Xây dựng chính sách vượt trội, cạnh tranh để thí điểm một số khu thương mại tự do

Cùng tham dự cuộc họp có các Phó Thủ tướng Chính phủ, lãnh đạo các bộ, ngành, cơ quan thuộc Chính phủ.

Về đề án khu thương mại tự do do Bộ Tài chính chủ trì xây dựng, các đại biểu tập trung thảo luận về cơ sở chính trị, cơ sở pháp lý, cơ sở thực tiễn; các mục tiêu, định hướng phát triển, nguyên tắc, tiêu chí thành lập, mô hình, nhiệm vụ, giải pháp, khung pháp lý, cơ chế, chính sách ưu tiên, đặc thù cho khu thương mại tự do. Theo các báo cáo, ý kiến tại cuộc họp, Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội 10 năm 2021-2030, các nghị quyết, kết luận của Bộ Chính trị, Nghị quyết của Quốc hội về phát triển địa phương và các trụ cột phát triển đã đặt ra nhiệm vụ, giải pháp: Tập trung xây dựng các cơ chế, chính sách đột phá, vượt trội, cạnh tranh để xây dựng thí điểm khu thương mại tự do.

Hiện nay trên thế giới có hơn 7.000 khu kinh tế đặc biệt và khu thương mại tự do đang hoạt động; với tầm quan trọng ngày càng lớn trong chiến lược phát triển kinh tế hiện đại của các nước đang phát triển và mới nổi. Mô hình khu thương mại tự do hiện nay còn được mở rộng thành các khu đa chức năng về công nghiệp, đô thị, dịch vụ, tài chính, công nghệ cao, đổi mới sáng tạo, thu hút tối đa nguồn lực phát triển.

Ở Việt Nam, hệ thống pháp luật chung chưa có quy định cụ thể về cơ chế, chính sách, quản lý và hoạt động của khu thương mại tự do. Thời gian qua, Quốc hội đã ban hành các nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Đà Nẵng, thành phố Hải Phòng, trong đó có nội dung về khu thương mại tự do. Do vậy, việc xây dựng đề án khu thương mại tự do có tính cấp thiết, quan trọng cần triển khai ngay nhằm cung cấp cơ sở chính trị, tiến tới thể chế hóa thành cơ sở pháp lý chung về khu thương mại tự do; từ đó đưa các khu thương mại tự do thành động lực phát triển mới, là khu vực thí điểm về đổi mới cơ chế, chính sách, thể chế kinh tế, môi trường kinh doanh của Việt Nam theo chuẩn mực quốc tế.

Bộ Tài chính cho biết dự kiến trong năm 2026 thành lập các khu thương mại tự do tại Đà Nẵng, Hải Phòng, Thành phố Hồ Chí Minh; đến năm 2030 cả nước có khoảng 6-8 khu thương mại tự do và mô hình tương tự tại các địa phương có điều kiện thuận lợi; tới năm 2045 cả nước có 8-10 khu thương mại tự do và mô hình tương tự đạt chuẩn quốc tế, cạnh tranh được với các nước trong khu vực, đóng góp 15-20% GDP.

Phát biểu kết luận, Thủ tướng Phạm Minh Chính hoan nghênh, đánh giá cao việc chuẩn bị, xây dựng đề án của Bộ Tài chính, yêu cầu tiếp thu các ý kiến tại cuộc họp để tiếp tục hoàn thiện đề án, trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định, tinh thần là làm nhanh, khẩn trương nhưng chất lượng. Nhấn mạnh thêm một số nội dung, Thủ tướng nêu rõ đây là việc mới, thống nhất chủ trương nhưng thực hiện phải có tính khả thi, hiệu quả; mục tiêu là thử nghiệm chính sách và góp phần phát triển kinh tế-xã hội, đáp ứng các mục tiêu trước mắt và lâu dài, nhất là 2 mục tiêu chiến lược 100 năm.

Thủ tướng lưu ý làm rõ khái niệm khu thương mại tự do, những điểm tương đồng và khác biệt với trung tâm thương mại quốc tế; cơ chế, chính sách cho hai đối tượng này có những điểm giống và những điểm khác, cần vận dụng linh hoạt, sáng tạo các quy định đã có.

Việc lựa chọn địa điểm thí điểm khu thương mại tự do phải phù hợp, cân đối vùng miền, theo đúng tinh thần thí điểm (số lượng không nhiều và có thời gian nhất định để đánh giá), Thủ tướng yêu cầu các cơ quan tham khảo kinh nghiệm quốc tế, căn cứ điều kiện Việt Nam để xây dựng cơ chế, chính sách đặc thù, phù hợp, vượt trội, cạnh tranh, khả thi nhưng không ảnh hưởng quá nhiều đến môi trường đầu tư chung; chính sách vừa có quy định chung, vừa có đặc thù phù hợp với các khu, các địa phương khác nhau.

Để thí điểm khu thương mại tự do, Thủ tướng nêu rõ phải triển khai các công việc để từ chủ trương thành chính sách, quy hoạch, phát triển hạ tầng, thu hút nguồn lực, phát triển, ứng dụng công nghệ cao, quản lý thông minh, đào tạo nhân lực; lưu ý vấn đề dân cư, bảo đảm an sinh xã hội tiến bộ, môi trường sáng, xanh, sạch, đẹp, văn minh, hiện đại; tổ chức bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, tăng cường phân cấp, phân quyền, tăng tính chủ động của khu thương mại tự do và tăng cường giám sát, kiểm tra.

* Sáng cùng ngày, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì cuộc họp của Thường trực Chính phủ về đề xuất cơ chế, chính sách thúc đẩy phát triển trung tâm lọc hóa dầu và năng lượng quốc gia tại Khu kinh tế Dung Quất (Quảng Ngãi).

Theo các báo cáo, ý kiến tại cuộc họp, Nhà máy lọc dầu Dung Quất là nhà máy lọc dầu đầu tiên của Việt Nam, nằm trong Khu kinh tế Dung Quất. Với những lợi thế về vị trí chiến lược và hệ thống cơ sở hạ tầng phát triển, khu kinh tế này đã trở thành điểm đầu tư hấp dẫn trong và ngoài nước, được Chính phủ quy hoạch thành một khu kinh tế đa ngành, đa lĩnh vực, với trọng tâm là công nghiệp lọc dầu, hóa dầu, công nghiệp nặng quy mô lớn, các ngành công nghiệp nhẹ…

Tại Nghị quyết số 26 về phát triển kinh tế-xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải Trung Bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, Bộ Chính trị đã đặt ra nhiệm vụ "mở rộng và xây dựng trung tâm lọc, hóa dầu và năng lượng quốc gia tại Khu kinh tế Dung Quất".

Sau khi nghe các báo cáo, ý kiến, phát biểu kết luận, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ, nhà máy lọc dầu Dung Quất do Việt Nam đầu tư, thực hiện, đang hoạt động hiệu quả và đã có chủ trương mở rộng giai đoạn 2, phù hợp với sự phát triển chung của đất nước.

Hoan nghênh Bộ Công thương, các bộ, ngành và tỉnh Quảng Ngãi đã xây dựng, đề xuất các chính sách, Thủ tướng cơ bản đồng tình với các chính sách này và yêu cầu các bộ, ngành, địa phương cùng Tập đoàn Công nghiệp Năng lượng quốc gia (Petrovietnam) rà soát lại, làm rõ các nội dung đã có và có thể áp dụng những nội dung mới, chính sách đặc thù, đột phá, mạnh mẽ hơn nữa để đề xuất các cơ quan có thẩm quyền.

Lưu ý chính sách thuộc thẩm quyền của Quốc hội thì báo cáo Quốc hội xem xét quyết định, chính sách thuộc thẩm quyền của Chính phủ thì đề xuất Chính phủ xem xét, quyết định, chính sách thuộc thẩm quyền bộ, ngành, địa phương thì chủ động thực hiện, Thủ tướng lưu ý có đề án chung để thực hiện bảo đảm tổng thể, khả thi, hiệu quả, từ đó phát triển trung tâm lọc hóa dầu và năng lượng quốc gia tại Khu kinh tế Dung Quất, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững, góp phần phát triển kinh tế-xã hội địa phương, bảo đảm an ninh, tự chủ năng lượng quốc gia, phát triển ngành công nghiệp lọc hóa dầu, công nghiệp năng lượng, thúc đẩy tăng trưởng 2 con số trong những năm tới và thực hiện 2 mục tiêu chiến lược 100 năm của đất nước.