Ngày 21-3-1949, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Sắc lệnh số 18 - SL cử Trung tướng Nguyễn Bình làm Tư lệnh Bộ Tư lệnh Nam Bộ đầu tiên để phục vụ cho sự nghiệp kháng chiến ở miền nam.
Trung tướng Nguyễn Bình sinh năm 1908, tên khai sinh là Nguyễn Phương Thảo, quê làng An Phú, xã Giai Phạm, huyện Yên Mỹ nhưng sống ở thành phố Hải Phòng. Thời trai trẻ ông tham gia khởi nghĩa Yên Bái, rồi bị thực dân Pháp đày đi Côn Ðảo; sau tiếp tục tham gia Việt Minh, chắp nối, xây dựng được nhiều thế trận vững chắc ở nhiều cơ sở cách mạng tại Hải Phòng, Chiến khu Ðông Triều (Trần Hưng Ðạo), Chiến khu Duyên Hải - Bắc Bộ và vào miền nam.
Ngày nước nhà vừa giành độc lập được ba tuần thì thực dân Pháp đã trở lại đánh chiếm Sài Gòn, từ 23-9-1945. Sau đó, chiến tranh lan ra khắp Nam Bộ. Tháng 10-1945, Bác Hồ không chọn ai khác mà giao cho chính "Thủ lĩnh đệ tứ chiến khu Ðông Triều" Nguyễn Bình vào nhận nhiệm vụ quan trọng này.
Những ngày đầu vào Nam Bộ là những ngày Bộ Tư lệnh Nam Bộ phải đấu tranh với biết bao gian khổ, nguy nan. Hiểu rõ những nỗi gian truân đó, khi vào đến Nam Bộ, Trung tướng Nguyễn Bình đã sát cánh cùng các tướng lĩnh miền nam như Tô Ký, Trần Văn Trà... để thống nhất các lực lượng vũ trang ở Nam Bộ và đồng cam, cộng khổ với các tướng lĩnh. Lực lượng vũ trang Nam Bộ được thống nhất thành một tên gọi mới là Giải phóng quân Nam Bộ - đặt dưới sự lãnh đạo của Xứ ủy Nam Bộ.
Tình hình chiến trường Nam Bộ ngày càng diễn biến phức tạp. Nhận được điện của Trung ương Ðảng và Bác Hồ, ngày 6-7 -1951, đoàn cán bộ Bộ Tư lệnh Nam Bộ lên đường ra Bắc báo cáo với Bác và Trung ương Ðảng những quyết sách mới ở Nam Bộ. Ðoàn do Tướng Nguyễn Bình dẫn đầu cùng 22 người kể cả bảo vệ, xuất quân từ Tân Uyên - Sông Bé - Chiến khu Ð. Dự tính, đoàn phải lội bộ trong rừng sáu tháng, sau đó đi qua đất Cam-pu-chia, rồi men theo biên giới Lào ra bắc. Tuy nhiên, mật vụ thực dân Pháp đã theo dõi rất kỹ chuyến đi. Sau này, trong cuốn Nhật ký của tướng Nguyễn Bình cho thấy, cả chuyến đi đầy gian lao và ai cũng trải qua những cơn sốt rét rừng hành hạ. Riêng ông là người bị sốt rét nặng nhất. Có những ngày sốt rét yếu quá, ông không thể lần bước được mà phải ở lại các buôn làng trên đất Cam-pu-chia.
Khi đó, đoàn đi qua các tỉnh Svây-Riêng, Pvay-Veng, Kra-Chie, Kôngpông-chàm... đoàn phải ngừng lại ở Phum Beek, (Cam-pu-chia) để chờ tin tức của đội trinh sát đi tiền trạm báo về. Ðợi cho tình hình yên tĩnh trên đoạn đường biên giới Cam-pu-chia, Lào đoàn sẽ vượt qua hạ Lào, dự định theo dọc đường biên giới đi ra Việt Bắc. Và bất ngờ, trưa 29-9-1951, một toán lính do một trung úy thực dân Pháp chỉ huy đi tuần ngang qua chỗ đoàn đang nghỉ đã nổ súng tiến công. Trung tướng Nguyễn Bình đã anh dũng hy sinh vào mùa thu năm 1951 trên đất bạn!
Một con người, một cuộc đời trong dông bão, hiểm nguy vẫn luôn kiên trung, hết lòng vì Tổ quốc; kể cả khi lãnh sứ mạng khó khăn trong những ngày đầu Nam Bộ kháng chiến chống thực dân Pháp lần hai. Nói như Giáo sư Trần Văn Giàu, nguyên Bí thư Xứ ủy Nam Kỳ, đó là một vị tướng có cả tâm và cả tài trí cho Nam Bộ vào thời điểm cách mạng miền Nam những ngày đầu sau độc lập còn bao gian nguy. Còn Thượng tướng Trần Văn Trà đánh giá, Nguyễn Bình là một người cộng sản kiên trung, một tướng lĩnh quả cảm, nghĩa hiệp, giàu đức hy sinh, lòng dũng cảm và tài thao lược... Tên tuổi Nguyễn Bình luôn gắn liền với chiến khu Ðông Triều, Chiến khu Duyên hải Bắc Bộ, với Sài Gòn - Chợ Lớn, Ðông Nam Bộ, Nam Bộ. Công lao của đồng chí mãi mãi sáng ngời trên đài Tổ quốc ghi công. Trung tướng Nguyễn Bình đã được Ðảng, Nhà nước ta truy tặng Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam và Huân chương Hồ Chí Minh.
Thành phố Hồ Chí Minh đang xây dựng đề án phát triển ngành công nghiệp văn hóa đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030, trong đó tập trung vào các ngành điện ảnh, nghệ thuật biểu diễn, mỹ thuật, nhiếp ảnh - triển lãm, quảng cáo và du lịch văn hóa.
Thông tin TP Hồ Chí Minh khởi động lại dự án làm việc, học tập lệch ca, lệch giờ để giảm ùn tắc giao thông đang thu hút sự quan tâm của nhiều người dân. Bên cạnh những ý kiến đồng tình cũng không ít người đề nghị các cơ quan chức năng thành phố cần có những phương án cụ thể để không gây xáo trộn, ảnh hưởng công việc, sinh hoạt và đời sống người dân.
Tính đến nay đã năm tháng kể từ khi công bố bảng giá các loại đất ở mức mới, UBND thành phố vẫn chưa chính thức ban hành hệ số K (Hệ số điều chỉnh tiền sử dụng đất được xác định bằng tỷ lệ giữa giá đất chuyển nhượng thực tế mang tính phổ biến trên thị trường trong điều kiện bình thường tại thời điểm xác định với giá đất do UBND cấp tỉnh quy định và công bố hằng năm) của năm 2015. Dẫn đến tình trạng hàng nghìn hồ sơ nhà đất của người dân bị ách lại.
Nhà nghiên cứu, Nhà báo Trần Bạch Ðằng đã đi xa, nhưng bao giờ trong cuộc sống, ông luôn nghĩ và tìm ra những điều còn trái ngược của cuộc sống, của xã hội để làm cho thế và lực của chính nghĩa sẽ & mãi chiến thắng hung ác, bạo tàn. Và đây là kỷ niệm của những người hoạt động đơn tuyến hơn 40 năm trước thực hiện dưới sự chỉ đạo của ông Trần Bạch Ðằng những năm 1969 - 1972 phục vụ Hội nghị Pa-ri về việt nam.
Ðó là bà Ngô Thị Huệ, Khi mới 22 tuổi đã là Phó Bí thư Tỉnh ủy tỉnh Vĩnh Long đã lãnh đạo nhân dân tại quận Vũng Liêm (nay là huyện) khởi nghĩa và cướp chính quyền trong Nam Kỳ Khởi nghĩa năm 1940. Nhân kỷ niệm 82 năm Ngày thành lập Ðảng (3-2-1930 - 3-2-2012), đồng chí Lê Thanh Hải, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy, đã thay mặt Ðảng bộ TP Hồ Chí Minh trao Huy hiệu 75 năm tuổi Ðảng cho bà Ngô Thị Huệ (người thứ hai từ bên phải sang).
Ðến TP Hồ Chí Minh vào những ngày này, dạo một vòng chung quanh trung tâm thành phố, dừng chân trước cổng chính chợ Bến Thành - nơi người, xe ngày đêm tấp nập, không thể không dừng lại ngắm quảng trường rộng lớn mang tên một liệt nữ của đất Sài Gòn những năm 1960. Ðó là nữ sinh Quách Thị Trang và Quảng trường trung tâm Sài Gòn đã mang tên chị sau giải phóng thành phố.
Tại Sài Gòn trước ngày giải phóng năm 1975, lực lượng biệt động thành đã phải sử dụng nhiều cơ sở để có thể cất giấu vũ khí an toàn trong các trận đánh "xuất quỷ nhập thần" mà Mỹ-ngụy không thể ngờ tới.
Tại miền nam và Sài Gòn - Gia Ðịnh xưa, nói đến nữ tướng Nguyễn Thị Ðịnh (trong ảnh), không ai lại không biết về một nữ tướng điềm đạm, nhân cách cao cả, song tính quyết đoán rất đỗi anh hùng. Bà sinh năm 1920 trong một gia đình nông dân nghèo tại Bến Tre. Ði hoạt động cách mạng từ năm 16 tuổi và hai năm sau - năm 1938, khi vừa 18 tuổi, bà được kết nạp vào Ðảng Cộng sản.
Tại TP Hồ Chí Minh có một nhà nghiên cứu hiện đang đứng hàng đầu cả nước về sưu tầm những cổ vật của các loại hình văn hóa người Việt - Khmer - Hoa trên nhiều phương diện. Ông là nhà nghiên cứu đáng kính - cụ Vương Hồng Sển, mà nay ai đến hỏi về những chuyện xưa của Sài Gòn, nếu nhìn thấy bộ sưu tập những cổ vật quý của cụ, sẽ hiểu thêm nhiều điều thú vị về Sài Gòn xưa.
Tại Căn cứ T.Ư Cục miền Nam, bác Tô Bửu Giám, nguyên Phó Văn phòng T.Ư Cục miền Nam suốt từ năm 1961 - 1975, nay nghỉ hưu tại Q 10, TP Hồ Chí Minh - cho chúng tôi biết về những năm khói lửa của chiến tranh.
Ðền thờ Bác Hồ, hay nói theo cách nói của nhà nghiên cứu Trần Bạch Ðằng khi ông có dịp đến thăm là "Công trình của trái tim" - một biểu tượng tấm lòng trung kiên của người dân Trà Vinh. Ở ngay sát đồn địch, người dân vẫn lập đền để thờ Chủ tịch Hồ Chí Minh, kể từ sau ngày Bác đi xa..
Ðã 37 năm Ngày miền nam giải phóng, nhưng Nhà báo Hồ Vĩnh Thuận, vẫn nhớ như in từng chi tiết thời khắc trưa 30-4-1975, Ðoàn tiếp quản vào tiếp quản Ðài Truyền hình Sài Gòn...
Ngày 1-12-2009, lễ truy điệu cố Tổng Bí thư Hà Huy Tập được Ðảng, Nhà nước tổ chức trang trọng tại Hội trường Thống Nhất, TP Hồ Chí Minh; sau đó theo nguyện vọng của thân tộc, quê hương, thi hài cố Tổng Bí thư Hà Huy Tập được chuyển từ TP Hồ Chí Minh về quê nhà Hà Tĩnh, nơi sinh Tổng Bí thư đầu tiên của Ðảng.
Những năm 1936 - 1938 tờ báo Dân Chúng của Ðảng Cộng sản Ðông Dương đã ra đời và đặt trụ sở tại số 43 đường Hamelin, sau này là đường Lê Thị Hồng Gấm, phường Nguyễn Thái Bình, quận I, TP Hồ Chí Minh.
Nhớ lại mùa xuân cách đây 37 năm về trước, Ðại tá, Trưởng lưới tình báo H.63 Nguyễn Văn Tàu (Tư Cang) kể: Những ngày mùa xuân đó mạng lưới tình báo chiến lược của ông phải nghiên cứu, tham mưu hoạt động rất cao độ và rất căng thẳng, kể cả người đang hoạt động dưới danh nghĩa nhà báo của New York Time như tướng Phạm Xuân Ẩn và nhà tình báo Vũ Ngọc Nhạ, đang ở trong tổng hành dinh của ngụy quyền Sài Gòn.
Ngày nay, có dịp đến Trung tâm Lưu trữ Quốc gia 2 trên đường Lê Duẩn, quận 1, tìm lại kho lịch sử của báo chí Việt Nam, mới thấy báo xuân của Sài Gòn ngày xưa thật dân dã đời thường, mà cũng không kém phần phong phú, sức xuân.
Trong công cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Trung ương Cục miền Nam đã sử dụng báo chí làm một kênh tuyên truyền đối nội và đối ngoại hiệu quả. Một trong những tờ báo ra đời trong những ngày chiến tranh ác liệt nhất ở miền Nam - báo Giải Phóng đã đáp ứng nhiệm vụ tuyên truyền và cổ động phong trào kháng chiến của nhân dân miền Nam thời bấy giờ.
Ngày 3-1-2012, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đến tận giường bệnh của Tham mưu trưởng Quân khu Sài Gòn - Gia Ðịnh, Chỉ huy trưởng Biệt động Sài Gòn - Ðại tá Nguyễn Ðức Hùng (tức Tư Chu) đang điều trị tại Bệnh viện Nguyễn Trãi, TP Hồ Chí Minh để trao Danh hiệu Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân cho người đã lãnh đạo đội quân đặc biệt làm rung động Sài Gòn hơn 37 năm về trước.
Cách đây gần 130 năm, ngày 14-11-1874, Thống soái Nam Kỳ (Thiếu tướng hải quân Krantz) đã ký Nghị định của Thống đốc Nam Kỳ về thành lập Trường Chasseloup - Laubat (Collège Chasseloup - Laubat) - nay là Trường trung học phổ thông Lê Quý Ðôn nằm đối diện về hướng bắc của Dinh Ðộc Lập - Dinh Thống Nhất TP Hồ Chí Minh.
Nay ai đến Sài Gòn (TP Hồ Chí Minh), đi qua trung tâm quận I, không thể không đến viếng tượng đài Bác Hồ, trước trụ sở UBND TP Hồ Chí Minh, mà trước đây đã từng trải qua các tên gọi: Dinh Xã Tây, dinh Ðốc Lý, tòa Ðô Chính (tòa Ðô Sảnh), là một trong những kiến trúc lớn, đẹp và cổ kính vào hàng bậc nhất của Sài Gòn xưa từ cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX.
"Từ thành phố này, Người đã ra đi" - câu hát của bài hát nổi tiếng đó làm chúng ta nhớ lại những ngày lịch sử 100 năm trước (vào tháng 6-1911) ở Cảng Sài Gòn, nơi mà người thanh niên Nguyễn Tất Thành từ Thành phố này ra đi tìm đường cứu nước để giải phóng dân tộc.
Hiện nay, các đơn vị kinh doanh vận tải hành khách trên địa bàn TP Hồ Chí Minh đang tổ chức bán vé tàu, xe dịp Tết. Mỗi ngày có hàng nghìn lượt người đổ về các bến tàu, xe để mua vé. Tuy nhiên, tại nhiều quầy bán vé của các doanh nghiệp vận tải ở bến xe miền Ðông, các tuyến xe chạy đường dài tuyến bắc - nam, nhiều hành khách đến mua vé tàu, xe đi sau ngày 21 tháng Chạp đều nhận được thông báo hết vé.
Bến Nhà Rồng là Di tích lịch sử nổi tiếng của cả nước và cũng là Di tích lịch sử cấp thành phố vừa được xếp hạng tháng 6-2011. Tuy thế, trong gần 150 năm, đây vẫn là thương cảng lớn nhất của Nam Bộ và cả nước, có từ thế kỷ 19 do người Pháp khai thác, nằm bên sông Sài Gòn.
Vào năm 1925, tại Quảng Châu (Trung Quốc), Nguyễn Ái Quốc trong những năm tháng hoạt động tại nước ngoài đã thành lập ra Việt Nam Thanh niên Cách mạng đồng chí Hội - tổ chức có tính chất quá độ cho sự ra đời các tổ chức cộng sản ở trong nước của Việt Nam. Sau đó chính Người đã trực tiếp mở các lớp huấn luyện chính trị tại Quảng Châu, nhằm đào tạo ra nhiều lớp cán bộ từ thanh niên trẻ tuổi làm đội ngũ cán bộ tương lai cho Ðảng ta sau này khi Ðảng ra đời.
Từ nhỏ, Nguyễn Hữu Thọ theo học tại Trường Long Mỹ, huyện Long Mỹ, tỉnh Rạch Giá. Mùa hè năm 1921, khi mới 11 tuổi, Nguyễn Hữu Thọ rời Bến Lức (Long An), quê hương thân thuộc sang học tại Trường Mignet (Pháp). Ðến năm 1928, ông được nhận vào học khoa Luật của Trường đại học Luật khoa và Văn khoa Aixen Prouvence (miền nam nước Pháp). Với bằng cử nhân luật học loại xuất sắc, ông về nước tháng 5-1933, làm tập sự tại văn phòng luật sư của một người Pháp ở Mỹ Tho. Sau 5 năm tập sự, Nguyễn Hữu Thọ vượt qua kỳ sát hạch, trở thành một luật sư thực thụ rồi mở văn phòng luật sư riêng ở Mỹ Tho, sau đó chuyển qua Vĩnh Long, Cần Thơ rồi lên trung tâm Sài Gòn.
Cách đây 51 năm, ngày 20-12-1960, tại xã Tân Lập, huyện Châu Thành (Tây Ninh), với sự có mặt của đông đảo đại biểu các giai cấp, các dân tộc, đại diện các tôn giáo, đảng phái ở miền nam, Ðại hội thành lập Mặt trận Dân tộc Giải phóng (MTDTGP) miền nam được tổ chức, đánh dấu mốc son quan trọng trong ý chí đại đoàn kết dân tộc của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Ðối với Sài Gòn - Gia Ðịnh - Chợ Lớn, sự kiện này càng làm cho ý chí sức mạnh của đại đoàn kết dân tộc trở thành điểm nhấn quan trọng để làm nên các phong trào yêu nước rộng rãi trong lòng dân.
Trung đội biệt động trẻ trung này có chín đảng viên, 19 đoàn viên thanh niên, tám đội viên, được bố trí trong đội vũ trang tự vệ 36 người, hoạt động theo sự phân tuyến biệt động - có đơn tuyến và phối hợp nhau. Ngoài ra trung đội còn được 13 thanh niên giác ngộ trong vùng ủng hộ, đi theo trung đội hoạt động nhiều loại hình tuyên truyền, vận động nhân dân nội thành. Ðiều đặc biệt là trung đội hoạt động và ém quân ngay trong lòng dân ở giữa Sài Gòn - lõm căn cứ Ðồng Ông Cộ - nay là địa bàn nằm trên các phường 12, 14, 24 thuộc quận Bình Thạnh.
