Làm sao để hộ kinh doanh không e ngại nộp thuế?
Sáng 19/6, tại phiên chất vấn của Quốc hội về nhóm vấn đề tài chính, đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) đặt câu hỏi chất vấn Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng về kế hoạch triển khai chính sách thuế mới đối với hộ kinh doanh cá thể sau khi bỏ thuế khoán.
Theo ông Cường, Nghị quyết số 68 của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 198 của Quốc hội đã đặt ra yêu cầu bãi bỏ thuế khoán đối với hộ kinh doanh từ ngày 1/1/2026. Đây là chính sách quan trọng tác động đến hàng triệu hộ kinh doanh trên cả nước. Tuy nhiên, tâm lý e ngại vẫn đang hiện hữu rất lớn trong cộng đồng các hộ kinh doanh.
Đại biểu nêu rõ, điều mà các hộ kinh doanh lo ngại không phải là nghĩa vụ nộp thuế, mà là sự phức tạp trong cách tính, thủ tục thực hiện và độ minh bạch của cơ chế.
Từ đó, đại biểu đặt vấn đề: Chính phủ đã có kế hoạch và giải pháp cụ thể thế nào để chuẩn bị cho việc thực hiện thu thuế theo cơ chế mới sau khi bãi bỏ thuế khoán, qua đó giúp người dân cảm thấy thuận lợi và hứng khởi hơn trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế với nhà nước.
Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, hệ thống thuế của Việt Nam hiện nay đã tiệm cận tương đối với các thông lệ quốc tế. Tuy nhiên, cơ chế thu thủ công hiện vẫn tồn tại ở một số loại thuế là rào cản lớn đối với tính minh bạch, dễ dẫn đến tình trạng bất bình đẳng và khó quản lý.
Theo Bộ trưởng, việc bãi bỏ thuế khoán từ năm 2026 là một chủ trương đúng đắn, cần thiết của Đảng và Nhà nước. Cơ chế thuế khoán vốn chỉ phù hợp trong một giai đoạn nhất định, nhưng đến nay đã bộc lộ nhiều hạn chế như thiếu minh bạch, dễ bị lạm dụng, gây bất bình đẳng giữa các mô hình kinh doanh và không tạo động lực để các hộ kinh doanh phát triển thành doanh nghiệp.
Việc chuyển đổi sang mô hình thuế mới sẽ giúp minh bạch hóa hoạt động kinh doanh của các hộ, tạo sự công bằng trong nghĩa vụ thuế giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp, đồng thời thúc đẩy khu vực kinh tế chính thức phát triển mạnh mẽ.
Ông Thắng nêu rõ, để hiện thực hóa mục tiêu này, Bộ Tài chính đang chuẩn bị đồng bộ các điều kiện pháp lý và công nghệ để hỗ trợ các hộ kinh doanh chuyển đổi thuận lợi, giảm thiểu gánh nặng về chi phí và thủ tục hành chính.
Theo đó, bộ đang rà soát, hoàn thiện hệ thống chính sách thuế, trong đó có đề xuất sửa đổi Luật Quản lý thuế và Luật Thuế thu nhập cá nhân theo hướng đơn giản, minh bạch và dễ thực hiện. Các quy định liên quan sổ sách, hóa đơn, chứng từ sẽ được đơn giản hóa để các hộ kinh doanh không bị áp lực khi chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp.
Ngoài ra, Bộ cũng đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý thuế, áp dụng hóa đơn điện tử, kết nối từ máy tính tiền để bảo đảm thu đúng, thu đủ, đồng thời rút ngắn thời gian và chi phí cho các hộ kinh doanh.
Bộ trưởng cũng thông tin, các phần mềm hỗ trợ kê khai, nộp thuế điện tử, phần mềm hóa đơn điện tử và kế toán sẽ được cung cấp miễn phí cho hộ kinh doanh, đặc biệt ưu tiên các trường hợp còn khó khăn trong giai đoạn đầu chuyển đổi.
Cùng với đó, công tác truyền thông, tư vấn và đào tạo sẽ được tăng cường. Bộ Tài chính sẽ phối hợp chặt chẽ với các cơ quan báo chí, nhất là Đài Truyền hình Việt Nam tổ chức hướng dẫn cụ thể, giúp các hộ kinh doanh hiểu rõ lợi ích của hóa đơn điện tử, kê khai thuế điện tử, và cách thực hiện đúng quy định pháp luật.
Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định, việc chuẩn bị đồng bộ từ pháp lý, công nghệ cho đến truyền thông sẽ tạo điều kiện tốt nhất để chính sách thuế mới được triển khai thuận lợi, không làm gián đoạn hoạt động của hộ kinh doanh, đồng thời thúc đẩy sự phát triển bền vững và bình đẳng của môi trường kinh doanh.
Thúc đẩy quá trình chuyển đổi của hộ kinh doanh
Nêu câu hỏi chất vấn tại phiên họp, đại biểu Đặng Bích Ngọc (Hòa Bình) cho hay, trong bối cảnh kinh tế thế giới và trong nước có nhiều thách thức, khó khăn, ở trong nước số lượng doanh nghiệp rút khỏi thị trường tiếp tục tăng, hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp có nhiều khó khăn, tạo áp lực đến thực hiện mục tiêu đến năm 2030 đạt 2 triệu doanh nghiệp hoạt động trong nền kinh tế và theo tinh thần Nghị quyết 68.
Từ thực tế trên, đại biểu đề nghị Bộ trưởng Tài chính cho biết giải pháp để hiện thực hóa mục tiêu phát triển doanh nghiệp cả về số lượng và chất lượng trong thời gian tới.
Trả lời vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, mục tiêu này đã được đặt ra trong Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị, và Quốc hội cũng đã ban hành Nghị quyết để triển khai thực hiện. Đây là một mục tiêu có ý nghĩa rất quan trọng đối với phát triển kinh tế-xã hội, thể hiện khát vọng phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế.
Tuy nhiên, đây cũng là một thách thức rất lớn trong bối cảnh sức cầu suy giảm, môi trường kinh doanh trong nước còn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là những tác động bất lợi từ bên ngoài. Năng lực cạnh tranh của nhiều doanh nghiệp còn yếu, đòi hỏi sự quyết tâm cao, nỗ lực rất lớn và hành động quyết liệt. Trong những tháng đầu năm, số lượng doanh nghiệp rút khỏi thị trường vẫn ở mức cao.
Từ thực tế đó, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nêu rõ 3 nhóm giải pháp cần được quan tâm triển khai đồng bộ trong thời gian tới:
Thứ nhất, kiến tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, minh bạch và hiệu quả. Cần tập trung tháo gỡ các rào cản gia nhập và hoạt động trên thị trường; cắt giảm thực chất các thủ tục hành chính, giảm chi phí tuân thủ, cải cách điều kiện kinh doanh.
Thứ hai, cần rà soát, tháo gỡ các vướng mắc trong đầu tư, đất đai, xây dựng, quy hoạch để tạo hành lang thông thoáng, ổn định, giúp doanh nghiệp có điều kiện và động lực tham gia thị trường. Đồng thời, đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp thông qua cải cách thủ tục hành chính.
Trong nhóm giải pháp này, Bộ trưởng cho biết, hơn 5 triệu hộ kinh doanh chuyển đổi sang doanh nghiệp là lực lượng có tiềm năng lớn nhất để hiện thực hóa mục tiêu 2 triệu doanh nghiệp.
Để thúc đẩy quá trình chuyển đổi của hộ kinh doanh, Bộ Tài chính đang rà soát, hoàn thiện phương pháp để thu hẹp khoảng cách giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp về quản trị, tài chính, kế toán; triển khai chính sách bãi bỏ hình thức thuế khoán từ năm 2026, thúc đẩy minh bạch hóa và chuyên nghiệp hóa.
Bộ trưởng khẳng định, nội dung này cũng đã được đưa vào Nghị quyết 6 tháng đầu năm của Chính phủ, đồng thời, sẽ có các chính sách hỗ trợ thiết thực như miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 3 năm, bãi bỏ thuế môn bài, cung cấp nền tảng số và phần mềm kế toán miễn phí nhằm nâng cao năng lực quản trị cho doanh nghiệp.
Cùng với đó, cần nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp; ưu tiên hỗ trợ tiếp cận đất đai, vốn, thị trường, công nghệ, chuyển đổi số và phát triển nguồn lực; tập trung khơi thông các điểm nghẽn, hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao khả năng chống chịu và thích ứng, từ đó giảm số lượng doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường.
