Năm 2025, dưới sự lãnh đạo tập trung, thống nhất của Ban Chấp hành Trung ương, sự vào cuộc đồng bộ của hệ thống chính trị, công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực tiếp tục được triển khai với tinh thần kiên quyết, kiên trì, không có vùng cấm, không có ngoại lệ, đồng thời có sự chuyển biến mạnh về tư duy và phương thức thực hiện, tạo nên những dấu ấn nổi bật. Kết quả đạt được góp phần hoàn thành các chỉ tiêu, nhiệm vụ của nhiệm kỳ, đồng thời tạo hiệu ứng lan tỏa sâu rộng, củng cố niềm tin của nhân dân.
Phòng ngừa từ sớm, từ xa gắn với sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy
Năm 2025 là năm công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực được đặt trong một không gian nhiệm vụ mới, gắn với việc sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và vận hành mô hình chính quyền 3 cấp. Thực tiễn này đặt ra yêu cầu có tính nguyên tắc: Bộ máy càng tinh gọn, phân cấp, phân quyền càng mạnh, kiểm soát quyền lực càng phải chặt chẽ, trách nhiệm giải trình càng phải rõ ràng và cụ thể nhằm phòng ngừa từ sớm nguy cơ tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.
Tổng Bí thư Tô Lâm, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực (Ban Chỉ đạo) nhiều lần nhấn mạnh, công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực phải được triển khai quyết liệt ngay từ khi bắt đầu triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, nhằm xây dựng bộ máy thực sự liêm chính, gần dân, sát dân, phục vụ nhân dân, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả.
Bộ Chính trị đã ban hành Chỉ thị số 42-CT/ TW, ngày 16/1/2025 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư và Chỉ thị số 53-CT/TW, ngày 26/10/2025 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với việc thực hiện trách nhiệm giải trình của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt động công vụ, tạo chuyển biến tích cực trong nhận thức và hành động của cán bộ, đảng viên, nhân dân, góp phần phòng ngừa tham nhũng, lãng phí, tiêu cực từ gốc.
Chính phủ đã ban hành 28 nghị định về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền giữa Chính phủ và chính quyền địa phương 2 cấp, tạo khuôn khổ pháp lý quan trọng, khẳng định nguyên tắc “địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.
Theo đó, cấp xã đảm nhận hơn 80% nhiệm vụ hành chính trước đây thuộc cấp huyện, mở rộng tính chủ động, linh hoạt nhưng cũng đặt ra những thách thức mới về kiểm soát quyền lực, phòng ngừa tham nhũng, lãng phí, tiêu cực ở cơ sở. Công tác này không chỉ tập trung xử lý vi phạm mà đặc biệt nhấn mạnh việc xác lập ranh giới thẩm quyền, lượng hóa trách nhiệm cá nhân, nhất là trách nhiệm người đứng đầu. Các Ban Chỉ đạo cấp tỉnh đã chủ động kiện toàn tổ chức bộ máy sau hợp nhất, sáp nhập, chỉ đạo triển khai toàn diện các nhiệm vụ; nhất là tăng cường kiểm tra, giám sát, thanh tra ở cấp cơ sở, chi bộ và xử lý nghiêm.
Song hành với phân cấp, phân quyền, năm 2025 chứng kiến nỗ lực lớn trong rà soát, hoàn thiện thể chế, pháp luật nhằm tháo gỡ các “điểm nghẽn”, khơi thông nguồn lực, đồng thời góp phần bịt kín những kẽ hở pháp luật từng bị lợi dụng để tham nhũng, tiêu cực hoặc có nguy cơ dẫn đến tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.
Song hành với phân cấp, phân quyền, năm 2025 chứng kiến nỗ lực lớn trong rà soát, hoàn thiện thể chế, pháp luật nhằm tháo gỡ các “điểm nghẽn”, khơi thông nguồn lực, đồng thời góp phần bịt kín những kẽ hở pháp luật từng bị lợi dụng để tham nhũng, tiêu cực hoặc có nguy cơ dẫn đến tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.
Trong năm, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã ban hành hơn 130 văn bản về xây dựng Đảng, hệ thống chính trị và phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Quốc hội, Chính phủ sửa đổi, ban hành 89 luật, hơn 900 nghị định, chỉ thị, nghị quyết; trọng tâm là khắc phục những sơ hở, bất cập, mâu thuẫn, chồng chéo trong các văn bản pháp luật, hoàn thiện thể chế về hoạt động của bộ máy Nhà nước theo mô hình chính quyền 3 cấp, thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội.
Các bộ, ngành, địa phương đã sửa đổi, bổ sung, ban hành gần 12.000 văn bản hướng dẫn thực hiện các quy định của pháp luật về quản lý kinh tế-xã hội, góp phần nâng cao hiệu quả phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.
Trong bối cảnh tinh gọn bộ máy, cùng với hoàn thiện thể chế, pháp luật, việc ứng dụng công nghệ thông tin giúp minh bạch hóa quy trình giải quyết thủ tục hành chính, xử lý công việc của các cấp chính quyền; nhiều địa phương xác định là giải pháp đột phá. Việc ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng chính quyền số, cung cấp dịch vụ công trực tuyến, giảm mạnh tiếp xúc trực tiếp giữa cán bộ với người dân, doanh nghiệp góp phần ngăn ngừa hành vi nhũng nhiễu, tiêu cực.
Quyết liệt chống lãng phí, khơi thông nguồn lực phát triển
Một trong những dấu ấn đậm nét của năm 2025 là việc chống lãng phí được đặt đúng tầm, coi trọng đúng mức, trở thành trọng tâm song hành với phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong tổng thể nhiệm vụ xây dựng, chỉnh đốn Đảng và phát triển kinh tế-xã hội của đất nước. Việc kiện toàn Ban Chỉ đạo, bổ sung nhiệm vụ phòng, chống lãng phí với trọng tâm là quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công thể hiện rõ một bước tiến quan trọng về tư duy. Lãng phí không phải là hệ quả thứ yếu mà là vấn đề có tính hệ thống, tác động trực tiếp đến năng lực phát triển của đất nước.
Lãng phí là sự thất thoát nguồn lực phát triển, lực cản trực tiếp đối với tăng trưởng kinh tế-xã hội. Chính vì vậy, chống lãng phí là yêu cầu cấp thiết để khơi thông, tái phân bổ và sử dụng hiệu quả các nguồn lực. Tinh thần này thể hiện rõ trong chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm, khi yêu cầu triển khai ngay các nhiệm vụ trọng tâm, mang tính đột phá về phòng, chống lãng phí với phương châm nhất quán: “Không để lãng phí kéo dài nhưng cũng không hợp thức hóa sai phạm”.
Ngày 22/4/2025, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chiến lược quốc gia về phòng, chống lãng phí đến năm 2035, trong đó nêu rõ quan điểm, đây là nhiệm vụ quan trọng, khẩn trương, cấp bách của hệ thống chính trị và toàn xã hội, đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước; có vị trí tương đương với phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; được tiến hành mạnh mẽ, kiên quyết, kiên trì, đồng bộ, có trọng tâm, trọng điểm kết hợp chặt chẽ giữa phòng ngừa, phát hiện, xử lý và sử dụng đồng bộ các biện pháp.
Các bộ, ngành, địa phương đã khẩn trương tập trung rà soát, phân loại và có phương án xử lý gần 3.000 công trình, dự án chậm tiến độ, tồn đọng kéo dài, nguy cơ gây thất thoát, lãng phí; đã hoàn thành xử lý hơn 1.150 dự án. Nhiều dự án lớn, tồn tại nhiều năm như cơ sở 2 Bệnh viện Bạch Mai và cơ sở 2 Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đã được đưa vào khai thác, sử dụng. 10.971 cơ sở nhà, đất dôi dư sau sắp xếp đơn vị hành chính được thống kê, có phương án bố trí hợp lý.
Công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm được đẩy mạnh với tinh thần không có “vùng cấm”. Thanh tra Chính phủ đã hoàn thành thanh tra hơn 70 dự án, chỉ đạo hoàn thành thanh tra 421 dự án chậm tiến độ, tồn đọng, kéo dài theo yêu cầu của Ban Chỉ đạo. Các cơ quan tiến hành tố tụng đã khởi tố, điều tra 62 vụ án với 373 bị can liên quan đến các hành vi lãng phí, qua đó phát huy rõ tác dụng răn đe, cảnh tỉnh và phòng ngừa sai phạm.
Một trong những dấu ấn đậm nét của năm 2025 là việc chống lãng phí được đặt đúng tầm, coi trọng đúng mức, trở thành trọng tâm song hành với phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong tổng thể nhiệm vụ xây dựng, chỉnh đốn Đảng và phát triển kinh tế-xã hội của đất nước.
Những kết quả trên khẳng định thông điệp: Lãng phí không còn là “vùng xám” trong quản lý nhà nước. Việc đẩy mạnh chống lãng phí tạo thêm một trụ cột vững chắc cho công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; góp phần giải phóng nguồn vốn, quỹ đất, tài sản công đang bị “đóng băng” trong các dự án treo, công trình dang dở, bổ sung nguồn lực cho phát triển.
Ở cấp địa phương, Hà Nội là điển hình cho cách làm quyết liệt, bài bản. Thành phố đã rà soát toàn diện quỹ nhà, đất thuộc sở hữu nhà nước, đặc biệt là các trụ sở dôi dư sau sắp xếp tổ chức bộ máy và các cơ sở nhà đất sử dụng kém hiệu quả, ở vị trí đắc địa. Thu hồi, điều chuyển, bố trí lại cho các đơn vị có nhu cầu hoặc tổ chức đấu giá, cho thuê theo đúng quy định; đồng thời kiên quyết xử lý các dự án chậm triển khai, sử dụng đất kém hiệu quả. Trong tổng số 712 dự án được rà soát, thanh tra, kiểm tra, thành phố đã xử lý dứt điểm 439 dự án, đạt tỷ lệ 61,66%.
Kết quả đạt được trong năm 2025 tiếp tục tạo nền tảng quan trọng để công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực không chỉ được tiến hành kiên quyết, kiên trì mà ngày càng bài bản, đi vào chiều sâu, có trọng tâm, trọng điểm, phù hợp yêu cầu của thực tiễn cũng như công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, góp phần tích cực thực hiện các mục tiêu phát triển đất nước.
