Việc ban hành Nghị định số 245/2025/NĐ-CP ngày 11/9/2025 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 155/2020/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Chứng khoán là một giải pháp quan trọng, tạo nền tảng pháp lý và cơ chế thuận lợi nhằm đẩy mạnh dòng vốn ngoại vào Việt Nam, qua đó gia tăng nguồn lực cho phát triển kinh tế đất nước trong giai đoạn mới.
Điểm đáng chú ý của Nghị định lần này là tạo điều kiện thuận lợi để nhà đầu tư nước ngoài tham gia sâu hơn vào thị trường chứng khoán Việt Nam. Nghị định bổ sung quy định về việc công nhận tư cách nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp đối với cá nhân có quốc tịch nước ngoài, tổ chức thành lập theo pháp luật nước ngoài hoạt động tại Việt Nam.
Đi kèm với đó, các thủ tục, hồ sơ để xác định tư cách nhà đầu tư chuyên nghiệp cũng được điều chỉnh tương thích với giấy tờ, tài liệu do nước ngoài cấp. Quy định này giúp nhà đầu tư nước ngoài dễ dàng tham gia các đợt chào bán, phát hành riêng lẻ, đồng thời khuyến khích nhiều tổ chức quốc tế mở rộng hoạt động đầu tư tại Việt Nam.
Theo chuyên gia kinh tế, một thay đổi quan trọng khác nhằm tăng sức hấp dẫn của thị trường chứng khoán Việt Nam là quy định rút ngắn thời gian đưa chứng khoán mới chào bán, phát hành vào giao dịch trên thị trường tập trung.
Nghị định yêu cầu thống nhất hồ sơ IPO và hồ sơ đăng ký niêm yết, quy định rõ ràng về trình tự, thủ tục niêm yết cổ phiếu tại Sở Giao dịch chứng khoán. Theo quy định mới, quá trình IPO đồng thời với đăng ký niêm yết sẽ được xem xét song song, rút ngắn đáng kể thời gian xử lý.
Đặc biệt, thời gian đưa chứng khoán vào giao dịch sau khi được chấp thuận niêm yết được rút từ 90 ngày xuống còn 30 ngày. Như vậy, quy trình niêm yết sẽ ngắn hơn từ 3 đến 6 tháng so với hiện nay, góp phần bảo đảm quyền lợi của nhà đầu tư và tăng tính hấp dẫn đối với các đợt chào bán, nhất là đối với nhà đầu tư nước ngoài vốn rất quan tâm đến yếu tố thời gian và tính thanh khoản của thị trường.
Nghị định số 245/2025/NĐ-CP cũng tăng cường bảo đảm quyền của cổ đông là nhà đầu tư nước ngoài. Theo đó, bãi bỏ quy định cho phép Đại hội đồng cổ đông hoặc Điều lệ công ty đại chúng được quyết định tỷ lệ sở hữu nước ngoài thấp hơn so với mức tối đa do pháp luật và cam kết quốc tế quy định.
Với thay đổi này, nhà đầu tư nước ngoài sẽ có nhiều cơ hội hơn trong việc mua, bán cổ phiếu, tiếp cận các doanh nghiệp niêm yết, đồng thời hạn chế rủi ro khi có sự kiện bất thường tác động đến doanh nghiệp.
Để bảo đảm tính minh bạch, các công ty đại chúng phải hoàn tất thủ tục thông báo tỷ lệ sở hữu nước ngoài tối đa trong vòng 12 tháng kể từ ngày Nghị định có hiệu lực, khắc phục tình trạng nhiều doanh nghiệp chưa thực hiện đầy đủ như hiện nay.
Trên thực tế, thông tin về tỷ lệ sở hữu nước ngoài tối đa đã được công khai minh bạch trên cổng thông tin điện tử của doanh nghiệp, Sở Giao dịch chứng khoán và được Tổng Công ty Lưu ký chứng khoán Việt Nam cập nhật hằng ngày. Đây là cơ sở quan trọng để nhà đầu tư nước ngoài dễ dàng tiếp cận thông tin, từ đó đưa ra quyết định giao dịch.
Đại diện Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết, về thủ tục cấp mã số giao dịch chứng khoán, Nghị định mới đơn giản hóa quy trình theo hướng phù hợp thông lệ quốc tế. Nhà đầu tư nước ngoài sẽ được phép giao dịch ngay sau khi được cấp mã số giao dịch trực tuyến (ESTC) mà không cần nộp hồ sơ giấy để được cấp Giấy chứng nhận chính thức như trước đây. Việc rút ngắn thời gian cấp mã số giao dịch giúp tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu quả tiếp cận thị trường.
Cùng với đó, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành các thông tư mới nhằm đơn giản hóa thủ tục mở tài khoản vốn đầu tư gián tiếp, tài khoản thanh toán cho nhà đầu tư nước ngoài, giảm chi phí và thời gian gia nhập thị trường, góp phần tạo điều kiện để Việt Nam tiến gần hơn mục tiêu nâng hạng thị trường chứng khoán lên nhóm thị trường mới nổi.
Một điểm bổ sung đáng chú ý là cho phép các Công ty Quản lý quỹ đầu tư chứng khoán nước ngoài được cấp hai mã số giao dịch chứng khoán, một cho hoạt động tự doanh và một cho hoạt động quản lý giao dịch của khách hàng. Quy định này giúp tối ưu hóa quy trình quản lý nội bộ, đồng thời tạo cơ sở triển khai mô hình tài khoản giao dịch tổng theo thông lệ quốc tế, nâng cao hiệu quả quản trị và tính minh bạch.
Nghị định số 245/2025/NĐ-CP cũng hoàn thiện cơ sở pháp lý để triển khai cơ chế bù trừ, thanh toán giao dịch chứng khoán theo đối tác bù trừ trung tâm (CCP). Đây là một trong những cải cách lớn nhằm đáp ứng kỳ vọng của nhà đầu tư nước ngoài khi tham gia vào thị trường Việt Nam.
Việc áp dụng CCP không chỉ giúp nhà đầu tư tổ chức nước ngoài giảm rủi ro tỷ giá trong chu kỳ thanh toán mà còn tạo cơ chế phòng vệ an toàn hơn trong trường hợp phát sinh rủi ro về thanh toán. Thời hạn chậm nhất triển khai cơ chế CCP được quy định là trước ngày 31/12/2027, tuy nhiên Ủy ban Chứng khoán Nhà nước dự kiến sẽ thực hiện sớm hơn, bắt đầu từ quý I/2027.
Song song với việc mở rộng cơ hội và giảm rào cản, Bộ Tài chính cũng chú trọng tăng cường minh bạch thông tin nhằm bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư nước ngoài. Các doanh nghiệp niêm yết, công ty đại chúng được yêu cầu công bố thông tin đồng thời bằng tiếng Việt và tiếng Anh theo lộ trình, tạo điều kiện để nhà đầu tư quốc tế tiếp cận thông tin bình đẳng với nhà đầu tư trong nước.
Ngoài ra, Nghị định yêu cầu trái phiếu doanh nghiệp chào bán ra công chúng phải có xếp hạng tín nhiệm, có thể sử dụng xếp hạng của các tổ chức uy tín quốc tế như Moody’s, Standard & Poor, Fitch Ratings. Quy định này góp phần nâng cao tính minh bạch, tiệm cận chuẩn mực quốc tế, qua đó củng cố niềm tin của nhà đầu tư.
Nghị định cũng mở rộng đối tượng được làm tổ chức bảo lãnh thanh toán trái phiếu doanh nghiệp chào bán ra công chúng, không chỉ dừng lại ở các tổ chức tín dụng trong nước mà còn cho phép các tổ chức tài chính quốc tế tham gia. Điều này mở ra thêm lựa chọn cho doanh nghiệp Việt Nam trong huy động vốn, đồng thời gia tăng niềm tin của nhà đầu tư nước ngoài khi tham gia thị trường.
Bên cạnh đó, các quy định về quản trị công ty, trách nhiệm báo cáo, công bố thông tin về sử dụng vốn, chi trả cổ tức và bảo đảm quyền lợi cổ đông cũng được sửa đổi, bổ sung nhằm hạn chế xung đột lợi ích và nâng cao tính minh bạch. Đây là những yếu tố then chốt để thị trường chứng khoán Việt Nam tiệm cận chuẩn mực quốc tế, đáp ứng yêu cầu khắt khe của nhà đầu tư nước ngoài.
Với những thay đổi về khung pháp lý liên quan đến hoạt động về chứng khoán và thị trường chứng khoán thời gian qua, trong đó có việc ban hành Nghị định số 245/2025/NĐ-CP là minh chứng cho nỗ lực cải cách mạnh mẽ của cơ quan quản lý để mở ra cánh cửa lớn cho dòng vốn quốc tế vào thị trường chứng khoán Việt Nam, nâng cao vị thế của Việt Nam trên bản đồ tài chính toàn cầu.
