Vai trò lực lượng xung kích cơ sở trong phòng, chống thiên tai

Thiên tai ngày càng biến đổi khó lường, bất ngờ, cho nên trong công tác phòng, chống thiên tai, việc phản ứng nhanh, ngay từ giờ đầu sẽ giúp giảm đến mức thấp nhất thiệt hại. Thực tế những năm qua cho thấy, các đội xung kích cơ sở đã phát huy tốt vai trò, nhiệm vụ, hỗ trợ tích cực cho chính quyền địa phương và người dân trong việc giảm nhẹ thiệt hại do thiên tai.
Các lực lượng chức năng giúp người dân thị xã Đức Phổ (Quảng Ngãi) chằng chống nhà cửa ứng phó với bão số 4, tháng 9/2022. (Ảnh: HIỂN CỪ)
Các lực lượng chức năng giúp người dân thị xã Đức Phổ (Quảng Ngãi) chằng chống nhà cửa ứng phó với bão số 4, tháng 9/2022. (Ảnh: HIỂN CỪ)

Lực lượng xung kích cơ sở từ nhân dân mà ra, sống tại địa phương, hiểu dân và thông thuộc địa hình, xác định cụ thể các điểm xung yếu tại địa phương cho nên sẽ chủ động hơn trong các hoạt động phòng, chống thiên tai.

Đặc biệt, lực lượng này đã hỗ trợ và triển khai sơ tán khẩn cấp người dân tại các khu vực xảy ra lũ quét, sạt lở đất, người bị mắc kẹt trên nương rẫy, bãi sông, suối, những nơi bị ngập lụt, chia cắt, cô lập đến nơi an toàn; tập trung lực lượng tìm kiếm người mất tích, cứu chữa kịp thời người bị thương, vùi lấp, mắc kẹt, lũ cuốn,...

Báo hiệu, canh gác, hướng dẫn tại các ngầm tràn, những nơi bị ngập sâu, sạt lở, chia cắt để bảo đảm an toàn cho học sinh, người tham gia giao thông. Hỗ trợ sửa chữa nhà hư hỏng, dựng nhà tạm, nhanh chóng ổn định đời sống người dân bị ảnh hưởng do thiên tai. Có thể nói, nhờ có hoạt động hiệu quả của các đội xung kích cơ sở mà các thiệt hại về thiên tai đã được giảm đáng kể.

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Kon Tum Nguyễn Tấn Liêm cho biết, năm 2022, thiên tai diễn biến bất thường và có xu hướng cực đoan hơn, nhiều nơi trên địa bàn tỉnh Kon Tum đã phải chịu nhiều thiên tai nguy hiểm như bão, áp thấp nhiệt đới, mưa lớn, ngập lụt, lũ quét, sạt lở đất, mưa đá, lốc xoáy, dông sét, hạn hán...; gần đây, còn xảy ra hiện tượng động đất tại khu vực huyện Kon Plông và lân cận.

Để hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại do thiên tai gây ra, bên cạnh nỗ lực của các lực lượng chuyên nghiệp của Trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện trong công tác phòng, chống thiên tai, thì lực lượng xung kích phòng, chống thiên tai cấp xã có vai trò nòng cốt thực hiện phương châm “4 tại chỗ” ở cơ sở.

Đây là lực lượng được coi là tuyến đầu trong công tác phòng, chống thiên tai đang thực hiện tốt nhiệm vụ phòng ngừa như: Tuyên truyền, rà soát các vị trí xung yếu, ứng phó, khắc phục hậu quả, khôi phục đời sống, sản xuất của nhân dân...

Theo Phó Tổng cục trưởng Phòng, chống thiên tai Nguyễn Văn Tiến, xung kích cơ sở thực chất là lực lượng phản ứng nhanh, kịp thời xử lý các tình huống khẩn cấp ngay từ giờ đầu trước khi có lực lượng bên ngoài tiếp cận. Từ thực tiễn đã được ghi nhận, lực lượng này đã phát huy hiệu quả rõ rệt, nhất là trong đợt mưa lũ, lũ quét, sạt lở đất tại khu vực miền núi và lũ lụt nghiêm trọng tại miền trung trong những năm qua.

Ông Tiến cho biết thêm, để nâng cao hơn nữa năng lực của lực lượng xung kích cơ sở, Ban Chỉ đạo quốc gia về phòng, chống thiên tai đã tổ chức hội nghị tập huấn nhằm nâng cao trách nhiệm của cấp huyện về xây dựng, củng cố và tập huấn, nâng cao năng lực cho lực lượng xung kích phòng, chống thiên tai cấp xã với dân quân tự vệ làm nòng cốt trong phòng, chống thiên tai và sơ tán dân.

Qua đó, các cấp chính quyền địa phương sẽ xác định rõ trách nhiệm trong việc đào tạo, tập huấn, nâng cao năng lực cho lực lượng này tại cơ sở, nhất là trách nhiệm của UBND, Ban Chỉ huy Phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn cấp huyện, để bảo đảm trong thời gian tới toàn bộ lực lượng xung kích trên địa bàn được đào tạo, tập huấn nâng cao các kỹ năng nhằm đáp ứng các yêu cầu thực tiễn khi thiên tai xảy ra tại địa phương.

Ngoài ra, để lực lượng xung kích tại cơ sở đáp ứng được yêu cầu thực tiễn đặt ra, nhằm chủ động công tác phòng, chống, giảm thiểu thiệt hại, xây dựng xã hội an toàn trước thiên tai, trong những năm qua, Đảng, Nhà nước đã ban hành nhiều định hướng, quy định.

Điển hình như Quốc hội ban hành Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống thiên tai và Luật Đê điều trong đó đã quy định về lực lượng xung kích phòng, chống thiên tai cấp xã; Ban Bí thư ban hành Chỉ thị 42-CT/TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai yêu cầu chú trọng củng cố, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của lực lượng cứu hộ, cứu nạn ở Trung ương và lực lượng xung kích phòng, chống thiên tai tại cơ sở.

Đồng thời, Thủ tướng Chính phủ cũng ban hành Chỉ thị số 18/CT-TTg về xây dựng, củng cố và nâng cao năng lực cho lực lượng xung kích phòng, chống thiên tai cấp xã.

Theo đó giao Ban Chỉ đạo quốc gia về phòng, chống thiên tai tổ chức, hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc việc triển khai xây dựng, củng cố, nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động của lực lượng xung kích tại các địa phương và ban hành bộ tài liệu tập huấn cho lực lượng xung kích phòng, chống thiên tai cấp xã; giao UBND các tỉnh chỉ đạo triển khai xây dựng, củng cố, nâng cao năng lực cho lực lượng này.

Bên cạnh nỗ lực của các lực lượng chuyên nghiệp của Trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện, lực lượng xung kích phòng, chống thiên tai cấp xã cần phải được tập huấn nâng cao năng lực để ngày càng chuyên nghiệp hơn.

Để làm được điều đó, Ban Chỉ huy phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn cấp tỉnh, thành phố cần được hướng dẫn các vấn đề liên quan đến mô hình tổ chức và hoạt động của đội xung kích phòng, chống thiên tai cấp xã, một số kỹ năng chuẩn bị ứng phó thiên tai, một số hoạt động cơ bản trong khắc phục hậu quả thiên tai, kỹ năng tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn trong ứng phó sập đổ công trình... để tập huấn cho lực lượng xung kích phòng, chống thiên tai ở cơ sở bảo đảm hiệu quả, sát với đặc thù của các địa phương.

Cùng với đó, các tỉnh, thành phố nghiên cứu, chỉ đạo và hoàn thiện mô hình hoạt động của đội xung kích phòng, chống thiên tai cấp xã và trách nhiệm của các cấp trong tập huấn, nâng cao năng lực cho lực lượng xung kích phòng, chống thiên tai; trang bị một số kiến thức cơ bản về công tác phổ biến tuyên truyền về phòng, chống thiên tai; chủ động tổ chức triển khai lực lượng, phương tiện và huy động dân quân tự vệ phối hợp chặt chẽ với các lực lượng khác thực hiện nhiệm vụ phòng, chống lụt bão, cứu hộ, cứu nạn đạt kết quả tốt, góp phần hạn chế thấp nhất thiệt hại do thiên tai gây ra, giúp nhân dân khắc phục khó khăn, ổn định đời sống và sản xuất.

Theo Tổng kết của Tổng cục Phòng, chống thiên tai, từ đầu năm đến nay, trên địa bàn cả nước đã xảy ra 7 cơn bão, 2 cơn áp thấp nhiệt đới, 211 trận mưa lớn, ngập úng, lũ quét, sạt lở đất, 197 trận dông lốc, sét, 87 vụ sạt lở bờ sông, triều cường, 238 trận động đất, 9 trận gió mạnh trên biển và 2 đợt rét đậm. Các loại hình thiên tai đã làm 148 người chết và mất tích, 263 người bị thương, 730 nhà sập, 17.320 nhà hư hỏng, tốc mái và nhiều thiệt hại khác. Ước tính tổng thiệt hại hơn 11.915 tỷ đồng. Trong năm 2022 hiện tượng động đất tại một số tỉnh Tây Nguyên diễn ra thường xuyên, gây tâm lý hoang mang, lo lắng trong cộng đồng dân cư.

Có thể bạn quan tâm

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu trước 31/1/2026, hoàn thành xây mới, tái định cư cho những hộ có nhà bị lũ cuốn trôi, sập đổ hoàn toàn. (Ảnh: VGP)

Ý kiến cử tri

Đợt mưa lũ lịch sử xảy ra hồi tháng 7 vừa qua, bản Cửa Rào 2 có 12 gia đình bị thiệt hại nhà ở, có năm hộ đã được Bộ Công an hỗ trợ xây dựng nhà ở. Cuộc sống của các gia đình hiện rất khó khăn.

Chiến sĩ Trung đoàn bộ binh 812 giúp đồng bào Chăm ở thôn Lâm Giang (xã Hàm Thuận Bắc) dọn bùn.

Sớm ổn định cuộc sống người dân vùng ngập

Sau hơn một ngày chìm trong “biển nước”, các địa phương phía đông tỉnh Lâm Đồng đang khẩn trương hỗ trợ người dân dọn dẹp nhà cửa, vệ sinh môi trường, khôi phục sản xuất, ổn định cuộc sống. Các lực lượng bộ đội, công an, chính quyền địa phương cùng tình nguyện viên có mặt tại những vùng ảnh hưởng nặng.

Đoàn giám sát số 14 của Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội làm việc với Đảng ủy xã Tam Hưng.

Xử lý phản ánh, kiến nghị của người dân đạt hiệu quả cao

Chiều 5/12, Đoàn giám sát số 14 của Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội đã làm việc với Đảng ủy xã Tam Hưng, nhằm giám sát công tác lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện một số chuyên đề trọng tâm, cấp bách cuối năm 2025; kiểm điểm tự đánh giá xếp loại chất lượng của Ban Thường vụ Đảng ủy xã năm 2025.

Các đồng chí Bùi Thị Minh Hoài, Lương Quốc Đoàn (lần lượt thứ nhất và ba từ trái sang) trao giải A Giải báo chí và giải A Cuộc thi viết cho các tác giả, đại diện nhóm tác giả tiêu biểu.

Trao giải báo chí về "tam nông" tặng 34 tác phẩm xuất sắc

Năm nay, Giải báo chí toàn quốc về nông nghiệp, nông dân, nông thôn ghi nhận kỷ lục về số lượng tác phẩm dự thi với gần 1.900 bài gửi. Từ đây, Ban tổ chức đã đánh giá, lựa chọn và tìm ra hai giải A, bốn giải B, sáu giải C, mười giải Khuyến khích và 12 giải chuyên đề. Báo Nhân Dân có một tác phẩm giành giải chuyên đề.

Trao giải "Vinh danh người truyền lửa" cho 15 cá nhân xuất sắc.

Vinh danh những “Người truyền lửa” vì cống hiến, đóng góp thiết thực cho cộng đồng

Những cá nhân tiêu biểu nhất của giải thưởng “Vinh danh Người truyền lửa” đến từ nhiều lĩnh vực khác nhau nhưng đều có chung một tinh thần luôn nỗ lực không ngừng vì những điều tốt đẹp. Câu chuyện họ mang theo đã truyền cảm hứng, góp phần bồi đắp niềm tin, khơi dậy khát vọng cống hiến và tinh thần đoàn kết trong cộng đồng.

Anh Lương Minh Tùng, Phó Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh, Bí thư Tỉnh đoàn Đắk Lắk trao tặng Bằng khen của Ban Chấp hành Tỉnh đoàn Đắk Lắk cho anh Nguyễn Văn Minh.

Tặng Bằng khen cho anh Nguyễn Văn Minh vì đã có hành động dũng cảm cứu người trong mưa lũ

Hành động dũng cảm của anh Nguyễn Văn Minh không chỉ hỗ trợ lực lượng chức năng kịp thời đưa người dân ở vùng lũ đến nơi an toàn, anh còn có tinh thần trách nhiệm, xả thân vì cộng đồng, là tấm gương điển hình về người tốt, việc tốt để đoàn viên, thanh niên trong và ngoài tỉnh học tập, rèn luyện.

Tin nổi bật ngày 5/12: Chính phủ cho ý kiến về đề án khu thương mại tự do và chính sách phát triển trung tâm lọc hóa dầu và năng lượng quốc gia; làm rõ nguyên nhân vụ cháy tại phường Cầu Ông Lãnh, TP Hồ Chí Minh

Tin nổi bật ngày 5/12: Chính phủ cho ý kiến về đề án khu thương mại tự do và chính sách phát triển trung tâm lọc hóa dầu và năng lượng quốc gia; làm rõ nguyên nhân vụ cháy tại phường Cầu Ông Lãnh, TP Hồ Chí Minh

Chính phủ cho ý kiến về đề án khu thương mại tự do và đề xuất cơ chế, chính sách thúc đẩy phát triển trung tâm lọc hóa dầu và năng lượng quốc gia; điều tra làm rõ nguyên nhân, khắc phục hậu quả vụ cháy tại phường Cầu Ông Lãnh, Thành phố Hồ Chí Minh … là một số tin tức đáng chú ý ngày 5/12.

Đoạn bờ bao ngăn triều cường xã đảo Đông Hải, tỉnh Vĩnh Long đã bị nước biển cuốn trôi hoàn toàn.

Sớm gia cố bờ bao ngăn triều cường xã đảo Đông Hải

Những ngày này, triều cường kết hợp với sóng to, gió lớn đã gây sạt lở hơn 500m bờ bao ngăn triều cường khu vực Cồn Nhàn thuộc 2 ấp Đông Thành, Hồ Thùng, xã Đông Hải, tỉnh Vĩnh Long. Nước biển tràn vào đất liền gây thiệt hại thủy sản, hoa màu, ảnh hưởng khoảng 50ha đất sản xuất của hàng chục hộ dân.

[Video] Khẩn trương điều tra nguyên nhân vụ cháy làm 4 người tử vong tại TP Hồ Chí Minh

[Video] Khẩn trương điều tra nguyên nhân vụ cháy làm 4 người tử vong tại TP Hồ Chí Minh

Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình đã ký Công điện số 236/CĐ-TTg ngày 5/12/2025, yêu cầu các cơ quan chức năng khẩn trương xử lý vụ cháy xảy ra lúc 4 giờ 37 cùng ngày tại số 227 Trần Hưng Đạo, phường Cầu Ông Lãnh (TP Hồ Chí Minh), khiến bốn người thiệt mạng và hai người bị thương. 

Dự án "Mắt sáng cộng đồng" bố trí các xe phẫu thuật lưu động đạt chuẩn bệnh viện để hỗ trợ người dân vùng sâu, vùng xa.

Dự án "Mắt sáng cộng đồng": Mỗi đôi mắt sáng trở lại là một cuộc đời lần nữa mở ra

Hơn 10 năm về trước, đoàn bác sĩ của Bệnh viện Mắt quốc tế DND không quản ngại khó khăn, đến Quỳnh Nhai (Sơn La) để tiến hành thay thủy tinh thể cho hơn 100 người cao tuổi. "Đó là những ngày trời rét căm, chúng tôi 'mang' cả phòng mổ lên núi, với mong muốn đem ánh sáng trở lại cho bà con vùng cao", bác sĩ Quỳnh hồi tưởng.

Thành phố Đà Nẵng họp triển khai "chiến dịch Quang Trung".

Đà Nẵng tăng tốc triển khai "chiến dịch Quang Trung"

Ông Phạm Đức Ấn, Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Đà Nẵng yêu cầu việc sửa chữa và xây dựng lại nhà cửa phải bảo đảm tiêu chí an toàn, bền vững, không để tình trạng nhà làm xong 2-3 năm đã hư hỏng. Tại các địa bàn khó khăn chưa triển khai được phải có phương án tạm thời cho dân ngay.

Phối cảnh cầu vượt trực thông trên tuyến đường Cổ Linh.

Làm cầu vượt trực thông dài hàng trăm mét giải quyết ùn tắc đường Cổ Linh

Do lưu lượng phương tiện lớn, đường Cổ Linh (Hà Nội) luôn trong tình trạng ùn tắc, mất trật tự an toàn giao thông, là “điểm nghẽn” phát triển kinh tế-xã hội của khu vực. Dù mới đi vào hoạt động theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, nhưng phường Long Biên đã chủ động đề xuất giải pháp giải quyết căn cơ tình trạng này.

Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi Hồ Văn Niên cùng lãnh đạo các ban, sở, ngành của tỉnh và địa phương thực hiện nghi thức khởi công xây dựng nhà mới cho gia đình bà Hồ Thị Hương, ở xã Tây Trà.

Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi yêu cầu sớm hoàn thành việc xây mới và sửa chữa nhà cho người dân vùng bão lũ

Sáng 5/12, tại buổi lễ trao kinh phí hỗ trợ cho các gia đình có nhà bị hư hỏng do mưa lũ ở xã Tây Trà, đồng chí Hồ Văn Niên, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi yêu cầu địa phương huy động tối đa nguồn lực, sớm hoàn thành việc xây mới, sửa chữa nhà, để các gia đình nhanh chóng ổn định chỗ ở, an cư, lạc nghiệp.

Văn phòng Làng trẻ em SOS Việt Nam.

Cần giải quyết tốt các vấn đề đặt ra khi chuyển các Làng SOS về địa phương quản lý

Gần 40 năm qua, với sự hỗ trợ của Làng trẻ em SOS quốc tế và các nhà tài trợ, Việt Nam có hơn 7.000 trẻ em, thanh, thiếu niên được nuôi dưỡng tại 17 cơ sở. Hiện nay, do nhiều nguyên nhân, nhiều Làng trẻ SOS cơ sở bị dừng nguồn tài trợ dẫn đến gặp nhiều khó khăn trong việc nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ em.