Thách thức trong chuyển đổi số giáo dục

Tại Việt Nam, trong những năm gần đây, báo chí dữ liệu đã có những bước phát triển nhất định nhưng nhìn chung loại hình báo chí này vẫn có khoảng cách khá xa so với trình độ phát triển của báo chí dữ liệu trên thế giới. Phần lớn báo chí dữ liệu ở Việt Nam hiện nay mới chỉ dừng ở việc xử lý các dữ liệu không quá phức tạp được thể hiện bằng những hình thức tương đối đơn giản, như: hình họa tĩnh (infographics), hình họa động, tương tác (animation, interactive), các bài báo dài kết hợp đa phương tiện (long-form, megastory),… Chỉ một số lượng ít các tác phẩm báo chí xử lý bộ dữ liệu lớn với hình ảnh trực quan hóa sinh động. Chẳng hạn như các bài viết thuộc chuyên mục “Spotlight” của VnExpress hay loạt bài về cuộc chiến chống Covid-19 đăng trên Báo Nhân Dân năm 2021 với tên gọi “Cuộc chiến chưa từng có với biến chủng Delta” hoặc một số tác phẩm của Thông tấn xã Việt Nam,…

Cuộc cạnh tranh không cân sức giữa báo chí và mạng xã hội đã đặt ra cho cơ quan báo chí và nhà báo cần có những giải pháp để “giữ chân” công chúng. Việc khai mở những thể loại báo chí mới để thay đổi cách cung cấp thông tin cho bạn đọc được cho là cách làm phù hợp, trong đó, báo chí giải pháp (solutions journalism) là một hướng đi nhiều tiềm năng.

ChatGPT là ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) đang gây sốt trên toàn cầu. Nó là một sản phẩm của Công ty OpenAI được ra mắt ngày 30/11/2022. Để có 100 triệu người dùng ChatGPT chỉ cần 2 tháng, TikTok cần 9 tháng và Instagram mất tới 2,5 năm.

Không nghi ngờ gì nữa, làm chủ công nghệ, hoàn thiện quản lý là giải pháp đúng đắn để thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình. Muốn vậy, phải hóa giải cho được nghịch lý “công nghệ 4.0 nhưng tư duy 0.4”.

Sự sáng tạo của các doanh nghiệp (DN) công nghệ đóng vai trò quan trọng trong việc đưa Việt Nam vươn lên. Tuy vậy, làm sao để thúc đẩy sáng tạo - vẫn là câu hỏi khó ngay với chính “người trong cuộc”.

Sau 30 năm trở thành công xưởng lắp ráp, gia công cho các nhà đầu tư nước ngoài, Việt Nam đang đứng trước thời cơ vàng để trở thành trung tâm sản xuất toàn cầu. Chìa khóa cho bước chuyển đổi quan trọng này chính là việc, phải làm sao sớm hình thành những “kỳ lân” công nghệ.

Trong khi “sự cố gian lận thi cử” năm 2018 vẫn chưa được giải quyết triệt để, thì kỳ thi THPT quốc gia mới đã cận kề. Liệu rằng, những khuyết tật và lỗ hổng trong khâu tổ chức thi bị phát lộ từ sự cố gian lận nêu trên sẽ được khắc phục kịp thời? Sâu xa hơn, những giải pháp đổi mới thi cử có đi vào thực chất, đủ để tạo nên lưới lọc “căn bệnh thành tích” đã ăn sâu bấy lâu?

Chưa bao giờ tháng tư về mà miền bắc chìm trong tiết trời ẩm lạnh như mùa xuân, hoa sữa nở như đang trong mùa thu… Biến đổi khí hậu (BĐKH) ngày một khốc liệt hơn, tác động, gây tổn thương đối với mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội, các cộng đồng dân cư… Một kế hoạch ứng phó thích hợp ở tầm quốc gia trở nên bức thiết hơn bao giờ hết.

Giáo dục mở tại Việt Nam đã có một lịch sử tồn tại khá lâu, với một tốc độ phát triển không quá chậm so với các nước trên thế giới. Không thuần túy là một mô hình đào tạo, giáo dục mở, thực chất cũng chính là giải pháp để khắc phục và giải quyết dứt điểm những yếu kém, cản trở mà nền giáo dục Việt Nam đã vấp phải bấy lâu nay. Vậy nhưng, hệ thống - tư duy này hiện vẫn chưa được quan tâm đúng tầm mức trong sự phát triển của nền giáo dục nước nhà.

Thông tin trường Trung học phổ thông Nguyễn Siêu, Khoái Châu, Hưng Yên được công nhận là trường đạt chuẩn quốc gia vào đầu tháng 3-2018 đến với đội ngũ thầy, cô giáo và học sinh nhà trường là nguồn động viên, khích lệ tinh thần vô cùng lớn lao với những người làm công tác “trồng người” nơi đây. Từ trong gian khó, các thầy giáo, cô giáo trường Nguyễn Siêu đã nỗ lực đào tạo nên những thế hệ chủ nhân tương lai của đất nước.

Thông tin Bộ Giáo dục và Ðào tạo (GD-ÐT) sẽ giảm dần biên chế viên chức trong các đơn vị sự nghiệp công lập, tăng dần hợp đồng lao động đang vấp phải khá nhiều ý kiến trái chiều từ những người trong cuộc. Trong khi đó, một bộ phận những nhà quản lý giáo dục lại cho rằng, chính sách này sẽ là một "cú huých" để tạo sự thay đổi, nhưng cần phải được triển khai một cách dân chủ, minh bạch và điều quan trọng là có chế độ thu nhập hợp lý cho giáo viên (GV).

Nhiều hình thức hợp tác quốc tế trong lĩnh vực giáo dục đại học (GDĐH) ở Việt Nam đang làm thay đổi mạnh mẽ bức tranh về đào tạo bậc cao. Với những ưu, nhược điểm khác nhau, tất cả các hình thức này đã góp phần làm cho quá trình hội nhập quốc tế của giáo dục Việt Nam trở nên sôi động hơn bao giờ hết. Đồng thời, nó cũng bộc lộ nhiều bất cập, thách thức đòi hỏi phải được nhìn nhận chính xác và đầy đủ.

Dù dự đoán trước tỷ lệ thí sinh (TS) “ảo” trong mùa tuyển sinh năm nay sẽ rất cao, từ 50 đến 70% và đã đề ra nhiều giải pháp sàng lọc, thế nhưng, các trường đại học, cao đẳng (ĐH, CĐ) vẫn liên tục “vỡ trận” khi TS trúng tuyển không đến nhập học. Cực chẳng đã, các trường thậm chí phải sử dụng đến các biện pháp tiêu cực là chấp nhận gọi vượt (40% đến 100%) dù có khả năng bị phạt rất lớn…

Một vài năm gần đây, quy mô hệ đào tạo cao đẳng (CĐ) nước ta đang sụt giảm nghiêm trọng. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng đáng buồn này, cả từ hệ thống chính sách lẫn nỗ lực tự thân của các cơ sở đào tạo. Trong bối cảnh nhu cầu xã hội và nhận thức của người dân đang dần dịch chuyển theo hướng chú trọng trình độ tay nghề, việc gỡ khó để thúc đẩy sự phát triển của hệ thống đào tạo CĐ đang trở nên bức thiết hơn bao giờ hết.

Giao quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục, đào tạo là một trong những nhiệm vụ quan trọng mà Nghị quyết Đại hội XII của Đảng đã xác định nhằm đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, đào tạo - một trong ba đột phá chiến lược cần thực hiện có hiệu quả trong giai đoạn mới. Để đạt được mục tiêu mong muốn, nhiệm vụ cụ thể ở đây là gì?

Được coi như giải pháp nhằm “khắc phục triệt để những bất cập” của mùa tuyển sinh năm ngoái, dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung Quy chế thi Trung học phổ thông (THPT) quốc gia và Quy chế tuyển sinh đại học (ĐH), cao đẳng (CĐ) hệ chính quy năm 2016 (gọi chung là Quy chế thi tuyển 2016) vừa được Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) công bố. Tuy nhiên, vẫn còn những nỗi lo mùa thi trước chưa được tháo gỡ.

Là những đảng viên trẻ, nhà khoa học trẻ, công trình nghiên cứu tuy mới ở chặng đầu, nhưng dấu ấn để lại không hề nhỏ. Bằng niềm tin tuyệt đối vào Đảng, vào lý tưởng mà Đảng và Bác Hồ đã lựa chọn, họ luôn tâm niệm hãy cố gắng làm điều tốt nhất và làm tốt nhất công việc của mình vì sự phát triển của cộng đồng, xã hội, và đó là thiết thực đóng góp xây dựng đất nước.

Trở về Tổ quốc làm việc sau những năm tháng du học nước ngoài, những trí thức trẻ tiêu biểu này đã phải vật lộn, trăn trở để thích nghi và cống hiến, tạo nên nhiều thành quả sáng tạo được ghi nhận. Dẫu mang những sắc thái khác nhau, song tâm sự của mỗi nhà khoa học trẻ trên hành trình trở về phục vụ Tổ quốc với tinh thần positive (chủ động, tích cực) đủ gợi trong chúng ta biết bao suy ngẫm…

Đó là sự thảng thốt, là cái giật mình của nhiều người ngay sau khi Bộ Giáo dục và Đào tạo công bố thống kê điểm kỳ thi THPT quốc gia 2015. Không giật mình sao được, khi có đến gần 30 nghìn thí sinh bị điểm liệt (từ 1 điểm trở xuống) ở môn Toán, tỷ lệ cao nhất trong số tám môn thi. Trong đó, có đến hơn 5.000 bài thi điểm 0, có nghĩa là ngần ấy thí sinh không làm đúng dù chỉ một ý nhỏ nào trong đề thi Toán năm nay.

Phạm Huy Hoàng, 32 tuổi, tốt nghiệp Thạc sĩ chuyên ngành Cấp thoát nước và môi trường tại Đại học KU Leuven của Bỉ và tiếp tục được trường này nhận làm nghiên cứu sinh bậc Tiến sĩ. Dương Viết Cường, 34 tuổi, tốt nghiệp Thạc sĩ chuyên ngành Công nghệ hóa học trong nước, từ tháng 8-2010 trúng tuyển học Tiến sĩ tại Trung tâm nghiên cứu quốc gia (CNRS) và ĐH Strasbourg (Pháp). Cuộc trò chuyện đầu năm 2014 với hai nhà khoa học trẻ này vẫn xoay quanh những vấn đề cốt tử: môi trường nào là phù hợp để mở cửa phòng thí nghiệm đi vào phục vụ đời sống thực tế?

Giáo sư, Nhà giáo Nhân dân Võ Tòng Xuân dành cả cuộc đời cho nghiên cứu khoa học, miệt mài giảng dạy, và phục vụ các đối tượng ngành giáo dục và nông nghiệp. Dù tuổi đã cao nhưng ông không ngơi nghỉ, vẫn xắn tay vào nhiều công việc khác nhau. Hiện ông là Chủ tịch HĐQT Trung tâm Nghiên cứu Mía Đường Thành Công Tây Ninh; Giám đốc Nhóm Phát triển Nông nghiệp Việt-Phi châu và nhiều cương vị quan trọng khác. PV Báo Nhân Dân cuối tuần có cuộc trao đổi với giáo sư về những trăn trở trong việc tạo dựng môi trường, động lực cống hiến cho các nhà khoa học trẻ.

Mặc dù Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) đã có quy định không tổ chức lớp chọn trong trường phổ thông ở tất cả các cấp học, nhưng trên thực tế các "lớp chọn" vẫn tồn tại dưới nhiều hình thức và tên gọi khác nhau. Cái gì tồn tại ắt có lý, và nếu tồn tại lâu dài hẳn phải xuất phát từ nhu cầu thực tế nào đó. Điều quan trọng là Nhà nước cần có biện pháp quản lý hữu hiệu, phù hợp đòi hỏi của xã hội. Và hơn hết, phải vì mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục.

Sau một thời gian dài chuẩn bị, đề án "Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo" đã được thông qua tại Hội nghị Trung ương VIII vừa qua. Một trong những nội dung đáng chú ý là kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông (THPT) sẽ được đổi mới theo hướng kiểm tra năng lực, và kết quả của nó sẽ được sử dụng như một trong những căn cứ để tuyển sinh, thay thế cho kỳ thi đại học hiện nay. Việc lựa chọn giải pháp thi cử này đang tạo nên nhiều luồng ý kiến trong xã hội...

1. Tôi muốn bắt đầu bằng câu chuyện của chính mình. Chẳng biết nếu tôi không sinh ra trên mảnh đất ấy, không cắp sách đi học tại cái đình làng ấy và không học những bài thơ đã găm vào trí nhớ tôi, thì tôi có thành nhà văn hay không?

Hai đợt thi chủ yếu, mùa tuyển sinh ÐH, CÐ năm nay đã khép lại. Thế nhưng, trước yêu cầu của thực tiễn, trước chủ trương đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục nước nhà, xã hội vẫn đặt những câu hỏi: làm sao để giảm áp lực, và thi cử thế nào cho thật sự hiệu quả?

Sau bao nhiêu phập phồng hồi hộp của ba lần trì hoãn vì lý do thời tiết, 9 giờ 06 phút 31 giây ngày 7-5-2013, vệ tinh viễn thám VNREDSAT-1 đã nương theo tên lửa đẩy VEGA, từ bãi phóng Ku-ru, Guy-a-na (Kourou, Guyana) tiến thẳng vào quỹ đạo. Một thời khắc lịch sử. Một bước tiến vô cùng quan trọng trên con đường phát triển của ngành công nghệ vũ trụ Việt Nam.

Chuyện nhỏ mà không nhỏ, vấn đề vệ sinh học đường đã trở nên bức xúc, ảnh hưởng đến sức khỏe học sinh, sinh viên. Chưa nói đến nông thôn, vùng sâu, vùng xa mà ngay tại các thành phố lớn, việc xây dựng nhà vệ sinh và các trang thiết bị vệ sinh trường học vẫn chưa được quan tâm đúng mức.

Lứa tuổi vị thành niên, thanh niên không chỉ đang thiếu kinh nghiệm sống mà ngay cả vấn đề sức khỏe sinh sản, giới tính cũng có một "lỗ hổng" lớn. Ðiều đó không chỉ khiến các em hoang mang mà còn dễ lĩnh nhận hậu quả bởi cách nghĩ non nớt hay một phút ngã lòng.