Trình Quốc hội xem xét hợp nhất 3 chương trình mục tiêu quốc gia

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, chiều 3/12, Quốc hội nghe tờ trình và báo cáo thẩm tra về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đến năm 2035.

Thứ Tư, ngày 03/12/2025 - 16:32

Mục tiêu cao nhất là để người dân có cuộc sống ấm no, hạnh phúc

Tờ trình của Chính phủ do Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng trình bày nêu rõ, Chính phủ trình Quốc hội xem xét, hợp nhất 3 Chương trình mục tiêu quốc gia (xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi) thành một chương trình.

Việc này nhằm quản lý thống nhất, hiệu quả, thực chất và bền vững hơn, khắc phục tình trạng chồng chéo, phân tán nguồn lực và trùng lặp nhiệm vụ đã tồn tại trong việc triển khai riêng lẻ từng chương trình giai đoạn 2021-2025.

Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng. (Ảnh: DUY LINH)

Đồng thời, đây cũng là bước đi quan trọng để thực hiện mục tiêu cao nhất của Đảng và Nhà nước là làm cho dân giàu nước mạnh, người dân có cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

"Việc tích hợp không làm giảm đi các chính sách, mà khắc phục chồng chéo, trùng lặp, giúp tập trung ưu tiên hơn vào vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trong thời gian tới" - Bộ trưởng Trần Đức Thắng nhấn mạnh.

Theo Bộ trưởng, đối tượng thụ hưởng chương trình là các xã, thôn, người dân, cộng đồng và các tổ chức có liên quan trên phạm vi cả nước. Trong đó, tập trung ưu tiên địa bàn nghèo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Chương trình thực hiện trong 10 năm, chia 2 giai đoạn: 2026-2030 và 2031-2035, dự kiến được thiết kế thành 2 hợp phần. Hợp phần thứ nhất gồm 10 nhóm nội dung chung, thực hiện trên địa bàn cả nước. Hợp phần thứ hai gồm 5 nhóm nội dung đặc thù, phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Về nguồn lực huy động thực hiện chương trình, Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho biết, giai đoạn 1 (2026-2030), vốn ngân sách Trung ương bố trí trực tiếp 100 nghìn tỷ đồng; vốn lồng ghép của các chương trình mục tiêu quốc gia và các chương trình, dự án khác, đầu tư cho địa bàn nông thôn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi khoảng 360 nghìn tỷ đồng; còn lại là vốn ngân sách địa phương và các nguồn huy động hợp pháp khác.

Căn cứ kết quả thực hiện của giai đoạn 2026-2030, Chính phủ sẽ trình Quốc hội xem xét quyết định nguồn lực thực hiện cho giai đoạn 2 (2031-2035).

Các đại biểu dự phiên họp chiều 3/12. (Ảnh: DUY LINH)

Về cơ chế quản lý, phân bổ vốn và tổ chức thực hiện, Bộ Nông nghiệp và Môi trường là cơ quan chủ chương trình. Bộ Dân tộc và Tôn giáo hướng dẫn tổ chức thực hiện và kiểm tra giám sát việc thực hiện các nội dung liên quan đến phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Các Bộ, ngành hướng dẫn thực hiện các nội dung theo phân công. Thực hiện phân cấp, phân quyền triệt để, đi đôi với phân bổ nguồn lực cho chính quyền địa phương theo tinh thần "Địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm". Trung ương quản lý tổng thể, ban hành cơ chế chính sách, hướng dẫn, giám sát, kiểm tra đôn đốc thực hiện.

Chính phủ kiến nghị với Quốc hội xem xét thông qua hồ sơ báo cáo và ban hành Nghị quyết về chủ trương đầu tư xây dựng Chương trình giai đoạn 2026-2035; cho phép kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân vốn ngân sách nhà nước của 3 chương trình mục tiêu quốc gia đến hết ngày 31/12/2026 để hoàn thành các mục tiêu của giai đoạn 2021-2025.

Đồng thời, giao Chính phủ rà soát, cân đối, bố trí thêm nguồn lực để thực hiện các nội dung giải ngân tốt và có nhu cầu bổ sung, ban hành cơ chế đặc thù, đơn giản quy trình thủ tục để đẩy nhanh tiến độ triển khai nội dung chương trình.

Rà soát kỹ lưỡng, bảo đảm không trùng lặp về nội dung giữa các hợp phần

Nêu quan điểm thẩm tra, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Lâm Văn Mẫn khẳng định, mục tiêu tổng quát và cụ thể của chương trình tương đối bao quát, toàn diện các lĩnh vực, được kế thừa từ các chương trình của giai đoạn trước và có điều chỉnh, bổ sung phù hợp.

Tuy nhiên, đối với mục tiêu cụ thể, đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát kỹ lưỡng để không trùng lặp; các chỉ tiêu đưa ra phải có cơ sở, logic, có tính khả thi, phù hợp với bối cảnh mới của đất nước; thể hiện sự rõ tập trung, ưu tiên cho vùng khó khăn, lõi nghèo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi nhằm rút ngắn dần khoảng cách phát triển giữa các vùng.

Về hợp phần và các chính sách, Hội đồng Dân tộc cơ bản thống nhất với cấu trúc chương trình gồm 2 hợp phần, đề nghị Chính phủ chỉ đạo, tiếp thu đầy đủ ý kiến của các cơ quan hữu quan, rà soát phê duyệt chương trình bảo đảm không trùng lặp về nội dung giữa các hợp phần và với các chương trình, dự án đã có quyết định hoặc đang trình quyết định chủ trương đầu tư; về nhiệm vụ thường xuyên theo chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan. Đồng thời, Trung ương chỉ nên quy định khung, giao chỉ tiêu, còn các hoạt động cụ thể, chi tiết nên giao cho địa phương lựa chọn, quyết định đầu tư để phù hợp với tình hình thực tiễn của địa phương.

"Lựa chọn nội dung, chính sách thực sự có tính chất mục tiêu, để tập trung nguồn lực đầu tư trọng tâm, trọng điểm như: hạ tầng dân sinh, phát triển sản xuất gắn với phát triển nông, lâm nghiệp; khoa học, công nghệ, chuyển đổi số; bảo vệ và phát triển rừng, môi trường sinh thái; đầu tư cao hơn, đặc biệt cho các dân tộc thiểu số rất ít người, đồng bào sinh sống ở vùng cao, biên giới và quy hoạch, ổn định dân cư sinh sống ở vùng có nguy cơ thiên tai, sạt lở, giải quyết những vấn đề bức xúc, thiết yếu, đặc thù ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi" - Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Lâm Văn Mẫn đề xuất.

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Lâm Văn Mẫn. (Ảnh: DUY LINH)

Về vốn thực hiện chương trình, cơ quan chủ trì thẩm tra cơ bản thống nhất với đề xuất của Chính phủ về tổng vốn và phương án bổ sung vốn cho chương trình, đề nghị Chính phủ sớm có phương án bổ sung vốn cho chương trình ngay từ đầu kỳ.

Bên cạnh đó, cần cân nhắc, tính toán lại cơ cấu, tỷ lệ vốn đối ứng cho phù hợp với tình hình thực tiễn của các địa phương, nhất là các tỉnh khó khăn, vùng dân tộc thiểu số và miền núi. Nguyên tắc phân bổ vốn cần thể hiện rõ tập trung, ưu tiên nguồn lực cho vùng dân tộc thiểu số và miền núi; nghiên cứu phân rõ nguồn lực cho từng hợp phần, nội dung chương trình.

Hội đồng Dân tộc đề nghị Quốc hội, các vị đại biểu Quốc hội xem xét, quyết định, phê duyệt chủ trương đầu tư chương trình, với tên gọi: "Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2026-2035".

Đồng thời, xem xét kiến nghị của Chính phủ, trong đó cho phép kéo dài thời gian thực hiện giải ngân vốn ngân sách nhà nước đối với 3 chương trình mục tiêu quốc gia (bao gồm cả vốn của các năm trước được chuyển nguồn sang năm 2025) đến hết ngày 31/12/2026, đồng thời đưa nội dung này vào Nghị quyết Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV.

Hội đồng Dân tộc cũng đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ tiếp thu đầy đủ ý kiến của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, các đại biểu Quốc hội chỉ đạo các cơ quan nghiên cứu khả thi, bảo đảm các mục tiêu, nguyên tắc theo đúng quy định của Luật Đầu tư công; ban hành cơ chế, hoặc trình cấp có thẩm quyền ban hành cơ chế đặc thù để thực hiện có hiệu quả chương trình.

Chỉ đạo các cơ quan của Chính phủ sớm trình ban hành các tiêu chí về nông thôn mới, giảm nghèo bền vững; phân định xã, thôn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi bảo đảm khách quan, khoa học, làm cơ sở đề xuất các chỉ tiêu, mục tiêu, nội dung của chương trình.

Ngoài ra, cần hướng dẫn, quy định chuyển tiếp giữa hai giai đoạn đối với các dự án đang thực hiện, các dự án hoàn thành mục tiêu, không còn đối tượng để bảo đảm tính liên tục, hiệu quả trong quản lý, sử dụng vốn.

VĂN TOẢN