Chuyện xóa nhà tạm, nhà dột nát cho hộ nghèo, hộ cận nghèo ở vùng biên giới này là một minh chứng về lòng nhân ái, sự đồng lòng của chính quyền và nhân dân, cùng thắp lên ngọn lửa hy vọng về một cuộc sống đủ đầy nơi vùng đất còn nhiều gian khó.
Tháng 5, nắng như đổ lửa khắp các triền núi phía tây tỉnh Nghệ An. Vượt hơn 200 km từ thành phố Vinh, qua những khúc cua hiểm trở trên tuyến Quốc lộ 48, chúng tôi có mặt tại xã Tri Lễ, nơi giáp với nước bạn Lào.
Trên những con đường ngoằn ngoèo ôm lưng đồi, thi thoảng lại bắt gặp hình ảnh mồ hôi thấm ướt lưng áo những người thợ xây, chiến sĩ biên phòng, đoàn viên, thanh niên đang miệt mài xây dựng những ngôi nhà vững chãi.
Bên căn nhà vừa mới hoàn thành ở bản Cắm, anh Lô Văn Chương xúc động nói: “Suốt mấy chục năm qua, gia đình sống trong căn nhà tạm, vào mùa mưa nước dột ướt cả giường chiếu. Tôi từng nghĩ, đến chết chắc cũng không có nổi căn nhà gạch. Ai ngờ năm nay, được sự hỗ trợ của Nhà nước, bà con trong bản, tôi có nhà mới rồi”.
Giữa bản nghèo Liên Hợp, anh Vi Văn Thiết đầy cảm kích khi nhận chìa khóa ngôi nhà mới từ tay cán bộ xã. “Mình không biết nói gì hơn ngoài hai chữ biết ơn. Từ nay gia đình sẽ không còn phải co ro vào mùa đông mỗi khi gió lùa qua khe cửa”- anh Thiết nói.
Cách xã Tri Lễ chừng 40 km, xã Tiền Phong là một trong những địa phương khó khăn của huyện Quế Phong. Bên cạnh hai đứa con, chị Vi Thị Cáng, ở bản Phương Tiến 1, nhìn căn nhà đang thi công với ánh mắt tràn đầy hy vọng.
Chị tâm sự: “Trước kia, mưa xuống là phải lấy thau hứng nước trong nhà. Nay nhà mới đang hoàn thiện từng ngày, lòng tôi thấy ấm áp lắm. Từ nay đến mùa mưa bão mẹ con tôi chẳng còn phải lo lắng thức trắng đêm”.
Không chỉ gia đình anh Chương, anh Thiết, chị Cáng có nhà mới, mà hàng trăm hộ dân ở các xã biên giới như: Hạnh Dịch, Tri Lễ, Thông Thụ, Nậm Giải... đang chứng kiến những điều tưởng chừng như không thể-những ngôi nhà kiên cố mọc lên ngay chính nơi mà trước đó chỉ là những mái nhà xiêu vẹo.
Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc xã Tri Lễ Lô Văn Thuận cho biết, xã Tri Lễ là địa phương có số nhà tạm, nhà dột nát cần sửa chữa, xây mới nhiều nhất huyện với 458 căn nhà. Là địa bàn vùng sâu, vùng xa, biên giới, xã đã có những phương án tối ưu để hoàn thành chỉ tiêu. Xã đã huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc với quyết tâm xóa nhà tạm, nhà dột nát cho người dân trước mùa mưa bão. Quá trình tháo dỡ, vận chuyển vật liệu để xây nhà đều được nhân dân nhiệt tình tham gia, đóng góp ngày công. Xã cũng đã kết nối các nhà hảo tâm để hỗ trợ các gia đình thông qua các trang mạng xã hội. Ngoài ra, đối với các hộ nghèo, nhất là đối với những hộ quá khó khăn, không có khả năng tài chính đối ứng, chính quyền địa phương lấy uy tín của mình để đứng ra ghi nợ vật liệu tại các cửa hàng cung ứng vật liệu xây dựng trên địa bàn. Sau khi công trình hoàn thành, các hộ chỉ việc nhận nhà, gọi là hình thức “chìa khóa trao tay”.
Quế Phong là huyện miền núi nghèo 30a biên giới phía tây bắc của tỉnh Nghệ An, nơi có đông đồng bào các dân tộc thiểu số sinh sống, điều kiện còn nhiều khó khăn, số nhà tạm trên địa bàn còn khá nhiều.
Vì vậy, chiến dịch xóa nhà tạm ở huyện không chỉ là công việc của riêng chính quyền địa phương mà còn là cuộc vận động lớn, huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị. Nhờ đẩy nhanh tiến độ, chương trình xây dựng nhà ở cho hộ nghèo, hộ cận nghèo, gia đình người có công gặp khó khăn về nhà ở trên địa bàn huyện đã đạt được nhiều kết quả tích cực.
Với nhiều cách làm hay, linh hoạt, hiệu quả, sáng tạo, đến đầu tháng 5, toàn huyện đã hoàn thành, bàn giao 1.892/2.191 nhà tạm, nhà dột nát cho các hộ nghèo, cận nghèo (đạt 86,35%); đang triển khai thi công 299 nhà.
Huyện quyết tâm hoàn thành Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát cho hộ nghèo, hộ cận nghèo và gia đình người có công gặp khó khăn về nhà ở giai đoạn 2023-2025 trước ngày 31/7.
Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, địa phương cũng gặp một số khó khăn. Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc huyện Quế Phong Hà Ngọc Thi chia sẻ: Là huyện 30a, có ít doanh nghiệp, do đó việc vận động, huy động kinh phí để hỗ trợ so với đăng ký chưa cao; các hộ dân thật sự khó khăn không có khả năng đối ứng. Một số gia đình cần xóa nhà tạm, nhà dột nát nhưng chưa bảo đảm điều kiện về quyền sử dụng đất. Ngoài ra, người dân còn nặng nề quan niệm chọn ngày, tháng để xây dựng, sửa chữa nhà ở. Một số hộ nghèo vẫn còn tư tưởng lười lao động, trông chờ vào chính sách của Nhà nước, không có ý chí vươn lên thoát nghèo, thường xuyên thay đổi nhu cầu hỗ trợ theo từng đợt rà soát gây khó khăn trong việc tổng hợp và phân bổ hỗ trợ.
Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Quế Phong Cao Minh Tú tâm sự: Huyện xác định việc xóa nhà tạm không đơn thuần là chỉ tiêu, mà còn là trách nhiệm, là tình cảm để xây dựng thế trận lòng dân nơi biên giới. Mỗi căn nhà mới là một cột mốc tình người.
Phong trào xóa nhà tạm, nhà dột nát ở huyện biên giới Quế Phong không chỉ là cuộc chạy đua với thời tiết, với núi non hiểm trở, mà là hành trình dựng lên những mái nhà ấm lòng người.
Đây không chỉ là nơi che nắng, trú mưa mà còn là biểu tượng của niềm tin về tương lai tươi sáng hơn. Khi người dân có chỗ ở ổn định, trẻ nhỏ mới yên tâm đến trường, người lớn an lòng làm nương rẫy.
"Mỗi căn nhà mới mọc lên trên triền núi đã khẳng định rằng dù ở nơi biên cương xa xôi nhất, Đảng và Nhà nước vẫn không để ai bị bỏ lại phía sau”, đồng chí Cao Minh Tú chia sẻ.
Tính đến ngày 9/5/2025, tỉnh Nghệ An đã hoàn thành xây dựng, sửa chữa 16.202 căn nhà từ các chương trình, đạt 76,51% nhu cầu với tổng kinh phí giải ngân hơn 967 tỷ đồng; trong đó ngân sách nhà nước 354,13 tỷ đồng, xã hội hóa hơn 220 tỷ đồng, nguồn gia đình, họ tộc, làng xóm hỗ trợ 393 tỷ đồng. Hiện nay, tỉnh Nghệ An còn 4.974 căn (xây mới 3.013 căn, sửa chữa 1.961 căn).
Mặc dù vẫn còn nhiều khó khăn, nhất là khi các hộ còn lại chủ yếu thuộc diện đặc biệt khó khăn, sinh sống ở vùng sâu, vùng xa hoặc tạm vắng do đi làm ăn xa, số nhà cần thực hiện hỗ trợ cho người có công với cách mạng còn tương đối lớn..., song với quyết tâm cao nhất, toàn bộ hệ thống chính trị của tỉnh đang dồn sức triển khai nhiệm vụ, đặt mục tiêu hoàn thành chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát trước ngày 31/7/2025, sớm hơn 90 ngày so với kế hoạch Trung ương.
