Ngày 30/7, Israel công bố đã tiêu diệt Fuad Shukr, một trong những thủ lĩnh cao cấp nhất của lực lượng Hezbollah bằng một cuộc không kích vào một tòa nhà 8 tầng ở phía nam thủ đô Beirut của Lebanon. Theo phía Israel, đòn không kích nhằm vào Fuad Shukr là để trả đũa cho vụ Hezbollah tấn công tên lửa vào cao nguyên Golan hôm 27/7 khiến 12 người Israel thiệt mạng.
Cũng theo Israel, F.Shukr là cố vấn hàng đầu của Hassan Nasrallah, Tổng Thư ký Hezbollah, trên thực tế là thủ lĩnh tối cao của tổ chức này. Trong suốt 40 năm, Shukr, người có biệt danh “Bóng ma vô hình”, từ trong bóng tối đã chỉ huy các hoạt động trọng yếu của Hezbollah, tấn công vào các lợi ích của Israel và Mỹ. Tình báo Mỹ cho rằng Shukr chính là người đã lên kế hoạch và tổ chức thực hiện vụ đánh bom ngày 23/10/1983 bên ngoài doanh trại thủy quân lục chiến Mỹ tại Beirut, khiến 241 lính Mỹ thiệt mạng.
F.Shukr cũng là người góp phần quan trọng trong việc giúp Hezbollah trở thành lực lượng quân sự phi nhà nước được trang bị vũ khí tốt. Theo nguồn tin quốc phòng Israel, Shukr giám sát quá trình phát triển quân sự, mở rộng kho vũ khí của Hezbollah từ khoảng 15.000 tên lửa và rocket lên gấp 10 lần, trong đó có tên lửa chống hạm, tên lửa hành trình, máy bay không người lái (UAV). Ông cũng giám sát quá trình chuyển giao công nghệ cho Hezbollah để biến vũ khí không dẫn đường thành tên lửa dẫn đường chính xác.
Cái chết của F.Shukr, viên chỉ huy quân sự hàng đầu của Hezbollah đã giáng một đòn nặng vào tổ chức này. Bởi thế nên không có gì ngạc nhiên khi Hezbollah tuyên bố sẽ dốc toàn lực trong một chiến dịch tấn công Israel để báo thù.
Chỉ chưa đầy 24 giờ sau khi phía Israel thông báo giết chết cánh tay phải của thủ lĩnh Hezbollah, các nguồn tin quốc tế cho hay rạng sáng 31/7/202, một vụ ám sát ở ngay thủ đô Tehran của Iran đoạt mạng Ismail Haniyeh, thủ lĩnh chính trị của Hamas diễn ra, được Hamas quy trách nhiệm cho Israel. Hamas là lực lượng đã tổ chức cuộc tấn công đẫm máu ngày 7/10 năm ngoái nhằm vào Israel khiến gần 1.200 người Israel thiệt mạng, bắt cóc một số con tin người Israel. Ông I.Haniyeh là gương mặt cứng rắn của Hamas trong xung đột với Israel mặc dù cũng là nhân vật chủ chốt trong các cuộc đàm phán ngừng bắn và giải cứu con tin ở Gaza. Ông có mặt ở Tehran để dự lễ tuyên thệ nhậm chức của Tổng thống Iran, Masoud Pezeshkian, hôm 30/7.
Sau cái chết của thủ lĩnh I.Haniyeh, Lãnh tụ tối cao Iran, Ayatollah Ali Khamenei tuyên bố: “Các người đã giết chết vị khách thân yêu của chúng tôi ngay trong nhà chúng tôi và điều đó sẽ mở đường cho những hình phạt khắc nghiệt dành cho các người”.
Phủ đầu và trả đũa
Liên tiếp những lời đe dọa từ Hezbollah và Iran tung ra sau hai vụ ám sát khiến cho tình hình Trung Đông căng như dây đàn. Nếu Hezbollah và Tehran thực hiện những lời đe dọa nhằm vào Israel thì Tel Aviv, đương nhiên, cũng sẽ tiến hành trả đũa. Và nếu như Israel bị tấn công tổng lực, Mỹ, như lịch sử cho thấy, sẽ không đứng yên để cho đồng minh thiết cốt nhất của mình trong khu vực bị lâm nguy.
Bởi thế nên thế giới đã nín thở theo dõi mọi động tĩnh của Hezbollah và Tehran. Hơn một tháng sau khi xảy ra vụ không kích sát hại chỉ huy quân sự F. Shukr, Hezbollah vẫn trì hoãn trả đũa. Lãnh đạo Hezbollah, ông Hassan Nasrallah giải thích: “Hezbollah đã sẵn sàng trả đũa sau khi ông Fuad Shukr bị sát hại nhưng chúng tôi hiểu rằng Israel và đồng minh của nước này là Mỹ đã chuẩn bị cho phản ứng của chúng tôi. Vào thời điểm đó, bất kỳ sự vội vàng nào trong những trường hợp như vậy đều có nghĩa là thất bại. Ngoài ra, chúng tôi muốn cho các cuộc đàm phán ở Gaza một cơ hội”.
Hezbollah cũng quyết định rằng hành động trả đũa Israel của nhóm này sẽ diễn ra độc lập với các nhóm khác cũng như với Iran.
Israel không chịu ngồi yên. Ngay khi nhận được thông tin tình báo rằng Hezbollah chuẩn bị phóng tên lửa báo thù cho cái chết của chỉ huy quân sự F. Shukr, rạng sáng 25/8, Tel Aviv đã huy động hơn 100 máy bay chiến đấu tập kích phủ đầu vào Hezbollah, phá hủy hơn 2.000 bệ phóng tên lửa và rocket của Hezbollah đặt tại miền nam Lebanon. Khoảng 40 bệ phóng tên lửa mà Israel đánh giá rằng Hezbollah chuẩn bị dùng để phóng tên lửa vào phía bắc và trung tâm của nước này cũng bị không quân Israel tập kích.
Cũng ngay trong sáng 25/8 ấy, Hezbollah phóng 320 quả pháo bắn loạt nhằm vào các căn cứ và doanh trại của Israel, bao gồm cả Cao nguyên Golan. Phía Hezbollah nói đây là đòn trả đũa cho việc Israel đã ám sát chỉ huy cấp cao F.Shukr của họ, đồng thời cho biết “giai đoạn đầu tiên” của đợt tập kích vào Israel “đã kết thúc với thành công hoàn toàn”.
Không mở cánh cổng khủng hoảng
Có thể thấy gì qua đợt tấn công phủ đầu các bệ phóng tên lửa Hezbollah của Israel rồi ngay sau đấy là đòn trả đũa của Hezbollah nhằm vào Israel?
Cả hai bên đều tỏ vẻ hài lòng. Lãnh đạo Hezbollah, Hassan Nasrallah tuyên bố chiến dịch tấn công trả đũa cho chỉ huy F.Shukr, người bị Israel ám sát, đã “kết thúc”, dù lực lượng này vẫn bảo lưu quyền tiếp tục tập kích.
Nhưng có một số điểm đáng lưu ý trong đòn tấn công trả đũa này của Hezbollah. Thủ lĩnh Hezbollah cho hay mục tiêu chính của đòn tấn công là căn cứ Glilot, nơi có đơn vị tình báo 8200 của Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) và trụ sở cơ quan tình báo quốc gia Mossad của Israel. Vũ khí tấn công ban đầu được dự tính là loại tên lửa chính xác nhưng cuối cùng Hezbollah đã thay thế bằng loại rocket (pháo bắn loạt) và một số UAV dễ bị đánh chặn. Trên thực tế, Hezbollah đã phóng rocket và UAV về phía Israel suốt gần một năm qua, vì vậy có thể không coi đây là hành động leo thang chiến tranh nghiêm trọng.
Theo phía Israel, không một căn cứ quân sự nào của nước này bị thiệt hại bởi cuộc tấn công bằng rocket của Hezbollah. Có thể đợt tấn công phủ đầu trước đó của Israel đã khiến Hezbollah bị mất nhiều hệ thống phóng rocket nên uy lực của đợt tấn công trả đũa bị giảm sút rõ rệt nhưng cũng không loại trừ khả năng là bằng đợt tấn công hạn chế này, Hezbollah muốn “rút củi đáy nồi”, không muốn mở cánh cổng khủng hoảng để lực lượng này và Israel lao vào một cuộc chiến toàn diện mà rút cục là “trạng chết thì chúa cũng băng hà”.
Ở chiều ngược lại, trong khi đang sa lầy trong cuộc chiến dằng dai với Hamas ở dải Gaza phía nam, Israel dường như cũng không hề muốn nổ ra một cuộc chiến toàn diện với Hezbollah ở phía bắc. Cuộc tấn công phủ đầu sáng 25/8 của Israel, ban đầu được đề xuất với quy mô lớn, nhưng sau đó đã được thiết kế sao cho tránh đẩy Hezbollah vào thế bí bằng việc chỉ giới hạn ở khu vực miền Nam Lebanon.
Những thông điệp mơ hồ
Như vậy là với việc hành động thận trọng có kiểm soát, cả Hezbollah và Israel đều đã tránh không đẩy sự việc đi quá xa, đến một cuộc xung đột toàn diện mà chắc chắn là sẽ thiệt hại nặng nề cho cả hai bên.
Bằng việc tuyên bố đã hoàn tất việc trả đũa Israel sau vụ ám sát chỉ huy cấp cao Faud Shukr, Hezbollah đã đẩy “quả bóng trả đũa Israel” sang cho Iran, quốc gia đã đe dọa sẽ “báo thù” cho việc Israel hạ sát thủ lĩnh chính trị Hamas, Ismail Haniyeh ngay tại thủ đô Tehran.
Liệu Iran có coi cuộc tấn công Israel hôm 25/8 mà Hezbollah tuyên bố “thành công” như là một lý do để tránh leo thang xung đột với Israel, hay vẫn âm thầm sửa soạn một đòn báo thù cho cái chết của vị khách I.Haniyeh?
Không ai có thể đoán chắc được, nhưng những thông điệp mơ hồ đã xuất hiện. Lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei không đề cập trực tiếp tới cuộc tập kích (của Hezbollah), nhưng nói rằng “chiến tranh có rất nhiều hình thức” và thêm rằng “không phải lúc nào nó cũng có nghĩa là phải dùng súng. Nó có nghĩa là suy nghĩ đúng, nói đúng, xác định đúng và nhắm mục tiêu chính xác”.
Còn Bộ trưởng ngoại giao Iran Abbas Aragh chỉ nói nước này sẽ có phản ứng “chính xác và có tính toán” đối với Israel, song “không giống Tel Aviv, Tehran không tìm cách leo thang căng thẳng, dù không sợ điều đó”.
Hạ nhiệt, giảm bớt nguy cơ chiến tranh toàn diện dường như là lựa chọn khôn ngoan nhất ở thời điểm này.
