Vào ngày 24/5/2022, một tay súng 18 tuổi đã xông vào Trường tiểu học Robb ở Uvalde và xả súng vào một lớp học, bắn chết 19 học sinh và hai giáo viên. Đây là vụ xả súng ở trường tiểu học đẫm máu nhất từ trước đến nay trong lịch sử bang Texas. Trong số những học sinh thiệt mạng có con gái của chị Mata-Rubio, 34 tuổi, khi đó đang là phóng viên của tờ tin tức Uvalde Leader-News. Vốn đang có cuộc sống êm đềm ở thị trấn nhỏ cùng chồng làm việc trong lực lượng cảnh sát địa phương, song việc cô con gái 10 tuổi Alexandria “Lexi” Aniyah Rubio thiệt mạng trong vụ xả súng đã để lại nỗi mất mát không thể nào nguôi ngoai cho họ.
Sau sự ra đi của con gái, Mata-Rubio được mời ra làm chứng trong một cuộc điều trần trước Quốc hội Mỹ về giải quyết nạn bạo lực súng đạn. Cựu phóng viên 34 tuổi cũng là một trong những người ủng hộ siết chặt luật sở hữu và mua bán súng đạn đang gây tranh cãi ở nước này. Tháng 6 vừa qua, Mata-Rubio đã chính thức công bố tham gia tranh cử để tìm kiếm cơ hội trở thành nữ thị trưởng đầu tiên của Uvalde. Mục tiêu hàng đầu trong chiến dịch tranh cử của cô là thuyết phục các cử tri của thị trấn nhỏ có 15.000 dân, sẽ chung tay đẩy lùi nạn bạo lực.
“Tranh cử thị trưởng là cách tôi muốn biến nỗi đau của mình thành hành động. Trong hơn một năm qua kể từ ngày định mệnh đó, tôi và gia đình không ngừng nhớ thương con gái. Chúng tôi muốn góp tiếng nói để ngăn chặn những sự việc tương tự sẽ không còn xảy ra trong tương lai”, nữ ứng cử viên cho biết. Mata-Rubio chia sẻ rằng, những trải nghiệm khi làm việc với các nghị sĩ trong phiên điều trần đã truyền cảm hứng cho cô tạo sự thay đổi trong cộng đồng. Cô đã đề ra khẩu hiệu tranh cử “Cùng nhau tiến về phía trước”, với mong muốn nâng cao tiếng nói cho người dân ở Uvalde, đồng thời nhấn mạnh vấn đề siết chặt luật sở hữu súng đạn.
Trong cuộc bầu cử diễn ra ngày 7/11, cô cạnh tranh với cựu Thị trưởng Uvalde (nhiệm kỳ 2008-2012) là ông Cody Smith. Ông Smith cũng chủ trương ngăn chặn bạo lực song không đề cập trực tiếp đến vụ xả súng nói trên. Ứng cử viên còn lại trong cuộc đua là Veronica Martinez, hiện là giáo viên mỹ thuật tại một trường tiểu học. Mata-Rubio nói: “Khi tranh cử, tôi đặt mục tiêu gắn kết cộng đồng lại với nhau để tiến về phía trước”. Quyết tâm mạnh mẽ của cô đã được đông đảo cư dân ủng hộ.
Tờ Texas News dẫn lời GS ngành Khoa học chính trị Brandon Rottinghaus tại Đại học Houston cho biết: “Là mẹ của một nạn nhân trong vụ xả súng, Mata-Rubio đã khiến nhiều người dân thành phố xúc động vì sự mạnh mẽ của mình. Cô cũng giúp cho nhiều người hiểu được sự mất mát của các gia đình nạn nhân do súng đạn gây ra và góp phần ngăn chặn điều đó”. Tuy nhiên, cuộc vận động tranh cử của cô đã gặp một số khó khăn về pháp lý liên quan độ tuổi tối thiểu được phép mua súng hay các quy định sở hữu súng đạn còn lỏng lẻo ở bang Texas.
Thảm kịch xả súng trường học năm 2022 ở Uvalde là một trong những vụ xả súng hàng loạt nguy hiểm nhất nước Mỹ. Bạo lực liên quan súng đạn đã trở thành “căn bệnh” trầm kha tốn nhiều giấy mực nhưng chưa có hồi kết ở “xứ cờ hoa”. Trên khắp nước Mỹ, nhiều người sống sót sau bạo lực súng đạn hay người thân của các nạn nhân đã tham gia tranh cử vào các chức vụ ở nhiều vị trí khác nhau nhằm hy vọng có thể thay đổi căn bản chính sách sử dụng súng tại địa phương.
