Phát biểu mở đầu cuộc tọa đàm, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam cho biết: "Trong suốt chiều dài lịch sử, có một sức mạnh âm thầm nhưng bất khuất đã giúp dân tộc Việt Nam không bao giờ khuất phục trước mọi khó khăn, kể cả trong những cuộc chiến tranh tàn khốc nhất. Sức mạnh ấy chính là văn hóa. Văn hóa vừa thể hiện qua những công trình, tác phẩm, lễ hội, phong tục… đồng thời là cách chúng ta sống, là phẩm giá mà chúng ta giữ gìn, là lòng nhân hậu, ý chí bền bỉ, sức sáng tạo không ngừng của con người Việt Nam. Văn hóa chính là nền móng vững chắc để mỗi cá nhân, mỗi cộng đồng và cả dân tộc đứng vững trước mọi biến động của lịch sử".
Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam xúc động chia sẻ, trên thế giới, đã có những quốc gia xác định rõ ràng cho mình một "lãnh thổ văn hóa". Lãnh thổ ấy không được vẽ trên bản đồ bằng những đường biên giới địa lý, mà được kiến tạo trong trái tim, trong trí tuệ và trong ký ức của nhân dân. Đó là không gian nơi bản sắc dân tộc được nuôi dưỡng và lan tỏa, nơi con người tìm thấy cội nguồn sức mạnh tinh thần.
Theo nhà thơ Nguyễn Quang Thiều: "Cần nhìn nhận và xác định rõ "lãnh thổ văn hóa" của mình và phải gìn giữ, bảo vệ và làm giàu có lãnh thổ ấy, bởi nếu mất nó, chúng ta sẽ mất đi điều sâu thẳm nhất khiến mình là chính mình".
Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam cho rằng: "Cuộc tọa đàm hôm nay đã đặt ra hai nhiệm vụ rất quan trọng. Thứ nhất, chúng ta phải gọi tên đúng những thành tựu mà văn học, nghệ thuật Việt Nam đã đạt được với giá trị thẩm mỹ, nhân văn, bồi đắp tâm hồn và nhân cách. Thứ hai, cần thẳng thắn chỉ ra những điều đang cản trở sự phát triển của văn học, nghệ thuật. Đó có thể là những rào cản về cơ chế, môi trường sáng tạo, sự thờ ơ hay thậm chí là sự tự giới hạn của chính người sáng tạo. Nếu không dám nhìn thẳng vào những hạn chế ấy, chúng ta sẽ không thể tìm ra con đường mới; nếu không biết trân trọng, ghi nhận những giá trị đã có, chúng ta sẽ đánh mất động lực và niềm tin cho chặng đường phía trước".
Hội Nhà văn Việt Nam, với sứ mệnh của mình, sẽ thực hiện những đổi mới thực chất, không phải để chạy theo xu hướng nhất thời, mà thực sự hòa nhịp với thời đại bằng tinh thần sáng tạo bền vững.
Hội muốn tạo ra môi trường để các nhà văn được lắng nghe, khích lệ, thôi thúc dấn thân vào những vùng mạch sâu nhất của đời sống bởi văn hóa, trong đó văn học, nghệ thuật là một phần quan trọng, là ngọn lửa giữ ấm nhân tâm, là tấm gương soi vào quá khứ để đi tới tương lai, là sợi dây nối chúng ta với nhau và nối Việt Nam với thế giới.
"Tôi tin rằng, khi mỗi người sáng tạo ý thức được sứ mệnh văn hóa của mình, khi công chúng trân trọng và đồng hành và khi các tổ chức, hội nghề nghiệp thực sự đổi mới để phục vụ sứ mệnh ấy thì văn học, nghệ thuật Việt Nam sẽ có những bước đi dài, vững chãi, và "lãnh thổ văn hóa" của chúng ta sẽ ngày càng rộng mở, sâu thẳm và rực rỡ hơn", nhà thơ Nguyễn Quang Thiều nói.
Chia sẻ tại tọa đàm, nhà văn Hoàng Quốc Hải, bày tỏ: "Nhờ văn hóa truyền thống mà dân tộc ta suốt mấy nghìn năm gian lao, vẫn tồn tại vững vàng". Ông nhớ kỷ niệm năm 1992 trong một hội thảo về văn hóa dân tộc diễn ra ở Bắc Giang (cũ).
Nhiều đại biểu từ các địa phương khác đã khóc khi được đi tham quan đình, đền trong hoạt động bên lề hội thảo, bởi địa phương họ không còn giữ được. Qua một câu chuyện nhỏ để chúng ta hiểu về tầm quan trọng của văn hóa, đặc biệt là văn hóa truyền thống. Đất nước chúng ta tồn tại được là nhờ có văn hóa, và phải đổi bằng máu xương, nước mắt.
Nhiều ý kiến tâm huyết đã được chia sẻ từ các nhà văn, nhà nghiên cứu và nhà quản lý văn hóa. Các văn nghệ sĩ khẳng định, văn học vừa là tấm gương phản chiếu đời sống, đồng thời như "ngân hàng ký ức" của dân tộc, lưu giữ những giá trị tinh thần qua từng câu chuyện, số phận nhân vật và hình tượng nghệ thuật.
Trong bối cảnh toàn cầu hóa, văn học càng trở thành điểm tựa giúp con người nhận diện bản sắc, chống lại sự phai mờ của ký ức cộng đồng. Nhiều ý kiến cũng đề xuất đẩy mạnh sáng tác đề tài văn hóa dân gian, đưa tác phẩm đến gần giới trẻ qua đa phương tiện, từ đó lan tỏa tình yêu và ý thức giữ gìn di sản.
Nhiều văn nghệ sĩ cũng đã chia sẻ những tâm tư, rung cảm sâu xa từ chính hành trình sáng tác của mình. Họ nói về nỗi khát khao tìm lại mạch nguồn văn hóa trong từng trang viết hay mong muốn tác phẩm văn học vừa phải là sản phẩm nghệ thuật, đồng thời còn là lời tri ân ký ức, tri ân những thế hệ đã gìn giữ và bồi đắp nền văn hóa dân tộc.
Với người cầm bút, văn học đóng vai trò quan trọng trong quá trình bảo vệ giá trị văn hóa truyền thống và văn hóa và lịch sử không phải những khái niệm xa vời, mà là dòng máu chảy trong từng chữ, từng hình ảnh. Ý thức về những trách nhiệm ấy, khiến mỗi trang viết sẽ chứng minh cho câu chuyện "Chúng ta chỉ thực sự lớn lên khi biết gìn giữ và trao truyền những giá trị đã làm nên cốt cách dân tộc".
Các ý kiến thống nhất rằng văn học chính là nhịp cầu cầu nối bền bỉ giữa quá khứ và hiện tại, nuôi dưỡng căn tính dân tộc trong từng thế hệ. Giữ gìn và phát huy vai trò này là nhiệm vụ của người cầm bút, đồng thời cũng là trách nhiệm chung của cả cộng đồng, để những giá trị văn hóa truyền thống không ngừng tỏa sáng trong đời sống hôm nay và mai sau.
![[Video] Bảo tàng 800m2 lưu giữ "ngân hàng ký ức" của Quốc hội Việt Nam](https://cdn.nhandan.vn/images/8f0e69cb696c03bfdf91ec30c3d24bbdcd8aeef2121709053d99bcab1df6bee6064c7c44182f4fe92cce4a23dc16989d7c5548edf8497a7cfcbd1f880caab688/bao-tang-qh-1101.jpg.webp)
