Sáng mãi cuộc đời Hòa thượng Thích Quảng Ðức

Năm lên bảy tuổi, cậu bé Lâm Văn Tức xuất gia tu học với Hòa thượng Thích Hoằng Thâm, vừa là thầy bổn sư vừa là cậu ruột. Năm 15 tuổi, Lâm Văn Tức thọ giới Sa Di, năm 20 tuổi thọ Tỳ Kheo giới lấy tên là Thích Quảng Ðức. Thọ giới xong hòa thượng vào một ngọn núi ở Ninh Hòa tịnh tu ba năm. Về sau ông trở lại ngọn núi này và thành lập một ngôi chùa lấy hiệu là chùa Thiên Lộc.

Sau quãng thời gian sống biệt lập, ông bắt đầu du hành khắp các tỉnh miền trung để giảng pháp về Phật pháp. Sau hai năm ông trở lại nhập thất tại chùa Sắc Tứ Thiên gần Nha Trang. Năm 1932, ông được bổ nhiệm làm chức kiểm tăng tại chi hội Phật giáo Ninh Hòa, sau đó nhận nhiệm vụ kiểm tăng trong tỉnh Khánh Hòa. Trong suốt thời gian ở miền trung, ông đã tiến hành kiến tạo và trùng tu 14 ngôi chùa. Năm 1934, rời Khánh Hòa vào miền nam để giáo hóa, ông cũng từng đến Cam-pu-chia hai năm để học hỏi và nghiên cứu kinh điển theo truyền thống Theravada. Sau đó 20 năm vào hành đạo ở miền nam, ông đã khai sơn và trùng tu ra 17 ngôi chùa cho bà con phật tử. Ông đã có công xây dựng hoặc trùng tu tất cả 31 ngôi chùa. Ngôi chùa cuối cùng nơi ông trụ trì là chùa Quan Thế Âm ở Phú Nhuận - Gia Ðịnh, nay con đường này đã đổi thành chính tên của ông là Thích Quảng Ðức. Ông đã từng giữ chức vụ Phó trị sự và Trưởng ban nghi lễ của Giáo hội Tăng già Nam Việt trong thời gian khá lâu. Trước đó, nhận nhiệm vụ trụ trì chùa Phước Hòa, trụ sở đầu tiên của Hội Phật học Nam Việt. Khi trụ sở này dời về chùa Xá Lợi, ông xin thôi việc để có đủ thời gian an tâm tu niệm.

Mùa Phật đản năm 1963, không khí chính trị ở toàn miền nam căng thẳng đến mức nghẹt thở, không có lối thoát cho hòa bình dưới các chính sách của Ngô Ðình Diệm. Tù đày, cảnh bắn giết, lửa cháy ngút trời cùng với bàn tay thép đàn áp những người cộng sản, những người yêu nước và giới Phật giáo gây nên lửa hận thù trong nhân dân. Khi đó, Hòa thượng Thích Quảng Ðức về trụ trì tại chùa Ấn Quang, và không cam chịu cảnh Phật tử Sài Gòn bị đàn áp đang hằng ngày chìm trong vũng máu; Hòa thượng quyết định tự thiêu để phản đối chính sách tàn bạo của chính quyền Diệm - Nhu đối với các tôn giáo miền nam.

Nhà báo Ð.Han-bơ-xtam tờ Thời báo Niu Oóc được chứng kiến đã miêu tả: 'Ngài Thích Quảng Ðức cùng đến với một đoàn diễu hành từ một ngôi chùa gần đó. Khoảng 350 tăng ni đi thành đội hình hai hàng dọc, dẫn đầu là một chiếc xe hơi hiệu Austin. Sự việc đã xảy ra tại ngã tư Phan Ðình Phùng - Lê Văn Duyệt (nay là ngã tư đường Nguyễn Ðình Chiểu - Cách mạng Tháng Tám, nơi nhân dân thành phố nay đã xây tượng đài trang nghiêm để nhân dân tưởng niệm). Xuống xe, Thích Quảng Ðức từ trong xe hơi bước ra cùng với hai vị sư khác. Một vị trải một tấm nệm trên đường, còn vị kia mở thùng sau xe lấy ra chiếc can loại đựng năm ga-lông xăng. Trong lúc đoàn diễu hành vây tròn quanh, Ngài Thích Quảng Ðức lặng lẽ ngồi xuống tấm nệm, trong tư thế tọa thiền. Vị sư đi theo tưới xăng từ can lên đầu ngài. Ngài lần chuỗi hạt và niệm Nam Mô A Di Ðà Phật trước khi quẹt một cây diêm và tự châm vào người. Lửa phựt cháy trùm áo quần và da thịt ngài, và đám khói đen lẫn với mùi dầu bốc lên từ thân thể đang cháy rực của ngài...'. Và tấm ảnh đức bồ tát Thích Quảng Ðức đang ngồi rực lửa quanh mình, đến nay vẫn như là một bó đuốc sống về ý chí, vì đạo nghĩa, vì cuộc đời 'sống phúc âm trong lòng dân tộc' của giới cư sĩ Phật pháp và nhân dân Sài Gòn.   

Nay kỷ vật đã gắn với cuộc tự thiêu này còn đó. Tại chùa Thiên Mụ bên bờ sông Hương (TP Huế), có một chiếc ô-tô cũ được nhà chùa bảo quản chu đáo, kỹ càng. Các Phật tử từ nơi xa đến hoặc khách du lịch không thể không đến xem khi đến Huế. Ðó là khi ta chiêm ngưỡng chiếc xe cũ đã nhuốm mầu thời gian - chiếc xe nhãn hiệu Austin Westminster mà gần 50 năm trước, Hòa thượng Thích Quảng Ðức cùng đoàn diễu hành ra nơi tự thiêu vào ngày 11-6-1963, để phản đối chính sách hà khắc với tôn giáo của chính quyền Diệm - Nhu.

Gần nửa thế kỷ trôi qua, hình tượng đức bồ tát Thích Quảng Ðức và chiếc ô-tô Austin Westminster chở bồ tát ngày ấy đã cũ, mầu sơn đã bạc, ghế nơi Hòa thượng Thích Quảng Ðức ngồi đã rách, bục chỉ. Nhưng, chiếc xe mang biển số DBA 599 - là kỷ vật vô giá vẫn sống mãi với sự kiện bi hùng của tấm lòng đạo phật. Hình tượng bồ tát Thích Quảng Ðức tự thiêu làm cho tấm lòng yêu nước của cư sĩ, tín đồ đạo Phật luôn đồng hành cùng dân tộc, hướng tới bình an, công bằng - bác ái và tự do.