Khoác “áo mới” cho làng
Không “làng họa sĩ” nào tự nhiên mà có. Mỗi không gian đều bắt đầu từ dấu chân trở về hoặc do cơ duyên mà lưu lại làng.
Ở làng Hạ Thái, một số họa sĩ sinh trưởng trong gia đình có truyền thống làm nghề sơn mài, sau đó theo học ngành mỹ thuật rồi mang theo khát vọng sáng tạo trở lại quê nhà dựng xưởng vẽ, mở lớp dạy nghề. Những người thợ không còn quá lệ thuộc vào khuôn mẫu mà đã cùng họa sĩ thử nghiệm, sáng tạo ra những sản phẩm mới.
Câu chuyện ở làng Cổ Đô được khởi đầu từ những ký ức tập thể. Nhiều người con của làng đi xa, trở thành tên tuổi trong giới mỹ thuật. Rồi một ngày, họ trở về quê, mang theo bạn bè, học trò. Có những người không sinh ra nơi này nhưng từ cảm tình với làng tranh mà đến, coi đây như quê hương thứ hai. Chính sự trở về và hội ngộ ấy đã làm nên một Cổ Đô hôm nay, vừa là không gian ký ức, vừa là “trường học mở” cho du khách và thế hệ trẻ. Những đứa trẻ mới lớn đã biết cầm cọ, biết pha màu. Những buổi workshop vẽ tranh trở thành hoạt động thường nhật.
Còn với làng Hải Minh, không có nghề truyền thống lâu đời, nhưng bù lại là sự cần cù và đặc biệt là tâm thế sẵn sàng thử cái mới... của người dân nơi đây. Tình cảm nồng hậu của người dân đã khiến nhiều họa sĩ quyết định gắn bó lâu dài với làng, đưa Hải Minh thành “phòng tranh dã ngoại” rộng lớn, nơi ngõ nhỏ, tường rào đều có thể là giá vẽ.
Điều hấp dẫn du khách khi đến các “làng họa sĩ” chính là trải nghiệm vẻ đẹp của hội họa, làng quê Việt thấm đẫm trong từng nếp nhà, từng cánh cửa gỗ chạm khắc sơn mài... Nghệ thuật hòa nhập đời sống tạo ra vẻ đẹp mới cho cảnh quan, kiến tạo bản sắc du lịch. Du khách tới đây còn được trò chuyện với họa sĩ, tự tay vẽ thử, làm nghề thủ công, tham gia hoạt động cộng đồng. Chính sự khác biệt ấy đã đưa “làng họa sĩ” thành điểm đến hấp dẫn vài năm lại đây.
Đưa bản sắc vươn xa
Trong thành công về thu hút du lịch ở các “làng họa sĩ”, có thể nhận thấy điểm chung là các họa sĩ đều có nền tảng mỹ thuật chính quy hoặc nhiều kinh nghiệm sáng tác. Ở Hạ Thái, họa sĩ Trần Công Dũng thường đảm nhận vẽ thiết kế ban đầu bằng màu trên giấy, còn thợ làng tiếp tục thể hiện tác phẩm trên chất liệu sơn mài. Song, ý tưởng, ngôn ngữ mỹ thuật của họa sĩ đã mở ra những dòng sản phẩm mới, như: mặt bàn, mặt tủ, lọ hoa phủ sơn mài họa tiết sen trên nền vỏ trứng nhuộm màu… khiến nhiều du khách quyết định ký hợp đồng lớn.
“Làng họa sĩ” Hải Minh nay có khoảng 50 họa sĩ đang làm nghề, mỗi người theo đuổi một đề tài, một chất liệu khác nhau, từ sơn dầu đến khắc đồng, mạ vàng. “Cây đại thụ” của làng chính là họa sĩ Phạm Văn Nghệ, một cựu chiến binh (nhập ngũ năm 1971-1974), từng vẽ tranh cổ động trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Đến nay, ông đã đào tạo khoảng 300 người, đặt nền móng cho sự ra đời của “làng họa sĩ”. Trong gia đình ông, con cả Phạm Hoàng Điệp đã gây dựng phòng tranh chuyên về mạ vàng tại Thành phố Hồ Chí Minh. Người con thứ Phạm Văn Nhương mở phòng tranh sơn dầu ở Hà Nội và tại quê nhà. Cháu ngoại Nguyễn Văn Minh chọn ở lại quê hương, vừa sáng tác vừa đón khách.
Chuyên gia về du lịch, Tiến sĩ Nguyễn Văn Lưu, nhận định: “Để “làng họa sĩ” không dừng lại ở quy mô cộng đồng mà vươn ra thế giới, trước hết cần khẳng định bản sắc là lợi thế cạnh tranh. Ở Hạ Thái, đó là kỹ nghệ sơn mài có lịch sử hàng trăm năm, nay được các họa sĩ đương đại làm mới bằng kỹ thuật và ngôn ngữ thị giác hiện đại. Ở Cổ Đô là chất độc bản, mỗi bức tranh là duy nhất, gắn với câu chuyện cá nhân của người nghệ sĩ. Với Hải Minh, đó là sự hòa trộn giữa tranh và đời sống ven biển, tạo thành không gian gallery mở hiếm có”.
Một thực tế hiện nay là nhiều du khách tới Hạ Thái, Cổ Đô hay Hải Minh chủ yếu tham quan, mua vài sản phẩm rồi rời đi trong ngày, giá trị kinh tế từ du lịch chưa được khai thác trọn vẹn. Các dịch vụ lưu trú, ẩm thực... đang thiếu, nhưng nếu được đầu tư và quản lý tốt, sẽ trở thành “cầu nối” giúp bản sắc địa phương in đậm trong tâm trí du khách, đồng thời tăng nguồn thu bền vững cho cộng đồng.
![[Video] Bảo tàng 800m2 lưu giữ "ngân hàng ký ức" của Quốc hội Việt Nam](https://cdn.nhandan.vn/images/8f0e69cb696c03bfdf91ec30c3d24bbdcd8aeef2121709053d99bcab1df6bee6064c7c44182f4fe92cce4a23dc16989d7c5548edf8497a7cfcbd1f880caab688/bao-tang-qh-1101.jpg.webp)
