Chuyện về nữ cơ trưởng đầu tiên của hàng không Việt Nam

14 năm trước, khi tình cờ đọc được mẩu tuyển dụng phi công trên báo rồi nộp đơn ứng tuyển, Ly Hương không ngờ đó là quyết định thay đổi cuộc đời mình. Bằng sự quyết tâm và có phần… liều lĩnh, chị đã từng bước thuyết phục bố mẹ, từ chối một cơ hội nghề nghiệp đúng chuyên ngành từ công ty danh tiếng; vượt qua tất cả các vòng sơ tuyển ngặt nghèo về thể lực và tâm lý để chính thức bước chân vào ngành hàng không.

Chủ Nhật, ngày 22/01/2023 - 19:09

Chị trở thành một trong hai phi công nữ đầu tiên rồi Cơ trưởng đầu tiên của lịch sử Hàng không Việt Nam.

Từ chuyến bay huấn luyện đến Cơ trưởng A350

Nhắc đến cơ trưởng Nguyễn Ly Hương của hãng hàng không Vietnam Airlines, người ta hay nhớ tới danh xưng “nữ phi công đầu tiên trong lịch sử hàng không Việt Nam”. Tuy nhiên, ít ai biết, đây là thông tin đúng nhưng… chưa chính xác: Chị Ly Hương là nữ cơ trưởng Việt Nam đầu tiên, còn nói về nữ phi công đầu tiên, ngoài chị Hương còn có chị Nguyễn Thị Thanh Thủy, hiện đang là cơ trưởng máy bay A321 của Vietnam Airlines. Sau hơn 14 năm, hiện tại, ngoài 2 nữ phi công đầu tiên, hàng không Việt Nam đã có thêm nhiều nữ phi công theo đuổi nghề nghiệp rất đặc thù này.

“Khi về già, người ta thường hối hận vì những điều mình đã không làm hơn là những gì mình đã làm”. Với suy nghĩ đó, cô sinh viên vừa tốt nghiệp Nguyễn Ly Hương ngày ấy đã quyết tâm bỏ cơ hội việc làm đang rộng mở để “dấn thân” vào một lĩnh vực khác, đầy thử thách. Hơn chục năm đã trôi qua, nhìn lại hành trình đầy đam mê nhưng cũng không ít thử thách đó, chị Ly Hương tóm gọn lại trong hai chữ: Hài lòng.

Để trở thành phi công, học viên phải trải qua quá trình đào tạo gồm 2 giai đoạn chính: Giai đoạn 1 đào tạo huấn luyện phi công cơ bản, giai đoạn 2 huấn luyện phi công chuyển loại. Sau khi hoàn thành xong 2 giai đoạn này, học viên chính thức trở thành cơ phó của một loại máy bay. Đây là chương trình đào tạo chung cho tất cả phi công, không phân biệt nam hay nữ. Tiêu chuẩn nghề nghiệp như nhau, yêu cầu sức khỏe cũng vậy.

Đến tận bây giờ, Ly Hương vẫn nhớ như in lần đầu điều khiển máy bay trên chuyến bay huấn luyện gồm 4 người. Đó là cảm giác háo hức, phấn khích khi hoàn thành được mơ ước. Tiếp theo đó, chị thực hiện chuyến bay chở khách đầu tiên khi chuyển loại ATR72 với 70 khách. Về sau, việc chinh phục các loại máy bay lớn hơn với nhiều hành khách hơn cũng mang ý nghĩa khác. Không còn là sự chứng tỏ bản thân mà chỉ đơn giản là an toàn và hiệu quả.

Chị Hương bắt đầu chuyển loại máy bay A350 từ tháng 6/2021 với kinh nghiệm 10 năm bay máy bay ATR72 và 3 năm bay A321. Để lên được vị trí cơ trưởng máy bay A350, chị đã trải qua 13 năm kinh nghiệm, trong đó có 8 năm kinh nghiệm vị trí cơ trưởng. Với các vị trí làm việc, đơn vị sẽ có các yêu cầu về năng lực làm việc, giờ bay tích lũy (kinh nghiệm) tương ứng, khi đạt được các yêu cầu đó cùng với mong muốn của bản thân, phi công sẽ có cơ hội để chuyển loại.

“Tôi thấy mình may mắn khi được bay 3 loại máy bay và mỗi loại tương ứng với các giai đoạn khác nhau. Điều đó rất ý nghĩa và đem lại động lực làm việc cho tôi. Tất nhiên mỗi loại máy bay lại có các yêu cầu và kỹ thuật bay tương ứng. Giai đoạn ban đầu tất nhiên không dễ dàng, có nhiều sách để đọc, có nhiều tài liệu cần nhớ, đặc biệt các đường bay của A350 đa số là đường bay quốc tế dài, khác hẳn đường bay ngắn tôi đã bay trước đây. Do đó có rất nhiều thông tin cần nắm bắt và cập nhật, các kiến thức về hoạt động khai thác đường dài cần bổ sung, các vấn đề có thể gặp phải ở các chuyến bay đường dài…

Nữ cơ trưởng Nguyễn Ly Hương.

Nói chung, khi thay đổi một loại máy bay mới với các đường bay mới, bản thân tôi cần học hỏi rất nhiều, thật may mắn tôi đã được các thầy, các chú, các anh chỉ dạy tận tình, luôn giúp đỡ chia sẻ kiến thức, chia sẻ kinh nghiệm”, nữ Cơ trưởng chia sẻ.

Nghề phi công vất vả, nhưng…

Gần 15 năm trong nghề, trải qua những chuyến bay thuận lợi có, khó khăn cũng có, chị Hương cho rằng, một vài sự cố trong hành trình làm nghề như điều kiện thời tiết xấu, tình huống phát sinh về hành khách; chậm chuyến,… đã giúp chị vững vàng hơn trong công việc, có năng lực và kinh nghiệm ra quyết định, xử lý tình huống.

Vợ chồng chị Hương đều là phi công nên để cân bằng giữa công việc và gia đình, cả hai đều phải luôn có sự thấu hiểu và chia sẻ. Nếu vợ đi bay, chồng ở nhà quán xuyến con cái, nhà cửa và ngược lại. Bên cạnh đó, công việc sẽ có những lúc mệt mỏi, như giờ giấc không cố định, thay đổi thời tiết ảnh hưởng đến sức khỏe. Hoặc với gia đình chị, có những lúc không có người trông con, chồng đón con, đưa con đến sân bay chờ vợ hạ cánh, giao con cho vợ rồi lại đi bay không phải là chuyện hiếm.

Con gái chị Hương cũng rất hiểu tính chất công việc của bố mẹ. Nữ cơ trưởng cho rằng, bất cứ công việc nào, sự đồng hành từ gia đình đóng vai trò hết sức quan trọng. “Con tôi từng kể một chuyện vui: Ở lớp, con là học sinh duy nhất bố mẹ không thường xuyên đưa đón con đi học hay tham gia các hoạt động ở trường. Nhưng cháu vẫn nói: Con hoàn toàn hiểu công việc của bố mẹ, không cần bố mẹ phải đưa đón con như các bạn. Tôi nghĩ, mọi người sẽ suy nghĩ tích cực khi hiểu và chấp nhận đặc thù nghề nghiệp của mình. Thậm chí gia đình còn thấu hiểu, chia sẻ thì hà cớ gì mình không vượt qua được”, chị Hương tâm sự.

Theo chị Hương, thời điểm này lịch làm việc hiện tại của chị không quá áp lực, khoảng 70 giờ bay/tháng, trừ dịp cao điểm sẽ bận rộn hơn. Thời điểm Tết Nguyên đán, hầu như năm nào chị cũng đi bay, nhưng vẫn cố gắng dành thời gian nghỉ để dành cho gia đình. Hằng tháng, phi công có quyền đề xuất bộ phận khai thác dành cho mình ngày nghỉ cố định. Chẳng hạn như gia đình chị Hương đề nghị được nghỉ ngày 30 Tết, đơn vị sẽ bố trí chị bay về tối ngày 29 và nghỉ ngày 30, hoặc bay vào giờ sáng, chiều tối 30 về nhà. Trong 4 ngày Tết, các phi công sẽ được linh động sắp xếp để ở nhà 1, 2 ngày. Trường hợp giai đoạn Tết bay vất vả, sau Tết sẽ được sắp xếp nghỉ bù. Khi bay những chuyến Tết, tổ bay thường chuẩn bị lì xì và chúc nhau một năm bay an toàn, sức khỏe, tạo không khí vui vẻ, hào hứng.

“Một tổ bay thông thường có hai người, những chuyến bay đường dài lên 4 người nhưng không cố định ngày nào sẽ bay cùng người nào. Vì vậy, cơ hội được tiếp xúc, học hỏi với người khác rất nhiều. Nghề phi công cũng bình đẳng, không đòi hỏi các mối quan hệ xã hội nhiều mà quan trọng nhất là năng lực của mỗi người”, chị Ly Hương tiết lộ.

Tưởng chừng nghề phi công sẽ đòi hỏi tính cách mạnh mẽ, nhưng chị Hương cho rằng, nếu có dịp tiếp xúc các nữ phi công khác, mọi người sẽ thấy những nữ phi công rất mềm mại, dịu dàng, yếu tố quan trọng để theo đuổi nghề “đặc quyền của phái mạnh” chính là sự hiểu biết nhất định về nghề nghiệp để chuẩn bị tâm lý; có năng lực, trình độ và đam mê.

Nếu có sự khác biệt giữa nam và nữ phi công, có chăng chỉ là nữ phi công thường có thời gian nghỉ giãn cách sinh em bé, khoảng 15 tháng. Sau đó, các phi công nữ phải tham gia huấn luyện phục hồi ngắn hạn. Các kỳ thi, kỳ kiểm tra theo quy định, tất cả phi công đều phải tham gia và phải đạt yêu cầu, không vì phi công nữ để châm chước, bỏ bớt một bước nào, bởi đó là quy định, bằng cấp chứng chỉ cần phải có để biết phi công đó đủ điều kiện làm việc hay không. Có thể các ngành nghề khác cần sự sáng tạo, đột phá thì đặc thù riêng biệt của phi công đòi hỏi phải tuân thủ nghiêm ngặt đúng, đầy đủ quy trình làm việc của hãng hàng không nhằm bảo đảm các chuyến bay được thực hiện an toàn và hiệu quả tốt nhất.

Cơ trưởng Nguyễn Ly Hương:

1/2007: Bắt đầu huấn luyện phi công cơ bản tại trường ESMA ở Pháp

8/2008: Huấn luyện chuyển loại máy bay ATR72 tại Trung tâm ATR ở Toulouse, Pháp.

10/2008: Cơ phó máy bay ATR72 của Vietnam Airlines

11/2011-3/2013: Nghỉ giãn cách sinh em bé

10/2014: Cơ trưởng máy bay ATR72

10/2018: Cơ trưởng máy bay Airbus 321

12/2021: Cơ trưởng máy bay Airbus 350

TRUNG PHONG - QUANG HƯNG