Bảo đảm chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân
Trình bày Tờ trình tại phiên họp, Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Lê Thị Nga nêu rõ, việc ban hành các Nghị quyết nhằm quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Hoạt động giám sát năm 2025 về trình tự, thủ tục, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong tổ chức thực hiện hoạt động giám sát của Quốc hội, Hội đồng nhân dân, giám sát văn bản quy phạm pháp luật; đối tượng giám sát chuyên đề, giám sát việc giải quyết, trả lời kiến nghị của cử tri của Đoàn đại biểu Quốc hội; đối tượng chịu sự giám sát của Hội đồng nhân dân...
Qua đó, tạo lập cơ sở pháp lý đầy đủ, cụ thể nhằm bảo đảm sự thống nhất, chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội, Hội đồng nhân dân, trong hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật; góp phần hoàn thiện chính sách, pháp luật, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, của địa phương, bảo đảm kỷ luật, kỷ cương, nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước.
Về dự thảo Nghị quyết quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân về hoạt động giám sát của Quốc hội, Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát cho biết, dự thảo Nghị quyết gồm 5 chương, 79 điều, sửa đổi toàn bộ các điều của Nghị quyết số 334/NQ-UBTVQH14 và toàn bộ các điều của Nghị quyết số 969/NQ-UBTVQH15.
Dự thảo quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành về trình tự, thủ tục, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong tổ chức thực hiện hoạt động giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội, đại biểu Quốc hội quy định tại các điều 9, 12, 14, 17, 20, 22, 23, 25, 39, 40, 41 và 42 của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân.
Dự thảo Nghị quyết quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân về hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân gồm 5 chương, 64 điều, sửa đổi toàn bộ các điều của Nghị quyết số 560/NQ-UBTVQH15.
Dự thảo quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành về trình tự, thủ tục, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong tổ chức thực hiện hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân, Thường trực Hội đồng nhân dân, Ban của Hội đồng nhân dân, Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân, đại biểu Hội đồng nhân dân quy định tại các điều 9, 12, 27, 28, 30, 31, 33, 34, 36, 37, 39, 40, 41 và 42 của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân.
Dự thảo Nghị quyết quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân về giám sát văn bản quy phạm pháp luật gồm 5 chương, 27 điều, sửa đổi toàn bộ các điều của Nghị quyết số 560/NQ-UBTVQH15.
Dự thảo Nghị quyết quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành về trình tự, thủ tục và trách nhiệm giám sát văn bản quy phạm pháp luật của Quốc hội và Hội đồng nhân dân, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong tổ chức thực hiện hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật quy định tại các điều 12, 14, 17, 20, 23, 25, 28, 31, 34, 36, 37, 39, 40, 41 và 42 của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân.
Theo Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Lê Thị Nga, quy định của các dự thảo Nghị quyết không làm tăng tổ chức bộ máy và biên chế hưởng lương từ ngân sách nhà nước nên sau khi các Nghị quyết được thông qua, nguồn nhân lực, cơ sở vật chất bảo đảm thi hành là đội ngũ nhân lực, cơ sở vật chất hiện nay của các cơ quan, đơn vị đang thực hiện nhiệm vụ thi hành Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân cũng như các nghị quyết liên quan của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Đề nghị chủ thể giám sát được ủy quyền cho cấp phó tham gia phiên giải trình
Thẩm tra 2 dự thảo Nghị quyết liên quan hoạt động giám sát của Quốc hội và giám sát văn bản quy phạm pháp luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, đối với hoạt động giám sát của Quốc hội, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị xác định tiêu chí nào là bắt buộc, tiêu chí nào được lựa chọn nhóm vấn đề chất vấn, tiêu chí lựa chọn vấn đề giải trình, tiêu chí lựa chọn chuyên đề giám sát.
Đồng thời, làm rõ việc áp dụng các tiêu chí được thực hiện vào thời điểm nào trong quá trình xây dựng chương trình giám sát hàng năm của các chủ thể; thể hiện rõ hơn phạm vi, mức độ cấp thiết, tầm ảnh hưởng của tiêu chí gắn với từng chủ thể/hoạt động giám sát để phù hợp với thẩm quyền giám sát của chủ thể, tính chất riêng của từng hoạt động giám sát…
Về hoạt động giải trình tại phiên họp Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội, Ủy ban đề nghị chỉnh lý quy định “người giải trình có trách nhiệm trả lời trực tiếp, đầy đủ vấn đề được yêu cầu; không được ủy quyền cho người khác trả lời thay” để phù hợp với khoản 3 Điều 7 của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân năm 2025 (chủ thể giám sát có thể ủy quyền cho cấp phó của mình nếu được sự đồng ý của chủ thể giám sát).
Đối với hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị cần quy định cụ thể hơn quy trình, thủ tục thực hiện thẩm quyền giám sát nghị quyết của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, bao gồm cả văn bản quy phạm pháp luật, để bảo đảm đồng bộ, chặt chẽ và thuận lợi cho việc tổ chức thực hiện.
Bên cạnh đó, cần bổ sung cơ chế giám sát đối với văn bản quy phạm pháp luật thuộc bí mật nhà nước; bổ sung yêu cầu và trách nhiệm về ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số để bảo đảm liên thông dữ liệu và nâng cao chất lượng, hiệu quả giám sát văn bản quy phạm pháp luật.
Thẩm tra dự thảo Nghị quyết liên quan hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Hữu Đông nêu rõ, dự thảo hiện đang quy định chung về xây dựng, thực hiện chương trình giám sát; trình tự, thủ tục tiến hành hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân mà không có sự khác biệt giữa Hội đồng nhân dân cấp tỉnh và cấp xã, trong khi, Hội đồng nhân dân cấp xã chủ yếu bố trí cán bộ kiêm nhiệm, bộ máy giúp việc hạn chế, phạm vi giám sát hẹp hơn.
Do vậy, để bảo đảm tính khả thi, đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc nghiên cứu có những điều chỉnh cho phù hợp với thực tế, tính đặc thù, nhân sự, năng lực tổ chức, điều kiện triển khai của mỗi cấp Hội đồng nhân dân.
So với quy định tại Điều 10 của Luật Hoạt động giám sát năm 2025 và Điều 28 của Nghị quyết số 594/NQ-UBTVQH15, dự thảo Nghị quyết không có các quy định về việc công khai, đăng tải các thông tin về hoạt động giám sát. Việc quy định công khai, minh bạch nhằm nâng cao chất lượng giám sát, tăng cường trách nhiệm giải trình và tạo điều kiện cho đại biểu, cử tri và xã hội kịp thời nắm bắt thông tin. Do vậy, Ủy ban Công tác đại biểu đề nghị nghiên cứu, cân nhắc bổ sung các quy định này.
Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí với sự cần thiết ban hành, các nội dung của 3 dự thảo Nghị quyết; tán thành xem xét, thông qua các Nghị quyết theo trình tự rút gọn.
Tại phiên họp, 100% Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân về giám sát văn bản quy phạm pháp luật; thông qua về nguyên tắc các Nghị quyết quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân về hoạt động giám sát của Quốc hội và hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân.
