Lấp đầy khoảng trống miễn dịch với chiến dịch tiêm chủng chủ động

Một trong những điểm mới quan trọng của Luật Phòng bệnh là việc đưa vào chiến dịch tiêm chủng chủ động bên cạnh tiêm chủng mở rộng, nâng cao chủ động phòng bệnh trong cộng đồng.

Tiêm vaccine HPV phòng ngừa các bệnh ung thư nguy hiểm (cổ tử cung, âm hộ, âm đạo, hậu môn, vòm họng, miệng) và mụn cóc sinh dục (sùi mào gà).
Tiêm vaccine HPV phòng ngừa các bệnh ung thư nguy hiểm (cổ tử cung, âm hộ, âm đạo, hậu môn, vòm họng, miệng) và mụn cóc sinh dục (sùi mào gà).

Tiến sĩ, bác sĩ Dương Chí Nam, Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh, Bộ Y tế cho biết, Luật Phòng bệnh năm 2025 vừa được Quốc hội thông qua ngày 10/12/2025, đã bổ sung một số nội dung mới so với quy định hiện hành về tiêm chủng.

Luật Phòng bệnh vừa được thông qua nêu rõ 2 hình thức thực hiện tiêm chủng gồm "Tiêm chủng bắt buộc" và "Tiêm chủng tự nguyện". Theo đó, Chương trình tiêm chủng mở rộng bao gồm tiêm chủng thường xuyên, tiêm chủng bù liều, tiêm chủng chiến dịch chủ động và các phương thức tổ chức tiêm chủng khác do Bộ Y tế quyết định.

Đây là quy định pháp lý quan trọng để các đơn vị, địa phương tổ chức triển khai các chiến dịch phù hợp để phòng bệnh kịp thời, hiệu quả hơn nữa trong thời gian tới. Điều này sẽ giúp khắc phục tình trạng miễn dịch cộng đồng bị suy giảm sau một thời gian, ngay cả khi tỷ lệ tiêm chủng thường xuyên đạt 90-95%.

Ông Nam dẫn chứng: Trước đây, chúng ta chủ yếu dựa vào tiêm chủng mở rộng thường xuyên. Tuy nhiên, với các bệnh như sởi, dù tỷ lệ tiêm đạt 90-95% nhưng còn khoảng trống miễn dịch nên cứ khoảng 5 năm vẫn có nguy cơ bùng phát. Việc tiêm chủng chiến dịch là cần thiết để lấp khoảng trống miễn dịch này.

Trước đây, luật cũ không quy định tiêm chủng chiến dịch chủ động nên mỗi lần triển khai tiêm đều phải xin ý kiến Nhà nước và phụ thuộc vào các nhà tài trợ; không có cơ chế mua sắm rõ ràng. Luật quy định rõ Nhà nước bố trí kinh phí, chủ động triển khai chiến dịch tiêm chủ động khi đánh giá thấy miễn dịch cộng đồng có vấn đề. Đến tháng 6, khi Nghị định hướng dẫn Luật được hoàn thiện, ngành y tế sẽ có hành lang pháp lý để triển khai.

Quy định "Người dân có quyền được sử dụng và bảo đảm công bằng trong tiếp cận vaccine, sinh phẩm theo từng lứa tuổi, từng đối tượng trong suốt cuộc đời để bảo vệ bản thân và cộng đồng" nhằm thể chế hóa Nghị quyết 72 của Trung ương.

Cũng theo ông Nam, tất cả vaccine trong Chương trình tiêm chủng mở rộng hiện nay chủ yếu dành cho trẻ em và phụ nữ có thai. Luật mới cho phép Chính phủ và Bộ Y tế mở rộng đối tượng và các loại vaccine được đưa vào chương trình tiêm chủng mở rộng, bao gồm cả vaccine cúm, HPV, phế cầu.

Trong thời gian tới, một số vaccine mới sẽ được nghiên cứu, đánh giá và từng bước đưa vào chương trình. Sau khi Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Phòng bệnh được ban hành, các chương trình mục tiêu sẽ phối hợp với các tổ chức tài trợ để tiến hành thử nghiệm.

“Hiện một số vaccine đang triển khai ở quy mô nhỏ, tại một số tỉnh tùy theo khả năng cân đối ngân sách. Vaccine nào chứng minh hiệu quả cộng đồng, chúng tôi sẽ đưa vào triển khai rộng rãi. Nhà nước sẽ hỗ trợ kinh phí cho toàn dân hoặc một số nhóm đối tượng ưu tiên, như vaccine cúm, HPV, phế cầu…”, ông Nam cho hay.

Theo dự kiến, vaccine phế cầu sẽ triển khai trong Chương trình Tiêm chủng Mở rộng từ tháng 1-2 tới; HPV từ năm 2026; vaccine cúm sẽ đưa vào từ năm 2030. Quy mô và số lượng đối tượng được xác định dựa trên dữ liệu của Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương.

Một trong những vaccine được nhiều gia đình quan tâm hiện nay là HPV vì chi phí tiêm dịch vụ vẫn còn đắt đỏ. Mới đây, Bộ Y tế đã phê duyệt chương trình Tiêm chủng mở rộng giai đoạn ba (2026-2028). Theo đó, mỗi năm sẽ có 4, 5 tỉnh được triển khai tiêm vaccine HPV miễn phí cho trẻ em gái, ưu tiên các địa phương miền núi, vùng khó khăn và vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Việc đưa vào vaccine này rất có giá trị trong phòng ngừa các bệnh ung thư nguy hiểm (cổ tử cung, âm hộ, âm đạo, hậu môn, vòm họng, miệng) và mụn cóc sinh dục (sùi mào gà).

Theo Thạc sĩ, bác sĩ Lê Thanh Khôi - Trưởng Hội đồng chuyên môn Y khoa, Hệ thống nhà thuốc và trung tâm tiêm chủng Long Châu, hiện tại có 2 loại vaccine ngừa HPV. Trong đó, vaccine 4 chủng bảo vệ chống lại 4 type HPV 6, 11, 16 và 18, trong đó type 16 và 18 gây ra khoảng 70% ca ung thư cổ tử cung, type 6 và 11 gây ra 90% ca sùi mào gà.

Với loại vaccine 9 chủng giúp bảo vệ chống lại 9 type HPV: 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58, trong đó các type bổ sung 31, 33, 52, 58 chống lại khoảng 20% ca ung thư cổ tử cung còn lại.

Vaccine ngừa HPV đã được sử dụng tại Việt từ trước 2010, tuy nhiên tỷ lệ tiêm vaccine HPV ở Việt Nam còn thấp. Một nghiên cứu năm 2021 cho thấy chỉ 12% phụ nữ và trẻ em gái trong độ tuổi 15-29 đã được tiêm. Một nghiên cứu khác năm 2016 tại Thành phố Hồ Chí Minh ghi nhận tỷ lệ này ở mức 10,45%. Trong khi, theo chuyên gia y tế, nếu được tiêm chủng sớm (trước tuổi 15) thì hiệu quả rõ rệt hơn nhiều so với tiêm chủng ở lứa tuổi lớn hơn.

Tại Úc đã triển khai vaccine HPV sớm và độ bao phủ cao, vì vậy hiệu quả được xem là rõ rệt nhất thế giới. Tại đây, 85,9% bé gái và 83,4% bé trai đã được nhận ít nhất 1 liều vaccine HPV trước tuổi 15. Úc hiện cũng là quốc gia đầu tiên trên thế giới được dự đoán sẽ xóa sổ ung thư cổ tử cung vào năm 2035 nhờ tiêm phòng, đặc biệt là tiêm tại trường học cho thiếu niên 12-13 tuổi.

Tại Châu Âu, các quốc gia triển khai tiêm vaccine ngừa HPV sớm đã ghi nhận sự giảm rõ rệt các tổn thương tiền ung thư ở nhóm đã tiêm, cùng với mức giảm mạnh tỷ lệ nhiễm HPV type 16 và 18 trong cộng đồng. Một số nước còn cho thấy xu hướng giảm ung thư cổ tử cung ở nhóm trẻ tuổi, đặc biệt là những thế hệ được tiêm chủng từ khi còn đi học.

Ông Nam nhấn mạnh, việc triển khai đưa một số vaccine mới vào Chương trình Tiêm chủng mở rộng sẽ được thực hiện từng bước, bắt đầu với quy mô nhỏ và đối tượng cụ thể. Luật xác định rõ việc tiêm chủng hiện nay không chỉ là việc đưa vaccine mà còn có cả việc đưa sinh phẩm vào cơ thể con người để phòng bệnh.

Luật mới cũng quy định "Hệ thống thông tin về phòng bệnh" bao gồm cả thông tin về "tiêm chủng"; bổ sung quy định về "rà soát tiền sử tiêm chủng" khi thực hiện kiểm tra sức khỏe đầu năm học. Đồng thời, yêu cầu trách nhiệm của cơ sở tiêm chủng trong việc thực hiện chế độ thông tin, báo cáo về hoạt động tiêm chủng theo quy định của Bộ Y tế.

Có thể bạn quan tâm

Giới thiệu hoạt động của Viện nghiên cứu và ứng dụng Trí tuệ nhân tạo

Đẩy mạnh tiếp cận y tế thông qua đổi mới sáng tạo

Trong khuôn khổ chương trình "Tiếp cận y tế toàn diện thông qua đổi mới sáng tạo trong y tế" do Bộ Y tế, Hội Thầy thuốc trẻ Việt Nam và Đại học Bách khoa Hà Nội tổ chức ngày 14/12, Trung tâm Đổi mới sáng tạo Y tế chính thức ra mắt.

10 gia đình quân nhân hiếm muộn được hỗ trợ làm IVF miễn phí năm 2025.

Viết tiếp giấc mơ cho các cặp vợ chồng quân nhân hiếm muộn

"Lần đầu tay trong tay cầm kết quả báo tin vui, vợ chồng tôi nhìn nhau rất lâu khóc nói: 'Mình đã thành công rồi'", Trung tá Lò Khắc Quỳnh (1990), công tác tại Viện Kiểm sát Quân sự-Quân khu 2 lặng người khi chia sẻ về điều kỳ diệu có hai con gái sinh đôi nhờ chương trình hỗ trợ làm IVF miễn phí sau 10 năm hiếm muộn.

[Video] MEDLATEC và phương châm hoạt động 5 chuẩn

[Video] MEDLATEC và phương châm hoạt động 5 chuẩn

Trong hành trình 3 thập kỷ lớn mạnh và phát triển, Hệ thống Y tế MEDLATEC hiện là cơ sở y tế tin cậy, hàng năm có gần 5 triệu người dân tin tưởng sử dụng dịch vụ và hơn 17.000 đối tác (bác sĩ/bệnh viện/phòng khám hợp tác) cùng MEDLATEC và con số này vẫn luôn tăng trưởng, mở rộng hơn qua mỗi năm.

Đại diện Hội đồng Giáo sư cơ sở Học viện Y-Dược học cổ truyền Việt Nam trao Quyết định bộ nhiệm chức danh Phó Giáo sư cho các tân Phó Giáo sư.

Góp phần giữ gìn tinh hoa y học cổ truyền dân tộc

Việc xét công nhận tiêu chuẩn và bổ nhiệm chức danh Giáo sư, Phó Giáo sư là chủ trương lớn, quan trọng của Đảng và Nhà nước nhằm xây dựng, bồi dưỡng và sử dụng đội ngũ cán bộ khoa học đầu ngành, chủ chốt trong cơ sở đào tạo và nghiên cứu theo chuẩn quốc gia, từng bước tiệm cận các tiêu chuẩn tiên tiến trong khu vực và thế giới.

Các y, bác sĩ Trạm Y tế xã Sóc Sơn (thành phố Hà Nội) khám bệnh cho người dân trên địa bàn

Y tế cơ sở tích cực hơn nữa trong chuyển đổi số phục vụ công tác khám, chữa bệnh cho người dân

Hiện ngành y tế Thủ đô xây dựng Mô hình “Trạm y tế số” được xem là một bước đi chiến lược, đột phá, góp phần nâng cao năng lực y tế tuyến đầu. Mô hình này không đơn thuần chỉ ứng dụng công nghệ thông tin, giúp kết nối chặt chẽ giữa y tế cơ sở với các bệnh viện tuyến trên, mà còn mang lại lợi ích thuận lợi cho người dân .

Các đại biểu ấn nút khởi động "Chương trình truyền thông, giáo dục sức khỏe về phòng bệnh bằng vaccine, sinh phẩm giai đoạn 2025-2027".

Nâng cao hiểu biết về tiêm chủng, hướng tới tiêm chủng trọn đời

Cục Phòng bệnh, Bộ Y tế vừa phát động "Chương trình truyền thông, giáo dục sức khỏe về phòng bệnh bằng vaccine, sinh phẩm giai đoạn 2025-2027" nâng cao nhận thức của người dân về tiêm chủng, hướng tới tiêm chủng trọn đời, xóa bỏ rào cản nhận thức "phòng bệnh chỉ dành cho trẻ nhỏ". 

Hội nghị diễn ra tại Hà Nội thu hút đông đảo đại biểu Việt Nam và Thụy Điển cùng các đối tác khác tham dự. (Ảnh: PV)

Thuỵ Điển và Việt Nam hợp tác thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong y tế

Ngày 11/12, tại Hà Nội, Hội nghị Đổi mới sáng tạo y tế Thụy Điển-Việt Nam, do Đại sứ quán Thụy Điển tổ chức, quy tụ các nhà hoạch định chính sách, lãnh đạo bệnh viện, nhà nghiên cứu và chuyên gia đổi mới. Hội nghị nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi của Việt Nam hướng tới nền y tế dự phòng và số hóa bền vững.

Giáo sư, Tiến sĩ Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Y tế phát biểu tại hội thảo.

Chuẩn hóa dữ liệu y tế để triển khai mạnh mẽ y tế từ xa

Chuẩn hóa thuật ngữ lâm sàng, liên thông hồ sơ sức khỏe điện tử, đến bảo vệ dữ liệu cá nhân và ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong chăm sóc sức khỏe là những bước đi quan trọng để Việt Nam triển khai mạnh mẽ hơn những ứng dụng y tế từ xa trong chăm sóc sức khỏe nhân dân. 

Phó Giáo sư, Tiến sĩ, bác sĩ Dương Đức Hùng, Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức.

Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức cơ sở 2 sẽ đi vào hoạt động vào quý I năm tới

Phó Giáo sư, Tiến sĩ, bác sĩ Dương Đức Hùng, Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức cho biết, khi nhận bàn giao cơ sở hạ tầng cơ sở 2 cuối năm nay, bệnh viện nhanh chóng triển khai lắp đặt trang thiết bị, kiểm tra hệ thống máy móc vận hành để có thể đi vào hoạt động chậm nhất là trong quý I năm sau.