Xây dựng tương lai cho trẻ tự kỷ (Tiếp theo và hết) (*)

Cần chính sách đầy đủ, chuyên biệt

Trẻ tự kỷ, được công nhận là một dạng khuyết tật, nhưng hiện nay vẫn chưa được hưởng đầy đủ quyền lợi và sự hỗ trợ cần thiết từ Nhà nước và cộng đồng. Hàng nghìn gia đình ở khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa đang thiếu cơ sở y tế và giáo dục chuyên biệt dành cho trẻ tự kỷ. Nhiều phụ huynh không có điều kiện tài chính để đưa con đi can thiệp, dẫn đến tình trạng trẻ không được phát hiện và hỗ trợ kịp thời trong giai đoạn “vàng” phát triển.
Hoạt động phát triển cảm xúc cho trẻ tự kỷ của thạc sĩ Nguyễn Viết Hiền.
Hoạt động phát triển cảm xúc cho trẻ tự kỷ của thạc sĩ Nguyễn Viết Hiền.

Những đứa trẻ chịu nhiều thiệt thòi

Mông Trọng Doanh, 11 tuổi, bị tự kỷ nặng, không có ngôn ngữ. Doanh sống tại một xã miền núi của huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn, nơi không có cơ sở y tế hay trung tâm giáo dục chuyên biệt cho trẻ tự kỷ. Việc đưa Doanh ra thành phố để điều trị là điều không thể bởi chi phí quá cao trong khi gia đình em rất khó khăn. Hằng ngày, Doanh ở nhà với bà nội. Do bà tuổi cao, sức yếu, nên em thường nằm vạ vật ở bếp, tự chơi một mình.

Cùng hoàn cảnh với Doanh, Triệu Văn Tấn và Lưu Quang Minh không có cơ hội tiếp cận các dịch vụ giáo dục và y tế. Tấn mắc chứng tăng động, không phát triển ngôn ngữ, không kiểm soát hành vi, còn Minh bị động kinh và chậm phát triển trí tuệ. Cả ba em đều không được can thiệp trong “giai đoạn vàng” (trước 5 tuổi), làm chậm quá trình phát triển và hòa nhập xã hội.

Theo anh Vũ Văn Chức, Giám đốc Trung tâm hỗ trợ và phát triển giáo dục hòa nhập Hoa Xuyến Chi, nơi tiếp nhận cả 3 em: “Ngày đầu nhập học, Doanh ốm yếu, đặt đâu nằm đó, không tự vệ sinh cá nhân, ăn uống phải có người giúp. Tấn thì gào thét cả đêm, còn Minh bị động kinh phải dùng thuốc. Tôi mất mấy đêm liền không ngủ để hỗ trợ các em”.

Thực trạng này không chỉ xảy ra ở một vài nơi. Trên cả nước, hàng nghìn cha mẹ có con tự kỷ cũng đang vật lộn tự chăm sóc con do thiếu thông tin, kiến thức và điều kiện kinh tế. Khu vực nông thôn, miền núi, vùng sâu hầu như không có chương trình phổ biến kiến thức, hỗ trợ kỹ năng cho các phụ huynh chăm sóc trẻ tự kỷ, hỗ trợ về y tế, giáo dục để giảm bớt gánh nặng cho họ. Hệ quả là nhiều trẻ lớn lên không biết nói, không hòa nhập xã hội, và phụ thuộc hoàn toàn vào gia đình.

Hoàn thiện chính sách dành cho trẻ tự kỷ

Luật Người khuyết tật 2010 xếp trẻ tự kỷ vào nhóm “khuyết tật khác” mà không định danh cụ thể. Điều này khiến trẻ tự kỷ thiếu chính sách đặc thù như miễn học phí, hỗ trợ giáo dục chuyên biệt và dịch vụ y tế cần thiết. Thông tư 01/2019/TT-BLĐTBXH của Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội cũng chỉ coi tự kỷ là “khuyết tật khác” mà không quy định quyền lợi rõ ràng, trong khi các dạng khuyết tật như vận động hay nghe nói được hưởng lợi ích cụ thể.

Thông tư 03/2018/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo đề cập đến giáo dục hòa nhập cho trẻ tự kỷ, nhưng việc triển khai chưa đồng bộ. Các trường phổ thông công lập thiếu biên chế giáo viên chuyên biệt, cơ sở vật chất hạn chế, khiến trẻ tự kỷ dù được nhận vào học nhưng không thật sự hòa nhập. Nhiều trường còn từ chối nhận trẻ tự kỷ hoặc yêu cầu phụ huynh cam kết hỗ trợ nhà trường trong việc rèn luyện để con đạt tiêu chí học tập như trẻ bình thường. Cả nước hiện cũng chưa có trường công lập nào dành riêng cho đối tượng học sinh tự kỷ với chương trình can thiệp chuẩn.

Quyết định 1929/QĐ-TTg ngày 25/11/2020 của Thủ tướng Chính phủ đặt mục tiêu hỗ trợ trẻ tự kỷ, nhưng việc triển khai gặp nhiều khó khăn. Phần lớn trung tâm can thiệp tập trung ở thành phố lớn, chi phí điều trị cao vượt quá khả năng của nhiều gia đình. Bảo hiểm y tế chưa chi trả đầy đủ cho các dịch vụ cần thiết như trị liệu ngôn ngữ, hành vi. Nhiều trẻ tự kỷ không được cấp sổ khuyết tật, dẫn đến mất quyền lợi miễn học phí và trợ cấp xã hội.

Trong hoàn cảnh đó, nhiều cha mẹ đành phải để con ở nhà, khiến các hội chứng tự kỷ tăng nặng hơn khi các em đến tuổi dậy thì. Hầu hết các địa phương còn thiếu chương trình hướng nghiệp và hỗ trợ cho trẻ tự kỷ sau khi dừng việc học ở trường. Khi trưởng thành, người tự kỷ không có việc làm hoặc ít có cơ hội hòa nhập xã hội.

Những khoảng trống trong các chính sách, chương trình hỗ trợ trẻ tự kỷ đang khiến nhiều gia đình lo lắng cho tương lai của con em mình, nhất là khi họ không còn khả năng chăm sóc. Để giải quyết những khoảng trống trong chính sách và những bất cập khi triển khai thực hiện, theo các chuyên gia, cần bổ sung trẻ tự kỷ vào nhóm “khuyết tật phát triển” trong Luật Người khuyết tật. Đây là cơ sở pháp lý để bảo đảm trẻ tự kỷ được hưởng các quyền lợi cụ thể về giáo dục, y tế và an sinh xã hội; mở rộng phạm vi hỗ trợ của bảo hiểm y tế cho trẻ tự kỷ, bao gồm các dịch vụ trị liệu ngôn ngữ, hành vi, và vật lý trị liệu; xây dựng trường học chuyên biệt hoặc lớp học hòa nhập với chương trình giáo dục được cá nhân hóa cho trẻ tự kỷ; đào tạo thêm giáo viên chuyên biệt và nhân viên hỗ trợ cho các trường phổ thông công lập; triển khai đồng bộ các chương trình giáo dục hòa nhập trong toàn hệ thống giáo dục​.

Theo Thạc sĩ Nguyễn Viết Hiền, giảng viên Trường đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội, tự kỷ là một loại rối loạn phát triển tồn tại suốt đời với chi phí can thiệp rất lớn, kéo dài trong nhiều năm. Vì vậy, Nhà nước cần trợ cấp xã hội để giảm gánh nặng kinh tế cho các gia đình có con tự kỷ, nhất là các gia đình ở vùng sâu, vùng xa, hộ nghèo. Bên cạnh đó, cần khuyến khích nghiên cứu về các phương pháp can thiệp và hỗ trợ trẻ tự kỷ để áp dụng hiệu quả vào thực tiễn.

(*) Xem Báo Nhân Dân từ số ra ngày 23/12/2024.

Có thể bạn quan tâm

Các đồng chí Bùi Thị Minh Hoài, Lương Quốc Đoàn (lần lượt thứ nhất và ba từ trái sang) trao giải A Giải báo chí và giải A Cuộc thi viết cho các tác giả, đại diện nhóm tác giả tiêu biểu.

Trao giải báo chí về "tam nông" tặng 34 tác phẩm xuất sắc

Năm nay, Giải báo chí toàn quốc về nông nghiệp, nông dân, nông thôn ghi nhận kỷ lục về số lượng tác phẩm dự thi với gần 1.900 bài gửi. Từ đây, Ban tổ chức đã đánh giá, lựa chọn và tìm ra hai giải A, bốn giải B, sáu giải C, mười giải Khuyến khích và 12 giải chuyên đề. Báo Nhân Dân có một tác phẩm giành giải chuyên đề.

Trao giải "Vinh danh người truyền lửa" cho 15 cá nhân xuất sắc.

Vinh danh những “Người truyền lửa” vì cống hiến, đóng góp thiết thực cho cộng đồng

Những cá nhân tiêu biểu nhất của giải thưởng “Vinh danh Người truyền lửa” đến từ nhiều lĩnh vực khác nhau nhưng đều có chung một tinh thần luôn nỗ lực không ngừng vì những điều tốt đẹp. Câu chuyện họ mang theo đã truyền cảm hứng, góp phần bồi đắp niềm tin, khơi dậy khát vọng cống hiến và tinh thần đoàn kết trong cộng đồng.

Anh Lương Minh Tùng, Phó Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh, Bí thư Tỉnh đoàn Đắk Lắk trao tặng Bằng khen của Ban Chấp hành Tỉnh đoàn Đắk Lắk cho anh Nguyễn Văn Minh.

Tặng Bằng khen cho anh Nguyễn Văn Minh vì đã có hành động dũng cảm cứu người trong mưa lũ

Hành động dũng cảm của anh Nguyễn Văn Minh không chỉ hỗ trợ lực lượng chức năng kịp thời đưa người dân ở vùng lũ đến nơi an toàn, anh còn có tinh thần trách nhiệm, xả thân vì cộng đồng, là tấm gương điển hình về người tốt, việc tốt để đoàn viên, thanh niên trong và ngoài tỉnh học tập, rèn luyện.

Tin nổi bật ngày 5/12: Chính phủ cho ý kiến về đề án khu thương mại tự do và chính sách phát triển trung tâm lọc hóa dầu và năng lượng quốc gia; làm rõ nguyên nhân vụ cháy tại phường Cầu Ông Lãnh, TP Hồ Chí Minh

Tin nổi bật ngày 5/12: Chính phủ cho ý kiến về đề án khu thương mại tự do và chính sách phát triển trung tâm lọc hóa dầu và năng lượng quốc gia; làm rõ nguyên nhân vụ cháy tại phường Cầu Ông Lãnh, TP Hồ Chí Minh

Chính phủ cho ý kiến về đề án khu thương mại tự do và đề xuất cơ chế, chính sách thúc đẩy phát triển trung tâm lọc hóa dầu và năng lượng quốc gia; điều tra làm rõ nguyên nhân, khắc phục hậu quả vụ cháy tại phường Cầu Ông Lãnh, Thành phố Hồ Chí Minh … là một số tin tức đáng chú ý ngày 5/12.

Đoạn bờ bao ngăn triều cường xã đảo Đông Hải, tỉnh Vĩnh Long đã bị nước biển cuốn trôi hoàn toàn.

Sớm gia cố bờ bao ngăn triều cường xã đảo Đông Hải

Những ngày này, triều cường kết hợp với sóng to, gió lớn đã gây sạt lở hơn 500m bờ bao ngăn triều cường khu vực Cồn Nhàn thuộc 2 ấp Đông Thành, Hồ Thùng, xã Đông Hải, tỉnh Vĩnh Long. Nước biển tràn vào đất liền gây thiệt hại thủy sản, hoa màu, ảnh hưởng khoảng 50ha đất sản xuất của hàng chục hộ dân.

[Video] Khẩn trương điều tra nguyên nhân vụ cháy làm 4 người tử vong tại TP Hồ Chí Minh

[Video] Khẩn trương điều tra nguyên nhân vụ cháy làm 4 người tử vong tại TP Hồ Chí Minh

Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình đã ký Công điện số 236/CĐ-TTg ngày 5/12/2025, yêu cầu các cơ quan chức năng khẩn trương xử lý vụ cháy xảy ra lúc 4 giờ 37 cùng ngày tại số 227 Trần Hưng Đạo, phường Cầu Ông Lãnh (TP Hồ Chí Minh), khiến bốn người thiệt mạng và hai người bị thương. 

Dự án "Mắt sáng cộng đồng" bố trí các xe phẫu thuật lưu động đạt chuẩn bệnh viện để hỗ trợ người dân vùng sâu, vùng xa.

Dự án "Mắt sáng cộng đồng": Mỗi đôi mắt sáng trở lại là một cuộc đời lần nữa mở ra

Hơn 10 năm về trước, đoàn bác sĩ của Bệnh viện Mắt quốc tế DND không quản ngại khó khăn, đến Quỳnh Nhai (Sơn La) để tiến hành thay thủy tinh thể cho hơn 100 người cao tuổi. "Đó là những ngày trời rét căm, chúng tôi 'mang' cả phòng mổ lên núi, với mong muốn đem ánh sáng trở lại cho bà con vùng cao", bác sĩ Quỳnh hồi tưởng.

Thành phố Đà Nẵng họp triển khai "chiến dịch Quang Trung".

Đà Nẵng tăng tốc triển khai "chiến dịch Quang Trung"

Ông Phạm Đức Ấn, Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Đà Nẵng yêu cầu việc sửa chữa và xây dựng lại nhà cửa phải bảo đảm tiêu chí an toàn, bền vững, không để tình trạng nhà làm xong 2-3 năm đã hư hỏng. Tại các địa bàn khó khăn chưa triển khai được phải có phương án tạm thời cho dân ngay.

Phối cảnh cầu vượt trực thông trên tuyến đường Cổ Linh.

Làm cầu vượt trực thông dài hàng trăm mét giải quyết ùn tắc đường Cổ Linh

Do lưu lượng phương tiện lớn, đường Cổ Linh (Hà Nội) luôn trong tình trạng ùn tắc, mất trật tự an toàn giao thông, là “điểm nghẽn” phát triển kinh tế-xã hội của khu vực. Dù mới đi vào hoạt động theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, nhưng phường Long Biên đã chủ động đề xuất giải pháp giải quyết căn cơ tình trạng này.

Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi Hồ Văn Niên cùng lãnh đạo các ban, sở, ngành của tỉnh và địa phương thực hiện nghi thức khởi công xây dựng nhà mới cho gia đình bà Hồ Thị Hương, ở xã Tây Trà.

Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi yêu cầu sớm hoàn thành việc xây mới và sửa chữa nhà cho người dân vùng bão lũ

Sáng 5/12, tại buổi lễ trao kinh phí hỗ trợ cho các gia đình có nhà bị hư hỏng do mưa lũ ở xã Tây Trà, đồng chí Hồ Văn Niên, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi yêu cầu địa phương huy động tối đa nguồn lực, sớm hoàn thành việc xây mới, sửa chữa nhà, để các gia đình nhanh chóng ổn định chỗ ở, an cư, lạc nghiệp.

Văn phòng Làng trẻ em SOS Việt Nam.

Cần giải quyết tốt các vấn đề đặt ra khi chuyển các Làng SOS về địa phương quản lý

Gần 40 năm qua, với sự hỗ trợ của Làng trẻ em SOS quốc tế và các nhà tài trợ, Việt Nam có hơn 7.000 trẻ em, thanh, thiếu niên được nuôi dưỡng tại 17 cơ sở. Hiện nay, do nhiều nguyên nhân, nhiều Làng trẻ SOS cơ sở bị dừng nguồn tài trợ dẫn đến gặp nhiều khó khăn trong việc nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ em.