Tiến sĩ, bác sĩ Trương Hồng Sơn, Phó Tổng thư ký Tổng hội Y học Việt Nam, Viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam cảnh báo tình trạng vừa ăn vừa dán mắt vào màn hình điện thoại, máy tính bảng hay ti-vi đang trở thành thói quen phổ biến, đặc biệt ở giới trẻ. Đây là hành vi tưởng như vô hại nhưng lại gây ra loạt tác động bất lợi lên hệ tiêu hóa, kiểm soát cân nặng và sức khỏe tinh thần.
Mất kiểm soát khẩu phần, gia tăng nguy cơ béo phì
Theo bác sĩ Trương Hồng Sơn, tác hại rõ nhất của việc vừa ăn vừa dùng điện thoại là “ăn uống vô thức”, bởi khi tâm trí bị cuốn vào các nội dung hấp dẫn trên màn hình, sự tập trung vào món ăn gần như bằng không.
Lý giải điều này, bác sĩ Sơn phân tích, khi dùng điện thoại, não bộ chuyển sang chế độ đa nhiệm – vừa ăn vừa xử lý thông tin. Điều này khiến cho bộ não không kịp ghi nhận và xử lý đầy đủ các tín hiệu về độ no và sự hài lòng. Các hormone báo no như Leptin bị làm mờ tín hiệu.
Kết quả là người ăn có xu hướng ăn nhanh hơn, ăn nhiều hơn 20–30% lượng thức ăn cần thiết nhưng vẫn không cảm thấy thỏa mãn. Lâu dần, hành vi này dẫn đến dư thừa lượng calo và là nguyên nhân trực tiếp gây ra tăng cân và béo phì.
Gây rối loạn quá trình tiêu hóa sinh học
Theo bác sĩ Sơn, quá trình tiêu hóa bắt đầu ngay từ khi nhìn, ngửi và nghĩ về thức ăn. Khi dùng điện thoại trong lúc ăn, pha đầu của quá trình này bị cản trở một cách nghiêm trọng.
Bác sĩ Sơn phân tích: Việc tập trung vào màn hình kích hoạt hệ thần kinh giao cảm – trạng thái “hoạt động”, làm giảm vai trò của hệ đối giao cảm chịu trách nhiệm cho tiêu hóa. Điều này làm giảm bài tiết nước bọt, axit dạ dày và các enzyme tiêu hóa quan trọng.
Hậu quả làm thức ăn khó tiêu hơn, gây đầy bụng, ợ hơi, khó chịu và giảm khả năng hấp thụ tối đa các dưỡng chất có trong thức ăn.
Cùng đó, dùng điện thoại còn khiến người ăn mất kiên nhẫn, ăn vội vàng và thường nuốt mà chưa nhai kỹ. Việc nhai không kỹ làm tăng gánh nặng cho dạ dày và tăng nguy cơ gây trào ngược hoặc viêm loét dạ dày về lâu dài.
Tác động tiêu cực đến sức khỏe tinh thần
Thói quen vừa ăn vừa sử dụng thiết bị điện tử khiến bữa ăn – vốn là thời điểm nghỉ ngơi, tái tạo năng lượng trở thành một hành vi vô thức bị xao nhãng.
Người ăn bỏ lỡ cơ hội thưởng thức trọn vẹn hương vị và kết cấu của món ăn. Dù dạ dày đã đầy, bộ não vẫn cảm thấy “thiếu”, dẫn tới thèm ăn vặt hoặc đồ ngọt ngay sau bữa ăn để bù đắp sự thỏa mãn về mặt tinh thần.
Đặc biệt, theo Tiến sĩ Sơn, việc vừa ăn vừa cắm mặt vào điện thoại sẽ khiến chúng ta mất kết nối xã hội. Đối với bữa ăn gia đình, việc sử dụng điện thoại làm giảm giao tiếp, gây rạn nứt mối quan hệ và tạo ra không khí ăn uống căng thẳng, thiếu gắn kết.
Giải pháp để thay đổi thói quen xấu
Bác sĩ Trương Hồng Sơn khuyến nghị, thay vì vừa ăn vừa lướt điện thoại, mỗi người hãy tập “ăn trong chánh niệm” – nghĩa là dành trọn sự chú ý cho món ăn và cảm giác của cơ thể. Điều này giúp não bộ nhận biết tín hiệu no kịp thời, tiêu hóa tốt hơn và giảm stress.
Trước khi ăn, hãy đặt điện thoại xa bàn ăn ít nhất 2m. Nếu sợ bỏ lỡ thông báo, hãy để chế độ “không làm phiền” trong 30 phút khi ăn.
Bắt đầu bằng 1 bữa/ngày không màn hình. Thí dụ, ăn bữa sáng hoặc bữa tối cùng gia đình – đây là bước khởi đầu dễ thực hiện và tạo động lực để mở rộng dần. Khi ăn, hãy tập trung vào hương vị (ngọt, mặn, chua, cay), màu sắc, kết cấu (giòn, mềm, dai) của món ăn. Cố gắng xác định từng nguyên liệu.
Cùng đó, cần ăn chậm hơn. Nhai kỹ thức ăn (nên nhai ít nhất 20-30 lần mỗi miếng) giúp dạ dày có thời gian gửi tín hiệu “đã no” lên não (thường mất 15–20 phút). Việc nhai kỹ không chỉ giúp tiêu hóa tốt hơn mà còn giúp cơ thể hấp thụ được tối đa chất dinh dưỡng.
Tạo “nghi thức ăn uống riêng” như chuẩn bị bàn ăn gọn gàng; nghe nhạc không lời nhẹ nhàng hoặc trò chuyện với những người cùng ăn. Điều này biến bữa ăn thành một hoạt động xã hội và tinh thần tích cực.
Bác sĩ Sơn khuyến cáo, tuyệt đối không dùng điện thoại để “dụ ăn” đối với trẻ nhỏ. Thay vào đó, hãy cho trẻ ăn trong không gian yên tĩnh, có người lớn ngồi cùng – vừa tạo kết nối tình cảm, vừa hình thành thói quen ăn uống lành mạnh.
