Đổi mới tư duy trong hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam

Chiều 3/10, tại Hà Nội, Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh đã chủ trì phiên làm việc với các Ủy viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ về Đề án “Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới”.

Toàn cảnh buổi làm việc.
Toàn cảnh buổi làm việc.

Vừa sửa đổi, bổ sung, vừa phải có tầm nhìn dài hạn

Phát biểu tại cuộc làm việc, Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh nêu rõ: "Đất nước ta đang trong một thời kỳ rất đặc biệt. Chúng ta đang thực hiện một cuộc cách mạng về tinh gọn bộ máy tổ chức chính quyền địa phương, sửa đổi Hiến pháp và đổi mới tư duy xây dựng pháp luật với việc ban hành Nghị quyết 66-NQ/TW. Bên cạnh đó, Bộ Chính trị cũng đã ban hành nhiều Nghị quyết quan trọng khác về chuyển đổi số, hội nhập quốc tế và phát triển kinh tế tư nhân".

Theo Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh, một loạt các quan điểm, chủ trương mới của Đảng đã được ban hành, vừa kế thừa những thành tựu trước đó, vừa có những điểm đột phá. Vì vậy, việc chuyển tải những chủ trương này thành pháp luật và hành động cụ thể với tốc độ rất nhanh đòi hỏi công tác xây dựng thể chế pháp luật phải được đổi mới một cách toàn diện.

Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh nêu rõ, Nghị quyết 66 đã chỉ rõ, hệ thống pháp luật vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập cần phải sửa đổi, bổ sung đồng bộ để khắc phục những điểm nghẽn. Pháp luật phải tạo nền tảng vững chắc, dẫn dắt sự phát triển, trở thành một lợi thế cạnh tranh.

“Đây là một yêu cầu rất cao. Chúng ta vừa phải khắc phục những bất cập tồn tại từ nhiều năm, vừa phải đáp ứng những yêu cầu mới của sự phát triển”, Bộ trưởng Tư pháp nhấn mạnh.

Để đáp ứng yêu cầu hiện nay, các bộ, ngành, Chính phủ, Quốc hội đã và đang hết sức nỗ lực. Khối lượng công việc tại kỳ họp tới của Quốc hội là vô cùng lớn, dự kiến trình khoảng 50 luật và nghị quyết, có thể còn bổ sung thêm.

Khẳng định việc ban hành nhiều văn bản pháp luật trong thời gian ngắn như vậy là cần thiết để đáp ứng yêu cầu mới, Bộ trưởng Tư pháp cho rằng, xu thế chung của thế giới hiện nay là thay đổi nhanh chóng, nhưng bản chất của hệ thống pháp luật vẫn cần có tính ổn định.

Do đó, bên cạnh việc sửa đổi từng luật cụ thể, chúng ta cần có một cách nhìn toàn diện và tổng thể về hệ thống pháp luật, cần có một "thiết kế" tổng thể cho hệ thống pháp luật Việt Nam trong bối cảnh mới, xác định rõ những trụ cột cần thiết để đáp ứng mục tiêu phát triển đất nước trong 100 năm tới. Chúng ta vừa phải sửa đổi, bổ sung luật để đáp ứng yêu cầu trước mắt, vừa phải có một tầm nhìn dài hạn, một cấu trúc hoàn thiện cho hệ thống pháp luật để bảo đảm tính đồng bộ, ổn định, đáp ứng được mục tiêu phát triển của đất nước.

ninh-chieu-3120.jpg
Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh phát biểu

Ông Nguyễn Văn Cương, Viện trưởng Viện Chiến lược và Khoa học pháp lý (Bộ Tư pháp) cho biết, mục đích xây dựng Đề án là xác định cơ sở lý luận và thực tiễn để đề xuất các giải pháp hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam theo hướng bảo đảm bao quát được đầy đủ các lĩnh vực đời sống kinh tế, chính trị, xã hội cần điều chỉnh pháp luật, tinh gọn, thống nhất, đồng bộ, khả thi, công khai, minh bạch, ổn định và dễ tiếp cận, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững của đất nước trong kỷ nguyên mới, trước mắt cho giai đoạn 2026-2031 với tầm nhìn đến năm 2045; làm tiền đề xây dựng Chiến lược hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam trong kỷ nguyên mới.

Theo Viện trưởng Viện Chiến lược và Khoa học pháp lý, việc xây dựng cấu trúc hệ thống pháp luật phải bảo đảm cân đối, hài hòa giữa các lĩnh vực: phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, bảo đảm, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ môi trường, bảo vệ và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc, bảo đảm quốc phòng, an ninh, đối ngoại.

Phải vận dụng hợp lý tư duy phân loại luật công, luật tư để xác định các yêu cầu phù hợp khi thiết kế các quy phạm pháp luật thuộc từng lĩnh vực pháp luật cụ thể… Bên cạnh đó, xác định rõ danh mục các văn bản luật được sửa đổi, bổ sung, thay thế/bãi bỏ, hợp nhất, ban hành mới và lộ trình cụ thể.

Tính toán, thiết kế một hệ thống pháp luật hợp lý

Tại buổi làm việc, các chuyên gia đã đóng góp nhiều ý kiến sâu sắc vào dự thảo. Theo các chuyên gia, hệ thống pháp luật phải được thiết kế hợp lý cả về nội dung và cấu trúc, bảo đảm mối quan hệ biện chứng giữa các thành tố trong hệ thống pháp luật (nhất là giữa các lĩnh vực pháp luật, giữa luật nội dung và luật thủ tục, giữa các ngành, chế định và quy phạm pháp luật, giữa các loại nguồn luật; bảo đảm tính ổn định cần thiết cho người dân và doanh nghiệp trước những thay đổi pháp luật để kịp thời thích ứng, vừa có độ mở, sự linh hoạt cần thiết, tiên liệu được tương lai để dễ tuân thủ, dễ thực hiện.

Điều này chỉ có thể đạt được thông qua việc tính toán, thiết kế một hệ thống pháp luật hợp lý hơn theo hướng thể chế hóa đầy đủ, kịp thời các chủ trương của Đảng về định hướng phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; đồng thời, xác định rõ nguyên tắc thiết kế, bảo đảm tinh gọn, thống nhất, đồng bộ, khả thi, công khai, minh bạch và dễ tiếp cận, phục vụ kịp thời các nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, hội nhập quốc tế, sự vận hành thông suốt của bộ máy nhà nước và hệ thống chính trị trong điều kiện tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, đáp ứng yêu cầu hiện thực hóa hai mục tiêu 100 năm.

Theo Tiến sĩ Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam đây là thời điểm chúng ta nên có sự thay đổi tư duy về hệ thống luật pháp.

Hiện nay chúng ta đang trong giai đoạn chuyển đổi rất mạnh, rất “động” trên nhiều lĩnh vực nên cách nhìn, đánh giá, hoàn thiện thậm chí là đổi mới cấu trúc hệ thống luật pháp không thể “tĩnh” được.

Chúng ta chuyển sang kỷ nguyên mới nên yêu cầu chuyển đổi hệ thống pháp luật đáp ứng yêu cầu kinh tế thị trường và xã hội thị trường được chỉ đạo rất quyết liệt.

Khi hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật, theo Tiến sĩ Trần Đình Thiên, chúng ta phải định vị lại cấu trúc pháp luật hiện nay, liệu có đáp ứng yêu cầu không, cấu trúc hệ thống pháp luật có tương thích với cấu trúc phát triển của xã hội, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi hay không.

“Chúng ta cần xác định rõ những yêu cầu nào cần được đặt ra và phải tiếp cận theo logic ngược, tiếp cận từ tương lai thì mới làm được”, Tiến sĩ Trần Đình Thiên nói.

may-tre-dan-9801.jpg
Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật sẽ tạo sự ổn định chính sách, giúp doanh nghiệp tư nhân phát triển bền vững.

Theo Tiến sĩ Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng của Ngân hàng Thương mại và cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV), khi hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật cần chú trọng quan tâm đến cấu trúc thể chế, nhất là thể chế kinh tế hiện nay. Bên cạnh đó, cần đặt trọng tâm vào khả năng thực thi, đáp ứng yêu cầu tình hình mới vì điều đó mới là kết quả của việc hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật.

Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh đánh giá cao các ý kiến đóng góp của các chuyên gia. Tuy chỉ là những ý kiến đóng góp ban đầu cho đề án nhưng cũng là căn cứ quan trọng để Bộ Tư pháp tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện dần đề án trong thời gian tới.

Hiện, Bộ Tư pháp cũng đã xây dựng bảng khảo sát lấy ý kiến người dân, doanh nghiệp về nhu cầu xây dựng một hệ thống pháp luật tinh gọn, thống nhất, đồng bộ, khả thi, công khai, minh bạch, ổn định và dễ tiếp cận, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững của đất nước trong kỷ nguyên mới.

Có thể bạn quan tâm

Quốc hội thông qua Luật Giám định tư pháp (sửa đổi) với đa số đại biểu tán thành (92,81%). (Ảnh: DUY LINH)

Mở rộng phạm vi xã hội hoá một số lĩnh vực giám định tư pháp

Luật quy định theo hướng mở rộng thêm phạm vi thành lập Văn phòng giám định tư pháp ở một số lĩnh vực, chuyên ngành, trong đó riêng chuyên ngành giám định ADN, tài liệu, kỹ thuật số và điện tử, dấu vết đường vân chỉ được thực hiện đối với tố tụng dân sự, hành chính.

Cơ quan, tổ chức, cá nhân không được yêu cầu cá nhân cung cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2

Cơ quan, tổ chức, cá nhân không được yêu cầu cá nhân cung cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2

Cơ quan, tổ chức, cá nhân không được yêu cầu cá nhân cung cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2. Với Phiếu lý lịch tư pháp số 1, chỉ được yêu cầu cung cấp trong trường hợp luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hoặc nghị định, nghị quyết của Chính phủ quy định.

[Video] Hơn 20.000 người được đặc xá năm 2025

[Video] Hơn 20.000 người được đặc xá năm 2025

Bộ Công an vừa tổ chức Hội nghị tổng kết công tác đặc xá và tái hòa nhập cộng đồng đối với người được đặc xá năm 2025, khẳng định đây là chủ trương lớn thể hiện chính sách khoan hồng, nhân đạo của Đảng và Nhà nước.

Các đối tượng trong đường dây lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.

Thanh Hóa triệt phá đường dây lừa đảo xuyên quốc gia

Ngày 4/12, Công an Thanh Hóa cho biết: Dưới sự chỉ đạo của Thủ trưởng Cơ quan An ninh điều tra, hơn 100 lượt cán bộ, chiến sĩ được huy động, đồng loạt đấu tranh triệt phá đường dây sử dụng máy tính, phương tiện điện tử, mạng internet thực hiện hành vi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.

Nhóm người Hàn Quốc điều hành lừa đảo bị Interpol truy nã bắt tại Đà Nẵng. (Ảnh: Công an cung cấp)

Bắt nhóm người Hàn Quốc điều hành đường dây lừa đảo tại Campuchia bị Interpol truy nã

Tối 4/12, lực lượng chức năng Công an thành phố Đà Nẵng phối hợp Cục Đối ngoại Bộ Công an tiến hành các thủ tục bàn giao 3 đối tượng người Hàn Quốc có lệnh truy nã quốc tế cho cơ quan chức năng Hàn Quốc. Ngay trong đêm, cơ quan chức năng Hàn Quốc đã di lý các đối tượng này về nước để xử lý theo quy định của pháp luật.

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Quảng. (Ảnh: DUY LINH)

Tạo cơ chế giải quyết tranh chấp vượt trội, công bằng, hiệu lực, hiệu quả theo thông lệ quốc tế

Việc xây dựng Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế nhằm tạo cơ chế giải quyết tranh chấp vượt trội, công bằng, hiệu lực, hiệu quả theo thông lệ quốc tế, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư, lợi ích của quốc gia, thu hút đầu tư nước ngoài vào Trung tâm tài chính quốc tế.

Toàn cảnh buổi họp báo.

Bước chuyển quan trọng góp phần tạo thuận lợi thương mại và tăng cường hiệu lực quản lý

Ngày 4/12, Cục Hải quan tổ chức họp báo chuyên đề nhằm giới thiệu, giải thích những điểm mới của Luật Thuế giá trị gia tăng, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt. Các văn bản này được đánh giá là bước chuyển quan trọng nhằm chuẩn hóa, minh bạch hóa các chính sách thuế, góp phần tạo thuận lợi thương mại, tăng cường hiệu lực quản lý.

Công an Đà Nẵng bắt tạm giam giám đốc công ty nhiều lần tổ chức khai thác cát trái phép tại sông Vàng. (Ảnh: Công an cung cấp)

Công an Đà Nẵng bắt tạm giam giám đốc công ty nhiều lần tổ chức khai thác cát trái phép

Ngày 4/12, Phòng Cảnh sát Kinh tế (Công an thành phố Đà Nẵng) cho biết, đơn vị vừa tống đạt Quyết định thay đổi biện pháp ngăn chặn từ cấm đi khỏi nơi cư trú sang bắt bị can để tạm giam và thực hiện Lệnh bắt bị can để tạm giam đối với Văn Đức Quý, vì hành vi khai thác khoáng sản (cát) trái phép.

Tăng cường rà soát, giải quyết các vụ việc, vụ án tạm đình chỉ

Tăng cường rà soát, giải quyết các vụ việc, vụ án tạm đình chỉ

Đại biểu Quốc hội kiến nghị, tại Nghị quyết Kỳ họp thứ 10, Quốc hội bổ sung nội dung liên quan đến việc giao các ngành tố tụng tiếp tục rà soát định kỳ đối với các trường hợp vụ án đang tạm đình chỉ và có những đợt cao điểm tiến hành rà soát để khẩn trương phục hồi những vụ án sắp hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự.

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Quảng trình bày báo cáo. (Ảnh: DUY LINH)

Gần 97% số vụ việc liên quan đến quy hoạch, quản lý và sử dụng đất đai đã được giải quyết

Báo cáo về việc thực hiện một số nghị quyết của Quốc hội nhiệm kỳ khóa XIV và khóa XV về giám sát chuyên đề, chất vấn cho thấy, các Tòa án đã giải quyết đạt tỷ lệ 96,71% về số vụ và 92,82% về số bị cáo phạm các tội liên quan đến quy hoạch, quản lý và sử dụng đất đai, vượt 8,71% so với chỉ tiêu Quốc hội giao.

Cơ quan Cảnh sát điều tra đọc Lệnh bắt bị can để tạm giam với Nguyễn Thị Hoa (áo đen ở giữa).

Bắc Ninh: Khởi tố, bắt tạm giam hai cán bộ cơ quan thuế

Mở rộng điều tra vụ án “Tham ô tài sản” xảy ra tại Công ty H. có địa chỉ tại xã Hợp Thịnh, tỉnh Bắc Ninh, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Bắc Ninh đã khởi tố bổ sung vụ án, khởi tố bị can và ra lệnh bắt tạm giam đối với bà Nguyễn Thị Hoa và bà Nguyễn Thị Phương - cán bộ Cục thuế Bắc Ninh về tội "Nhận hối lộ".

Tổ công tác của Phòng Nghiệp vụ, Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Sơn La chủ trì phối hợp bắt giữ 3 đối tượng về hành vi vận chuyển trái phép 100.000 viên ma túy tổng hợp.

Vững vàng nơi “tuyến lửa” cuộc chiến chống ma túy

Biên giới Sơn La dài hơn 274km, tiếp giáp với nước bạn Lào, là địa bàn trọng điểm mà các đường dây tội phạm ma túy quốc tế thường xuyên lợi dụng để trung chuyển ma túy. Trong bối cảnh đó, Bộ đội Biên phòng Sơn La đã thể hiện rõ vai trò tuyến đầu, góp phần giữ vững an ninh trật tự, bảo đảm cuộc sống bình yên của người dân.

Các cơ quan chức năng triển khai công tác cưỡng chế tại hộ bà Phạm Thị Hiền, thôn Quán Thẻ 2, xã Thuận Nam (Khánh Hòa). (Ảnh: NGUYỄN TRUNG)

Cưỡng chế thu hồi đất thực hiện Dự án Đường đấu nối cao tốc bắc-nam với Quốc lộ 1 và Cảng biển tổng hợp Cà Ná

Ngày 2/12, các cơ quan chức năng xã Thuận Nam (Khánh Hòa) đã tổ chức cưỡng chế thu hồi đất đối với hộ bà Phạm Thị Hiền ở thôn Quán Thẻ 2 để bàn giao mặt bằng cho đơn vị thi công bảo đảm tiến độ Dự án Đường đấu nối cao tốc bắc-nam với Quốc lộ 1 và Cảng biển tổng hợp Cà Ná.