Báo động đỏ ở vùng băng vĩnh cửu do biến đổi khí hậu

Trong những thập niên tới, những thay đổi địa chất cùng sự ấm lên của lớp băng vĩnh cửu do biến đổi khí hậu có thể đe dọa nhiều công trình kiến trúc do con người xây dựng ở Bắc Cực và các khu vực chung quanh. Các nhà khoa học ước tính, chi phí bảo trì, bảo dưỡng các hệ thống cơ sở hạ tầng này đến giữa thế kỷ có thể lên đến hàng chục nghìn tỷ USD.

Trái đất ấm lên khiến tốc độ băng tan ngày một nhanh. (Ảnh: GETTY IMAGES)
Trái đất ấm lên khiến tốc độ băng tan ngày một nhanh. (Ảnh: GETTY IMAGES)

Nghiên cứu khoa học mới công bố trên Tạp chí Nature Reviews Earth & Environment cho thấy, nhiệt độ tại các khu vực băng vĩnh cửu đã tăng từ 0,3oC đến 1oC trong mỗi 10 năm, kể từ những năm 80 của thế kỷ 20. Vùng High Arctic - khu vực vòng Bắc Cực cao nhất, gồm nhiều hòn đảo phía bắc Canada và Greenland cũng đã ghi nhận nền nhiệt độ tăng tới 3oC trong 40 năm qua. Các nhà khoa học đánh giá, mức tăng nhiệt này đủ để làm tan chảy lớp băng vĩnh cửu nằm sâu trong lòng đất, gây ra thay đổi địa chất. Thực tế, các cơ sở hạ tầng như cầu, đường, nhà ở hay hệ thống đường ống nhiên liệu ở khu vực Alaska (Mỹ), phía bắc của Nga và Canada đã có dấu hiệu bị rạn nứt.

Gần 70% cơ sở hạ tầng ở các khu vực băng vĩnh cửu ở bắc bán cầu, bao gồm hơn 120 nghìn tòa nhà, gần 40 nghìn km đường giao thông, cùng 9.500 km đường ống dẫn nhiên liệu có nguy cơ bị hư hại. Đến năm 2050, các đoạn đường cao tốc của Canada, hệ thống đường ống liên tuyến Alaska, hay các thành phố Vorkuta, Yakutsk và Norilsk của Nga đều thuộc diện có nguy cơ cao bị phá hủy do lớp băng gần bề mặt dần tan.

Nghiên cứu mới cảnh báo, tác động đối với cơ sở hạ tầng là đặc biệt nghiêm trọng ở Nga, nơi có nhiều thành phố và khu dân cư nằm trên lớp băng vĩnh cửu hơn các quốc gia khác. Theo thống kê, gần 90% số dân ở các khu vực băng vĩnh cửu Bắc Cực là ở Nga. Tại thành phố Vorkuta, khoảng 80% trong số các tòa nhà đã xuất hiện một số biến dạng do lớp băng vĩnh cửu thay đổi. Năm 2020, băng vĩnh cửu tan chảy cũng đã gây ra vụ tràn dầu lớn ở thành phố Norilsk, khi một thùng nhiên liệu bị vỡ và rò rỉ hàng chục nghìn tấn dầu xuống sông.

Tuy nhiên, các công trình xây dựng mới vẫn tiếp tục mọc lên tại Bắc Cực. Kể từ năm 2000 đến nay, những hình ảnh từ vệ tinh cho thấy số lượng cơ sở hạ tầng, nhiều tuyến đường bộ và đường sắt mới dọc bờ biển Bắc Cực đã tăng 15%, tương đương diện tích 180 km2. Ngành dầu khí chiếm tới 70% số công trình mới này. Các chuyên gia ước tính, chi phí bảo trì, bảo dưỡng cho phần lớn hệ thống cơ sở hạ tầng này đến năm 2050 có thể lên tới 15.500 tỷ USD.

Thực tế, ngay từ giai đoạn khởi công các công trình nằm trên vùng băng vĩnh cửu, các nhà thầu cũng đã áp dụng những công nghệ xây dựng có chi phí cao, như đặt các đường ống tản nhiệt của các tòa nhà dọc theo tuyến đường, trong khi phần móng được thiết kế để bảo đảm sự ổn định của lớp băng phía dưới. Tuy nhiên, không giống như sông băng hoặc núi băng trôi, những thay đổi trong lớp băng vĩnh cửu khó đo lường hơn, vì nằm sâu dưới lòng đất.

Các nghiên cứu ước tính, lớp băng vĩnh cửu phía bắc Trái đất bao phủ khoảng từ 13 đến 18 triệu km2 và lưu giữ gần 1.900 tỷ tấn carbon. Diện tích băng vĩnh cửu này ấm lên và thay đổi không chỉ đe dọa các cơ sở hạ tầng, mà sẽ giải phóng lượng lớn carbon đã bị đóng băng trong nhiều thiên niên kỷ vào bầu khí quyển, càng làm trầm trọng thêm tình trạng biến đổi khí hậu toàn cầu. Tuy nhiên, không giống với động đất hay sóng thần, những tác động do băng vĩnh cửu tan chảy sẽ diễn ra từ từ và con người vẫn còn thời gian để giảm thiểu các thiệt hại.

Có thể bạn quan tâm

Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô thi công rà phá bom mìn, vật nổ trên tuyến biên giới Việt Nam-Trung Quốc.

Hồi sinh những vùng đất ô nhiễm bom mìn

Nửa thế kỷ sau chiến tranh, bom mìn và vật nổ vẫn nằm lại trong lòng đất là mối đe dọa thường trực cho hàng triệu người dân. Với nỗ lực của Chính phủ, Bộ Quốc phòng, Trung tâm Hành động bom mìn quốc gia Việt Nam cùng sự hỗ trợ của cộng đồng quốc tế, công cuộc làm sạch đất ô nhiễm đang từng bước mang lại những đổi thay rõ rệt.

“Màn sương” bụi mịn độc hại bao phủ Hà Nội những ngày qua. (Ảnh MAI MAI)

Xử lý nguồn gây ô nhiễm không khí tại Hà Nội

Những tháng cuối năm, Thủ đô Hà Nội luôn ô nhiễm không khí nghiêm trọng. Tại các thời điểm đo, chỉ số chất lượng không khí (AQI) luôn ở mức báo động đỏ. Theo thống kê hằng năm của Cổng thông tin quan trắc môi trường (CEM.ORG.VN), không khí Hà Nội nằm trong top 10 thành phố trên thế giới về mức độ ô nhiễm.

Nhân viên lấy dữ liệu tại Trạm Khí tượng thủy văn Sa Pa, tỉnh Lào Cai. (Ảnh TRỌNG TÙNG)

Ứng dụng công nghệ trong dự báo, cảnh báo sớm thiên tai

Năm 2025 được đánh giá là một năm hứng chịu nhiều đợt thiên tai kỷ lục của nước ta từ trước đến nay. Chính vì vậy, việc ứng dụng khoa học kỹ thuật để xây dựng cụ thể các mô phỏng cảnh báo từ sớm, từ xa đang là vấn đề được quan tâm nhằm nâng cao năng lực dự báo thiên tai.

Hệ thống phòng thủ chống lũ của Hà Lan và bài học cho Việt Nam.

Hệ thống phòng thủ chống lũ của Hà Lan và bài học cho Việt Nam

Lũ lụt tháng 11/2025 chỉ là một phần của các nguy cơ từ biến đổi khí hậu cực đoan ở Việt Nam. Câu chuyện về hành trình chống chọi với lũ lụt của Hà Lan, từ những thảm họa lịch sử đến các giải pháp kỹ thuật cụ thể, đang trở thành mô hình tham khảo thiết thực cho Việt Nam trong việc quản lý rủi ro dài hạn.

Trụ sở Tập đoàn Viettel là một trong số ít toà nhà ở Việt Nam đăng ký để nhận được chứng chỉ xanh.

Bộ Xây dựng ban hành Kế hoạch hành động bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia

Thực hiện Nghị quyết 70-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị quyết 328/NQ-CP của Chính phủ, Bộ Xây dựng ban hành Kế hoạch hành động cụ thể hóa các nhiệm vụ trọng tâm đến năm 2030, tầm nhìn 2045. Kế hoạch tập trung tích hợp phát triển năng lượng vào quy hoạch đô thị-nông thôn, khuyến khích điện mặt trời, chuyển đổi năng lượng xanh.

(Ảnh minh họa)

Cảnh báo lũ quét, sạt lở tại các tỉnh, thành phố từ Huế đến Lâm Đồng do mưa lớn diện rộng

Dự báo, trưa và chiều nay (4/12), khu vực các tỉnh, thành phố từ Huế đến Lâm Đồng tiếp tục có mưa to đến rất to. Cơ quan khí tượng cảnh báo, người dân và chính quyền các địa phương trên cần chuẩn bị các phương án ứng phó nguy cơ lũ quét, sạt lở đất tại nhiều xã, phường do mưa lớn diện rộng.