Mở không gian, tháo điểm nghẽn, khơi nguồn lực cho đổi mới sáng tạo quốc gia

Dự buổi lễ có các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị: Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính; Nguyễn Duy Ngọc, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương; các đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng: Nguyễn Chí Dũng, Phó Thủ tướng Chính phủ; Trần Sỹ Thanh, Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội; Nguyễn Mạnh Hùng, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ; Nguyễn Văn Thắng, Bộ trưởng Tài chính; Vũ Hải Quân, Thứ trưởng Thường trực Bộ Khoa học và Công nghệ; lãnh đạo các ban, bộ, ngành, cơ quan Trung ương, lãnh đạo địa phương; các vị đại sứ, đại diện các tổ chức quốc tế tại Việt Nam, các tập đoàn, doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Buổi lễ được kết nối từ điểm cầu chính tại Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia Hòa Lạc (Hà Nội) tới 34 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, khoảng 20 trường đại học, viện nghiên cứu, tổ chức đổi mới sáng tạo tiêu biểu.

Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia 2025 với chủ đề “Đổi mới sáng tạo toàn dân - Động lực phát triển quốc gia” là không gian kết nối toàn diện các thành tố của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo; lan tỏa tinh thần đổi mới, khơi dậy khát vọng phát triển, quyết tâm hội nhập quốc tế, hướng tới mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045.

Phát biểu tại buổi lễ, Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định, Việt Nam không có sự lựa chọn nào khác là phải coi khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là đột phá quan trọng hàng đầu, động lực chính để đổi mới mô hình phát triển, hiện thực hóa hai mục tiêu 100 năm của đất nước. Đây không chỉ là nhu cầu khách quan mà còn là mệnh lệnh của thời đại, quyết định vị thế của dân tộc trong thập kỷ tới.

Tổng Bí thư nêu rõ, thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, quyết sách lớn để tiếp tục đổi mới, cải cách, phát triển đất nước, tinh thần chung là mở không gian, tháo điểm nghẽn, khơi nguồn lực cho đổi mới sáng tạo quốc gia. Với sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, chúng ta đã đạt được một số kết quả bước đầu tích cực.

Tuy nhiên, hoạt động đổi mới sáng tạo vẫn còn nhiều hạn chế; thể chế, chính sách chưa theo kịp tốc độ phát triển của công nghệ và xu hướng thế toàn cầu, chưa thúc đẩy đổi mới sáng tạo mạnh mẽ trong doanh nghiệp; mức độ làm chủ công nghệ, nhất là các công nghệ lõi, công nghệ nguồn còn hạn chế, vốn đầu tư mạo hiểm cho giai đoạn đầu của các dự án khởi nghiệp chưa được khơi thông, nguồn nhân lực chất lượng cao còn thiếu hụt, văn hóa sợ rủi ro còn nặng nề. Đây là những điểm nghẽn cần được tháo gỡ mạnh mẽ và đồng bộ để thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Tổng Bí thư đề nghị thống nhất trong nhận thức và hành động theo quan điểm đổi mới sáng tạo là sự nghiệp của toàn dân, xây dựng văn hóa đổi mới sáng tạo toàn dân. Tinh thần đổi mới sáng tạo phải được thấm nhuần trong mọi lĩnh vực, từ quản lý nhà nước, hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp cho đến các phong trào, giải pháp thiết thực trong đời sống hằng ngày của mỗi người dân. Trân trọng và tôn vinh tất cả những phát minh, sáng chế, cải tiến, góp phần nâng cao hiệu suất công việc, năng suất lao động.

Đổi mới sáng tạo phải đi liền với phát triển vững chắc nền tảng khoa học công nghệ, nâng cao mức độ tự chủ chiến lược về công nghệ quốc gia, trước hết là công nghệ lõi, công nghệ nguồn. Khẩn trương triển khai Chương trình hành động phát triển 11 công nghệ chiến lược theo tinh thần của Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, xác định rõ lộ trình làm chủ các công nghệ.

Tổng Bí thư nhấn mạnh yêu cầu hoàn thiện thể chế, chính sách vượt trội cho phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, khẩn trương thể chế hóa các chủ trương của Đảng bằng những đạo luật, nghị định, thông tư rõ ràng, có khả năng thực hành cao, tập trung vào ưu đãi thuế, tín dụng, đất đai cho hoạt động nghiên cứu và phát triển sản phẩm, dịch vụ mới. Phát triển thị trường vốn khởi nghiệp, cơ chế quỹ đầu tư mạo hiểm và các công cụ tài chính phù hợp; tăng cường bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, bảo vệ dữ liệu và an toàn thông tin, kiểm soát rủi ro nhưng không bóp nghẹt sáng tạo. Triển khai Chiến lược quốc gia về khởi nghiệp sáng tạo, xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia kết nối khu vực và toàn cầu.

Mỗi bộ, ngành, địa phương phấn đấu hình thành ít nhất một trung tâm đổi mới sáng tạo, liên thông với mạng lưới các sàn giao dịch công nghệ, cơ sở nghiên cứu, phòng thí nghiệm, nhà đầu tư, quỹ mạo hiểm…; kết nối với kiều bào, chuyên gia quốc tế, các tập đoàn công nghệ hàng đầu để đi tắt đón đầu tri thức và công nghệ mới. Vận hành hiệu quả ba trụ cột nhà nước kiến tạo, doanh nghiệp là trung tâm, viện, trường là nguồn tri thức. Doanh nghiệp phải dám đầu tư cho tương lai. Nhà nước chịu trách nhiệm kiến tạo thể chế, đầu tư hạ tầng. Các viện, trường nâng cao chất lượng đào tạo, gắn nghiên cứu với nhu cầu thị trường. Khi ba trụ cột phối hợp nhịp nhàng, nguyên liệu, tri thức sẽ chảy vào cỗ máy sản xuất giá trị, tạo nên năng suất, sức mạnh cạnh tranh mới cho cả nền kinh tế.

Theo Tổng Bí thư, Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia không chỉ đơn thuần là một sự kiện, mà phải xác định được tinh thần bắt tay hành động mang lại giá trị một cách thường xuyên, thiết thực và bền vững. Đổi mới sáng tạo không phải là đích đến của một quốc gia mà phải là một quá trình cải tiến được lặp đi lặp lại, không có điểm dừng. Khởi nguồn của quá trình ấy là tinh thần dám nghĩ về những điều phi thường, dám làm những việc khó khăn nhất, dám gánh vác trách nhiệm, dám đột phá. Mọi sáng tạo phải giải bài toán của xã hội, tăng năng suất nhưng giảm phát thải, tăng diện tích nhưng bảo đảm an toàn dữ liệu, tăng trưởng nhanh nhưng không ai bị bỏ lại phía sau.

Tổng Bí thư kêu gọi toàn thể cán bộ, công chức, viên chức, công nhân, nông dân, kỹ sư, giáo viên, bác sĩ, chiến sĩ lực lượng vũ trang, người cao tuổi, học sinh, sinh viên cùng toàn thể người dân Việt Nam ở trong và nước ngoài, nêu cao tinh thần yêu nước, không ngừng đổi mới sáng tạo trong công việc hàng ngày, cùng nhau biến thách thức thành cơ hội, biến ý tưởng thành giá trị, biến khát vọng thành hiện thực, đưa đất nước phát triển giàu mạnh trong kỷ nguyên mới.

Thay mặt Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính trân trọng tiếp thu ý kiến chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm; đồng thời chỉ đạo các bộ, ngành, cơ quan, đơn vị, địa phương, doanh nghiệp tập trung xây dựng kế hoạch tuyên truyền, phổ biến các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước để thúc đẩy văn hóa đổi mới sáng tạo đến từng cơ quan, đơn vị, địa phương, doanh nghiệp và mọi người dân; hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách ưu tiên thúc đẩy các hoạt động đổi mới sáng tạo; bố trí thoả đáng, sử dụng hiệu quả các nguồn lực đi đôi với phòng chống tiêu cực, lãng phí, tham nhũng trong quá trình thực hiện.

Thủ tướng yêu cầu đẩy mạnh liên kết “4 nhà: Nhà nước-Nhà trường-Nhà khoa học-Nhà đầu tư”, giữa Trung ương với địa phương, giữa Nhà nước với tư nhân, giữa trong nước với ngoài nước. Hình thành và phát triển mạnh mẽ hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia; xây dựng bộ tiêu chí đo lường rõ ràng, công khai, minh bạch kết quả để kịp thời bổ sung, hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách và tổ chức thực hiện hiệu quả.

Thủ tướng quán triệt thực hiện phương châm “3 không”: Không nói không, nói khó, nói có mà không làm trong hoạt động đổi mới sáng tạo; không cầu toàn hay nóng vội chạy theo thành tích mà xem nhẹ hiệu quả thiết thực của các sản phẩm đổi mới sáng tạo; không để tồn tại các rào cản về tư duy, hành động, thủ tục hành chính rườm rà, bao biện làm thay trong thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Đối với các đối tác phát triển, tổ chức quốc tế, Thủ tướng đề nghị hỗ trợ Việt Nam về kỹ thuật, kinh nghiệm xây dựng chính sách và khung pháp lý, chuyển giao công nghệ, nhất là trong các lĩnh vực ưu tiên, công nghệ chiến lược và phát triển các trung tâm nghiên cứu và phát triển; hỗ trợ các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, doanh nghiệp công nghệ Việt Nam tiếp cận thị trường, chuỗi giá trị, chuỗi cung ứng toàn cầu. Nhấn mạnh vai trò của thế hệ trẻ, Thủ tướng yêu cầu thanh niên, học sinh, sinh viên tiên phong trong đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; gương mẫu vượt qua giới hạn bản thân để luôn luôn đổi mới sáng tạo mọi lúc, mọi nơi, mọi việc, mọi hoàn cảnh; chạy đua với thời gian, đề cao trí tuệ, quyết đoán trong các hoạt động đổi mới sáng tạo.

Lĩnh hội thông điệp của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, đại diện các doanh nghiệp, tổ chức, viện nghiên cứu, trường đại học, chuyên gia, trí thức, nhà đổi mới sáng tạo, đã có nhiều ý kiến tâm huyết hưởng ứng Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia.

Tại buổi lễ, Bộ Khoa học và Công nghệ đã công bố Chỉ số Đổi mới sáng tạo cấp địa phương (PII)năm 2025. 5 địa phương dẫn đầu trong bảng xếp hạng theo thứ tự là: thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, tỉnh Quảng Ninh, thành phố Hải Phòng và thành phố Huế. Đây là năm thứ ba Bộ Khoa học và Công nghệ công bố PII nhằm cung cấp bức tranh thực tế, tổng thể về hiện trạng phát triển kinh tế-xã hội dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của từng địa phương, chỉ ra điểm mạnh, điểm yếu, các yếu tố tiềm năng và điều kiện cần thiết để thúc đẩy phát triển.

Tổng Bí thư Tô Lâm, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các vị đại biểu đã thực hiện nghi thức phát động Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia năm 2025.

Trước đó, Tổng Bí thư Tô Lâm, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cùng các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước tham quan Triển lãm quốc tế về đổi mới sáng tạo với chủ đề “Công nghệ chiến lược - Định hình tương lai Việt Nam”. Triển lãm tập trung vào các sản phẩm, công nghệ chiến lược đã được ban hành tại Quyết định số 1131/QĐ-TTg ngày 12/6/2025 của Thủ tướng Chính phủ; trong đó ưu tiên các sản phẩm, giải pháp có khả năng thương mại, vận hành và tương tác ngay tại không gian triển lãm nhằm nâng cao trải nghiệm, tăng cường kết nối giữa tổ chức, doanh nghiệp và khách tham quan.