Phát hiện nghĩa địa của các ngôi sao đã chết trong Dải Ngân hà

"Nghĩa trang" của các ngôi sao trải dài trên một khu vực lớn gấp 3 lần chiều cao của chính Dải Ngân hà, khoảng 1/3 số ngôi sao đã chết của Dải Ngân hà bị bay vào sâu trong không gian và không trở lại.
Hình ảnh qua kính viễn vọng không gian Spitzer về trung tâm Dải Ngân hà, nơi các hố đen cổ đại và các ngôi sao chết trú ngụ. (Nguồn: livescience.com)
Hình ảnh qua kính viễn vọng không gian Spitzer về trung tâm Dải Ngân hà, nơi các hố đen cổ đại và các ngôi sao chết trú ngụ. (Nguồn: livescience.com)

Trong lịch sử dài 13,6 tỷ năm của Dải Ngân hà, hàng tỷ ngôi sao đã hình thành, lớn lên và cuối cùng chết đi trong những vụ nổ siêu tân tinh ngoạn mục. Vấn đề là tất cả xác chết của những ngôi sao đó đang nằm ở đâu?

Trong nghiên cứu mới được công bố trên Tạp chí Hằng tháng của Hiệp hội Thiên văn Hoàng gia Anh, các nhà thiên văn học đã tìm kiếm dấu vết của những ngôi sao đã chết từ lâu. Thông qua việc sử dụng kỹ thuật mô phỏng trên máy tính, nhóm nghiên cứu đã lập mô hình vị trí ban đầu của hàng triệu ngôi sao trong Dải Ngân hà sơ khai (rất lâu trước khi các nhánh xoắn ốc mang tính biểu tượng của nó phát triển).

Sau đó họ nhấn vào nút "tua nhanh", để cho thấy sau các vụ nổ siêu tân tinh (supernova), tàn tích của các ngôi sao đã dạt đi đâu trong vũ trụ.

Bản đồ kết quả cho thấy một "nghĩa trang trong không gian" gồm rất nhiều lỗ đen và sao neutron (hai dạng tàn tích của sao), ẩn náu ở mọi ngóc ngách của Dải Ngân hà và xa hơn nữa.

Theo các nhà khoa học, "nghĩa trang" này trải dài trên một khu vực lớn gấp 3 lần chiều cao của chính Dải Ngân hà. Khoảng 1/3 số ngôi sao đã chết của Dải Ngân hà bị bay vào sâu trong không gian, do lực tác động từ chính các vụ nổ siêu tân tinh của chúng, và không bao giờ quay trở lại.

Tác giả chính của nghiên cứu là David Sweeney, một nhà khoa học tại Đại học Sydney (Australia), cho biết: “Các vụ nổ siêu tân tinh mang tính không đối xứng. Các tàn tích của một ngôi sao được phóng ra với tốc độ cao - lên đến hàng triệu km/giờ. Điều đáng kinh ngạc là 30% trong số các thiên thể này đã hoàn toàn bị đẩy ra khỏi dải thiên hà".

Trong nghiên cứu của mình, nhóm nghiên cứu tập trung vào hai loại tàn tích của sao, gồm sao neutron - một thiên thể có mật độ cực lớn, với khối lượng tương đương với một Mặt Trời nhưng kích thước chỉ như một thành phố, và lỗ đen - những thiên thể khổng lồ và đặc đến mức ánh sáng cũng không thoát khỏi lực hút của chúng.

Sao neutron và lỗ đen đều hình thành khi các ngôi sao hết nhiên liệu và bắn đi các lớp khí bên ngoài của chúng trong những vụ nổ siêu tân tinh, trong khi phần lõi sụp đổ vào trong vì lực hấp dẫn quá lớn.

Giả dụ một ngôi sao có khối lượng lớn hơn 8 lần khối lượng Mặt Trời của chúng ta thì khi chết đi, nó sẽ tạo thành một ngôi sao neutron. Còn nếu khối lượng của ngôi sao gấp 25 lần Mặt Trời thì khi nó chết, lỗ đen sẽ xuất hiện.

Hình ảnh mô phỏng cho thấy sự phân bổ của tàn tích sao cổ đại trong Dải Ngân hà. (Nguồn: Live Science)

Hình ảnh mô phỏng cho thấy sự phân bổ của tàn tích sao cổ đại trong Dải Ngân hà. (Nguồn: Live Science)

Các nhà thiên văn học đã phát hiện cả hai loại tàn tích này trong thiên hà của chúng ta, mặc dù gần như không thể đếm được hàng tỷ ngôi sao đã chết trong quá khứ. Việc tìm kiếm những dấu vết cổ đại là rất khó khăn vì hai lý do chính. Một là Dải Ngân hà đã thay đổi hình dạng đáng kể trong 13 tỷ năm qua. Thứ hai là nhiều ngôi sao sẽ bị đá ra khỏi thiên hà của chúng ta sau các vụ nổ siêu tân tinh.

Bất chấp hạn chế nêu trên, nhóm nghiên cứu đã xây dựng một mô hình máy tính để giải thích cho sự phân bổ của các sao neutron và hố đen, đã tính tới sự thay đổi hình dạng của Dải Ngân hà và nhiều yếu tố khác.

Kết quả là họ thấy tàn tích sao tập trung nhiều ở gần trung tâm Dải Ngân hà, nơi một lỗ đen siêu lớn tại đây đang tạo ra một lực hút cực kỳ mạnh mẽ. Các xác sao còn lại bắn đi về nhiều phía trong thiên hà.

Nhóm nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng, trong khi "nghĩa địa của thiên hà" chỉ chứa ước tính 1% tổng khối lượng của thiên hà, các xác sao cổ đại nằm cách chúng ta không quá xa. Tàn dư sao gần nhất chỉ cách Mặt Trời khoảng 65 năm ánh sáng, còn gần chúng ta hơn các ngôi sao của chòm sao Bắc Đẩu.

TTXVN

Có thể bạn quan tâm

Giải Đặc biệt VinFuture 2025 dành cho Nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển đã vinh danh Giáo sư María Esperanza Martínez-Romero (Mexico) vì những tiến bộ trong nghiên cứu sinh thái vi sinh vật và cơ chế cố định nitơ cộng sinh tại các hệ sinh thái nhiệt đới. (Ảnh: THÀNH ĐẠT)

"Giải Đặc biệt VinFuture 2025 như 'hạt giống' để tôi kêu gọi thêm nguồn viện trợ cho nghiên cứu"

Nhận định Giải thưởng VinFuture như một hạt giống để có thể kêu gọi thêm nguồn kinh phí hỗ trợ cho quá trình nghiên cứu, tối ưu hóa kết quả nghiên cứu, chủ nhân giải Nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển tiết lộ nhiều hướng nghiên cứu mới mẻ để cải thiện sức khỏe cây trồng và con người. 

Giải thưởng Chính VinFuture 2025 đã được trao cho Tiến sĩ Douglas R Lowy, Tiến sĩ John T Schiller, Tiến sĩ Aimée R Kreimer và Giáo sư Maura Gillison – Vì những khám phá và phát triển vaccine HPV nhằm phòng ngừa các khối u do virus papilloma ở người gây ra. (Ảnh: THÀNH ĐẠT)

Công nghệ đột phá: Một liều vaccine phòng nhiều bệnh ung thư

HPV không chỉ gây ung thư cổ tử cung ở phụ nữ, mà còn gây ra các bệnh nguy hiểm khác như ung thư hậu môn, cũng như các bệnh ảnh hưởng đến nam giới. Thành tựu nghiên cứu vaccine HPV nhằm phòng ngừa các khối u do virus papilloma ở người gây ra đã và đang giúp thế giới giải quyết các vấn đề của toàn nhân loại.

Bên lề Đại hội, các đại biểu tham quan gian hàng của Công ty cổ phần Khoa học công nghệ Việt Nam (Busadco).

Doanh nghiệp khoa học-công nghệ: Củng cố nội lực để bứt phá

Trong bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên kinh tế tri thức, với những đột phá mạnh mẽ về trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, cộng đồng doanh nghiệp khoa học-công nghệ đang đứng trước yêu cầu phải đổi mới tư duy, tái cấu trúc nguồn lực và đầu tư chiều sâu để tạo ra năng lực cạnh tranh mới.

[Video] Việt Nam tiên phong xây dựng khung pháp lý cho trí tuệ nhân tạo

[Video] Việt Nam tiên phong xây dựng khung pháp lý cho trí tuệ nhân tạo

Dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo không chỉ là khung pháp lý cho một công nghệ mới mà là bước đi chiến lược giúp Việt Nam chủ động nắm bắt cơ hội của kỷ nguyên số. Khi được ban hành, luật sẽ tạo nền tảng để AI phát triển an toàn nhân văn và hiệu quả, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Các diễn giả trao đổi tại Diễn đàn. (Ảnh: Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài)

Thúc đẩy hợp tác khoa học-công nghệ, kinh tế xanh và chuyển đổi số vì tương lai bền vững

Diễn đàn Tây Australia -Việt Nam “Tăng cường hợp tác khoa học và công nghệ vì tương lai bền vững” là cơ hội để lãnh đạo, chuyên gia, doanh nghiệp Việt Nam và Australia chia sẻ tầm nhìn, tăng cường hiểu biết và thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực khoa học-công nghệ, kinh tế xanh, năng lượng tái tạo và chuyển đổi số.

Đại biểu tham dự hội thảo.

Vĩnh Long: Phối hợp chuyển giao ứng dụng khoa học-công nghệ phục vụ phát triển kinh tế-xã hội

Chiều 4/12, Văn phòng Bộ Khoa học và Công nghệ tại miền nam phối hợp Sở Khoa học và Công nghệ Vĩnh Long tổ chức Hội thảo với chủ đề “Phối hợp giữa Bộ Chủ trì Chương trình Khoa học-công nghệ cấp quốc gia với các địa phương trong chuyển giao ứng dụng kết quả nghiên cứu phục vụ phát triển kinh tế- xã hội khu vực phía nam”.

Ảnh minh họa.

Cảnh báo chiến dịch ‘Hanoi Thief’ tấn công mạng doanh nghiệp Việt Nam

Hàng loạt email giả mạo hồ sơ xin việc, đính kèm tệp “Le Xuan Son CV.zip”, được gửi đến các doanh nghiệp lớn, nhỏ tại Việt Nam. Đây là lớp vỏ ngụy trang cho chiến dịch tấn công mạng mang tên Hanoi Thief, với mục tiêu xâm nhập mạng nội bộ, chiếm quyền hệ thống và đánh cắp dữ liệu khách hàng, bí mật doanh nghiệp.

Toàn cảnh tọa đàm.

Những nghiên cứu mới hỗ trợ ngành nông nghiệp giảm phát thải, chăn nuôi bền vững

Các giải pháp đổi mới trong nông nghiệp và chăn nuôi bền vững, bao gồm việc áp dụng công nghệ gene, hệ vi sinh vật, nông nghiệp chính xác, AI và IoT để cải thiện năng suất, giảm hóa chất và phát thải, nâng cao khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu vừa được giới thiệu tại tọa đàm “Đổi mới trong nông nghiệp và thực phẩm”.