Đồng thời, góp phần bảo đảm an ninh, an toàn năng lượng cho tiến trình phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.
Dấu mốc lịch sử từ quyết sách chiến lược
Từ vài đường dây 30,5 kV riêng lẻ ban đầu và những tuyến đường dây 110 kV đầu tiên của hệ thống điện Việt Nam (Đông Anh-Việt Trì, Uông Bí-Hải Phòng) được khởi công xây dựng năm 1962 và hoàn thành đóng điện vào năm 1963, theo thời gian, lưới truyền tải điện quốc gia dần hình thành và phát triển rộng khắp. Thời điểm đó, ở miền bắc cũng mới có hệ thống lưới điện 110 kV.
Vào tháng 3/1979, đường dây 220 kV Hà Đông-Hòa Bình và trạm biến áp 220 kV Hà Đông được khởi công xây dựng, đóng điện vận hành vào tháng 5/1981. Đây là tuyến đường dây truyền tải điện 220 kV đầu tiên ở miền bắc nhằm nâng cao năng lực truyền tải, tạo cơ sở kỹ thuật cho việc xây dựng đường dây siêu cao áp 500 kV sau này, từng bước kết nối với lưới điện các nước trong khu vực, góp phần đáp ứng nhu cầu cung cấp điện phục vụ phát triển kinh tế-xã hội của đất nước.
Ngày 5/4/1992 đã trở thành dấu mốc lịch sử khi Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Võ Văn Kiệt phát lệnh khởi công xây dựng Hệ thống tải điện 500 kV Bắc-Nam (mạch 1). Công trình đặc biệt quan trọng này đã được đóng điện vào ngày 27/5/1994, hòa hệ thống điện miền trung, miền nam với Nhà máy Thủy điện Hòa Bình tại Trạm biến áp 500 kV Đà Nẵng. Đây là đường dây 500 kV đầu tiên được xây dựng, vận hành tại Việt Nam, chính thức hợp nhất lưới điện quốc gia và chấm dứt tình trạng thiếu điện cục bộ ở miền trung và miền nam…
Theo ông Vũ Hồng Nguyên, Phó Bí thư Đảng ủy Đảng bộ Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia, dấu mốc quan trọng này khẳng định tầm nhìn chiến lược trong bảo đảm vận hành hệ thống truyền tải điện quốc gia an toàn, liên tục, ổn định, góp phần quan trọng bảo đảm cung cấp điện cho phát triển kinh tế-xã hội và đời sống nhân dân. Với tầm quan trọng đặc biệt, hệ thống truyền tải điện 500 kV được xác định là "trục xương sống" của lưới điện quốc gia, góp phần bảo đảm cung cấp điện cho phát triển kinh tế của đất nước.
Và ngày 4/12/2017, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1944-QĐ/TTg về việc đưa hệ thống truyền tải điện 500 kV vào danh mục công trình quan trọng liên quan đến an ninh quốc gia. "Đây là sự đánh giá đúng mức tầm quan trọng đặc biệt của hệ thống truyền tải điện 500 kV nói riêng và hệ thống truyền tải điện nói chung trong chiến lược phát triển an ninh năng lượng quốc gia. Nếu như tuyến đường dây 500 kV mạch 1 là bản hùng ca đầy ý chí và khí chất của con người Việt, thì mạch 2, rồi mạch 3 sau này đã thể hiện được sự tiếp nối thành công các thế hệ trước", ông Nguyên chia sẻ.
Công nghệ - giải pháp bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia
Trong bối cảnh thế giới chịu tác động từ biến đổi khí hậu, sự chuyển dịch mạnh mẽ về năng lượng, thậm chí khủng hoảng năng lượng, nhất là trong giai đoạn 2020-2025, ngành năng lượng Việt Nam đối diện nhiều thách thức. Nhưng cũng ở giai đoạn này, nhiều dấu ấn quan trọng đã được ghi nhận.
Trên cơ sở Nghị quyết 55-NQ/TW về định hướng phát triển năng lượng quốc gia đến năm 2030, và mới đây là Nghị quyết số 70-NQ/TW của Bộ Chính trị về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, Chính phủ đã tập trung xây dựng kế hoạch triển khai đồng bộ quyết liệt với mục tiêu, giải pháp cụ thể khi đã xác định việc hoàn thiện thể chế, luật pháp cho lĩnh vực năng lượng và thiết kế tổng thể lưới điện quốc gia được xem như "nền móng" để các công trình hạ tầng quan trọng được triển khai nhanh chóng phục vụ phát triển kinh tế đất nước.
Thực tế, xác định rõ tầm quan trọng của việc bảo đảm an ninh an toàn năng lượng quốc gia, đích thân Thủ tướng và các Phó Thủ tướng cũng nhiều lần thị sát, kiểm tra, động viên lực lượng thi công trên các công trình trọng điểm lưới truyền tải. Nhờ đó dự án đường dây 500 kV (mạch 3) Quảng Trạch-Phố Nối, rồi dự án đường dây 500 kV Lào Cai-Vĩnh Yên đều đã được thi công với tốc độ kỷ lục.
Mới đây nhất, sáng 17/10, tại Lào Cai, Dự án đường dây 500kV Lào Cai-Vĩnh Yên đã chính thức hoàn thành sau sáu tháng thi công thần tốc, rút ngắn được gần tám tháng so tiến độ được phê duyệt. Đến dự và phát biểu tại buổi lễ khánh thành dự án này, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc khẳng định, đây là dự án có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, góp phần cụ thể hóa chỉ đạo của Bộ Chính trị tại Nghị quyết số 70-NQ/TW và cam kết của Chính phủ về việc nỗ lực bảo đảm cung ứng điện liên tục, không để thiếu điện trong mọi tình huống.
Theo ông Bùi Văn Kiên, Phó Tổng Giám đốc Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia, việc tiếp tục đầu tư vào hệ thống lưới điện truyền tải, phát triển lưới điện thông minh, ưu tiên năng lượng tái tạo phù hợp với chuyển đổi xanh, tạo tiền đề quan trọng để Chính phủ tiếp tục duy trì sự vào cuộc quyết liệt, đổi mới thể chế, thúc đẩy thị trường năng lượng xanh và đặt yếu tố công bằng, an sinh vào trung tâm của quá trình chuyển đổi, bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, góp phần thực hiện thành công chiến lược phát triển kinh tế-xã hội, đóng góp cho mục tiêu "tự lực, tự cường" trong kỷ nguyên vươn mình.
Thực tế, cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã lan tỏa rộng, tác động trực tiếp đến nhiều lĩnh vực của đời sống kinh tế-xã hội đất nước. Nỗ lực bắt kịp xu thế cũng như sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ, ngành truyền tải điện đã thực hiện các biện pháp, giải pháp áp dụng công nghệ hiện đại trong khảo sát, thiết kế, quản lý vận hành, như: Thực hiện thao tác điều khiển từ xa từ các trung tâm điều độ; Việc thu thập dữ liệu, giám sát, điều khiển, điều độ trên hệ thống điện truyền tải được ứng dụng hệ thống SCADA; Triển khai ứng dụng nhiều giải pháp về công nghệ thông tin, vệ sinh cách điện online an toàn, hiệu quả, linh hoạt tại các trạm 500 kV Pleiku 2, Hiệp Hòa…; ứng dụng rộng rãi công nghệ "không ảnh", tái tạo không gian 3D, mô hình thông tin công trình (BIM), ứng dụng GIS, sơn phủ cách điện đường dây, các hệ thống định vị sự cố…
Với những dấu ấn thay đổi ấy, công tác khảo sát, thiết kế các dự án lưới điện đã có một bức tranh chi tiết, rõ ràng về không gian, địa hình, độ cao… Từ đó cung cấp những thông tin tương đối đầy đủ, chính xác và cần thiết, giúp cho công tác thẩm tra, thẩm định, quyết định lựa chọn giải pháp, phương án kỹ thuật phù hợp. Việc này đã đem lại nhiều hiệu quả tích cực cho các dự án, được các cấp, ngành và đối tác đánh giá cao. "Những giải pháp nêu trên đã giúp cho hệ thống truyền tải điện quốc gia ngày càng phát triển đồng bộ, hiện đại và từng bước vững chắc trên con đường hội nhập quốc tế", ông Bùi Văn Kiên khẳng định.
Hiện nay, lưới điện truyền tải của Việt Nam có quy mô đứng hàng đầu khu vực Đông Nam Á, với gần 30.000 km đường dây, trong đó 10.500 km đường dây 500 kV, 37 trạm biến áp 500 kV, tổng dung lượng là 116.400 MVA.
