dõi sát diễn biến giá cả của các mặt hàng thiết yếu như lương thực, thực phẩm, thịt lợn, xăng dầu, gas... để có giải pháp điều hành phù hợp và chủ động chuẩn bị các nguồn hàng vào dịp cuối năm nhằm hạn chế tăng giá. Đồng thời, kiểm soát, bình ổn giá, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, tránh để xảy ra hiện tượng tăng giá bất hợp lý, tung tin thất thiệt gây bất ổn thị trường.
