Chiều 30/10, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận tại hội trường về tình hình thực hiện dự toán ngân sách Nhà nước và kết quả thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về phát triển kinh tế-xã hội.
Đầu tư tập trung, ưu tiên các dự án trọng điểm
Phát biểu tại hội trường, đại biểu Nguyễn Thị Quyên Thanh (Đoàn Vĩnh Long) nhấn mạnh vai trò chỉ đạo kiên quyết, sâu sát và linh hoạt của Bộ Chính trị, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ là nhân tố then chốt giúp đầu tư công trở thành đòn bẩy tăng trưởng, nguồn cảm hứng phát triển, góp phần giúp GDP bình quân 5 năm 2021-2025 duy trì trên 6%/năm, một thành tựu không dễ trong bối cảnh toàn cầu đầy biến động.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, đại biểu cũng bày tỏ thống nhất với báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế của Quốc hội. Theo đó, cần thẳng thắn nhìn nhận những hạn chế, như tiến độ giải ngân chưa đạt yêu cầu, bình quân mới khoảng 75% đến 80% kế hoạch. Vốn ODA và vốn chương trình mục tiêu quốc gia còn rất chậm. Khâu chuẩn bị đầu tư, giải phóng mặt bằng là điểm nghẽn lớn; nhiều dự án chưa đủ điều kiện giao vốn, còn tình trạng vốn chờ dự án... Đây là những bài học quan trọng cần rút kinh nghiệm khi bước vào giai đoạn tới.
Theo đại biểu, Chính phủ trình tổng mức đầu tư công giai đoạn 2026-2030 khoảng 8,51 triệu tỷ đồng, gấp 3 lần giai đoạn trước, mục tiêu tăng trưởng bình quân 10% một năm là một thách thức lớn, nhưng sẽ khả thi nếu chúng ta đổi mới tư duy và hành động quyết liệt.
Đầu tiên, đại biểu cho rằng, cần có giải pháp quyết liệt và hiệu quả hơn trong huy động và thu hút mạnh mẽ nguồn lực đầu tư, đổi mới cơ chế, chia sẻ rủi ro, lợi ích hài hòa, điều chỉnh trình tự, thủ tục thực hiện vốn vay ODA; đổi mới thể chế và chính sách để tháo gỡ nút thắt và huy động các nguồn lực ngoài ngân sách…
Bên cạnh đó, thực hiện nghiêm nguyên tắc đầu tư tập trung, không dàn trải, ưu tiên các dự án có sức lan tỏa, tạo giá trị tăng cao như: cao tốc Bắc - Nam, đường sắt tốc độ cao, cảng biển trung chuyển quốc tế, hạ tầng số quốc gia, năng lượng sạch, năng lượng tái tạo và năng lượng mới.
Song song, đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý đầu tư, công khai dữ liệu, minh bạch tiến độ; rút ngắn ít nhất 30% thời gian chuẩn bị đầu tư, gắn trách nhiệm giải ngân với chỉ số KPI của người đứng đầu; công khai xếp hạng tiến độ giữa các bộ, ngành, địa phương.
“Cần tăng cường giám sát, đánh giá độc lập, công khai kết quả giải ngân, coi hiệu quả đầu tư công là tiêu chí đánh giá năng lực điều hành của từng bộ, ngành, địa phương, lấy đầu tư công dẫn dắt các đầu tư tư nhân, phấn đấu huy động ngoài ngân sách gấp 3 lần vốn đầu tư Nhà nước”, đại biểu nêu rõ.
Trong điều kiện nguồn lực còn nhiều khó khăn, theo đại biểu Lý Tiết Hạnh (Đoàn Gia Lai), cần thực hiện rà soát tổng thể nhu cầu đầu tư các dự án trọng điểm, cân đối nguồn lực giữa các vùng miền và tập trung đầu tư cho các lĩnh vực then chốt, các dự án động lực có tính chất kiến tạo làm đòn bẩy cho phát triển kinh tế trong giai đoạn tiếp theo.
Từ thực tiễn địa phương, đại biểu Đoàn Gia Lai kiến nghị xem xét tăng hỗ trợ vốn đầu tư công cho các tỉnh sau sáp nhập có quy mô diện tích dân số lớn, địa bàn phức tạp, có biên giới, có biển đảo và người dân sống trong đảo và người dân sống trong những vùng có địa chất yếu chưa tự chủ được ngân sách để thu hẹp khoảng cách phát triển đối với địa phương khác và bình quân cả nước.
Xử lý nghiêm các trường hợp làm ảnh hưởng đến kết quả giải ngân vốn đầu tư công
Phát biểu giải trình làm rõ nội dung các đại biểu quan tâm đến lĩnh vực đầu tư công, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long cho biết, từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã tập trung chỉ đạo quyết liệt, đẩy mạnh thực hiện giải ngân vốn đầu tư công ngay từ đầu năm, xác định rõ đây là một nhiệm vụ chính trị trọng tâm của các bộ, ngành, địa phương và người đứng đầu phải chịu trách nhiệm.
Tuy nhiên, Phó Thủ tướng thừa nhận việc giải ngân vốn đầu tư công có lúc có nơi còn chậm và nhìn chung chưa đáp ứng yêu cầu như các vị đại biểu Quốc hội đã nêu do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan. Cụ thể, quy mô vốn đầu tư công năm 2025 khoảng 900.000 tỷ đồng, tăng khoảng 33% so với năm 2024 là 678.000 tỷ đồng.
Trong khi đó, năng lực triển khai ở một số cơ quan, địa phương còn yếu, chưa quyết liệt và thiếu chủ động, còn tình trạng đùn đẩy, né tránh trách nhiệm; cùng một mặt bằng pháp luật nhưng có nơi làm tốt, có nơi chưa làm tốt.
Trong khi đó, dù Luật Đầu tư công đã cho phép tách giải phóng mặt bằng thành dự án riêng nhưng trong tổ chức thực hiện vẫn còn một số vướng mắc nhưng chưa đạt được thỏa thuận đối với người dân như: chậm bàn giao mặt bằng, xác định nguồn gốc sử dụng đất gặp nhiều khó khăn, việc hoàn thiện hồ sơ thu hồi đất qua nhiều bước…
Tiếp thu ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội, Phó Thủ tướng nêu rõ, Chính phủ sẽ tập trung chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương khẩn trương khắc phục những hạn chế, bất cập nêu trên, quyết tâm phấn đấu hoàn thành tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công năm 2025 đạt mục tiêu 100% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, cao hơn bình quân các năm trước khoảng 5-6%.
Đồng thời, tiếp tục rà soát, hoàn thiện các quy định pháp luật, đẩy mạnh hoạt động của các tổ công tác, đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng, thi công, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, nâng cao chất lượng công tác chuẩn bị và triển khai đầu tư xây dựng.
“Thực hiện nghiêm các quy định của Luật sửa đổi, bổ sung Luật Đầu tư công và xử lý nghiêm các trường hợp làm ảnh hưởng đến kết quả giải ngân vốn đầu tư công, điều chuyển cán bộ, xem xét trách nhiệm người đứng đầu kết hợp với các quy định của Đảng về công tác cán bộ”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.
