Ban Chỉ đạo Cải cách Tư pháp Trung ương đã giao cho Đảng đoàn Hội Luật gia Việt Nam (nay là Đảng ủy Hội Luật gia Việt Nam) chủ trì xây dựng Đề án “Tổng kết, đánh giá chế định bào chữa viên nhân dân để có giải pháp trong thời gian tới” nhằm nghiên cứu một số vấn đề lý luận, đánh giá thực tiễn triển khai chế định này trong thời gian qua, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện chế định bào chữa viên nhân dân trong hệ thống tư pháp.
Sau một thời gian nghiên cứu, xây dựng hết sức công phu, Tổ biên tập đã hoàn thiện dự thảo Đề án. Việc tổ chức hội thảo nhằm lấy ý kiến đóng góp của các chuyên gia, nhà khoa học, luật gia, luật sư, cán bộ thực tiễn và đại diện các cơ quan tiến hành tố tụng là bước quan trọng, theo đó tiếp tục hoàn thiện Đề án, sớm trình cấp có thẩm quyền theo yêu cầu của Ban Chỉ đạo Cải cách Tư pháp Trung ương.
Tham dự hội thảo có Chủ tịch Hội Luật gia Việt Nam Nguyễn Khánh Ngọc; Phó Chủ tịch Thường trực Hội Luật gia Việt Nam Trần Công Phàn; Phó Chủ tịch Hội Luật gia Việt Nam Nguyễn Hữu Chính, các thành viên Ban Chỉ đạo, Tổ Biên tập xây dựng đề án, đại diện các ban chuyên môn, đơn vị trực thuộc Hội Luật gia Việt Nam.
Ngoài ra còn có đại diện Ban Nội chính Trung ương, Ban Công tác Hội quần chúng, Ban Dân chủ, Giám sát và Phản biện xã hội - Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân tối cao, Liên đoàn Luật sư Việt Nam, Trường đại học Luật Hà Nội, đoàn Luật sư thành phố Hà Nội.
Bào chữa viên nhân dân là một chủ thể tư pháp có tư cách của người bào chữa trong tố tụng hình sự, xuất hiện từ rất sớm trong lịch sử tư pháp Việt Nam.
Việc ghi nhận và phát huy vai trò của bào chữa viên nhân dân không chỉ là sự kế thừa truyền thống dân chủ trong hoạt động tư pháp, mà còn là bước đi cụ thể trong quá trình hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, tăng cường các công cụ bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân cũng như quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của tổ chức, cá nhân.
Tại hội thảo, các đại biểu đã đưa ra nhiều quan điểm, phân tích, nhận định, chia sẻ các vấn đề liên quan đến đề án, tập trung vào cơ sở lý luận, quá trình hình thành và phát triển chế định bào chữa viên nhân dân ở Việt Nam, những kết quả đạt được cũng như những hạn chế, bất cập trong quá trình thực hiện đồng thời đưa ra định hướng, quan điểm và một số nhóm giải pháp nhằm hoàn thiện cơ chế pháp lý đối với bào chữa viên nhân dân trong thời gian tới, bảo đảm phù hợp với yêu cầu cải cách tư pháp và xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.
Bên cạnh đó, các đại biểu cũng kiến nghị Đề án cần làm rõ về tiêu chuẩn và phương thức hoạt động của bào chữa viên nhân dân; chính sách hỗ trợ, tập huấn, bồi dưỡng kiến thức pháp luật, chế độ thù lao cho bào chữa viên; vấn đề phạm vi áp dụng để phù hợp với thực tiễn và nâng cao hiệu quả hoạt động.
Ghi nhận các ý kiến đóng góp của đại biểu đều rất thẳng thắn, trách nhiệm, mang tính giá trị cao, ông Nguyễn Khánh Ngọc, Chủ tịch Hội Luật gia Việt Nam nhấn mạnh: "Hội Luật gia Việt Nam sẽ tổng hợp đầy đủ, tiếp tục chỉnh lý để trình cấp có thẩm quyền xem xét trong thời gian tới. Điều quan trọng là phải thiết kế được một mô hình phù hợp, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thực tiễn, bảo đảm tính thiết thực, hướng tới người dân, phục vụ mục tiêu xây dựng nền tư pháp chuyên nghiệp, hiện đại, công bằng và nhân văn”.
Trong bối cảnh đẩy mạnh xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, việc hoàn thiện chế định bào chữa viên nhân dân có ý nghĩa quan trọng nhằm bảo đảm quyền bào chữa, tăng cường tính công khai, minh bạch của hoạt động tư pháp, đồng thời tạo cơ chế huy động sự tham gia của nhân dân trong bảo vệ công lý.
