VIỆT NAM và Lào là hai nước láng giềng núi sông liền một dải, truyền thống hòa hiếu và quan hệ gắn bó anh em mật thiết được hình thành, hun đúc trong suốt chiều dài lịch sử dựng nước và giữ nước của hai dân tộc. Cùng uống chung dòng nước Mê Công, cùng sinh sống dưới dãy Trường Sơn hùng vĩ, nhân dân hai nước đoàn kết, yêu thương, đùm bọc lẫn nhau, cùng chia ngọt sẻ bùi, vui buồn có nhau. Truyền thống thủy chung gắn bó lâu đời giữa hai dân tộc láng giềng được thử thách và phát huy trong suốt quá trình đấu tranh trường kỳ chống kẻ thù xâm lược. Trong muôn vàn khó khăn gian khó, hai dân tộc Lào và Việt Nam nương tựa vào nhau, kề vai sát cánh, giúp đỡ lẫn nhau, cùng vào sinh ra tử và sẵn sàng hy sinh vì nhau.
Khi nói về nghĩa tình sâu đậm, đoàn kết đặc biệt trên tinh thần "hạt gạo cắn đôi, cọng rau bẻ nửa" giữa Lào và Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn: Việt-Lào, hai nước chúng ta / Tình sâu hơn nước Hồng Hà, Cửu Long. Chủ tịch Kaysone Phomvihane cũng nhấn mạnh: Trong lịch sử cách mạng thế giới đã có nhiều tấm gương chói sáng về tinh thần quốc tế vô sản, nhưng chưa ở đâu và chưa bao giờ, có được sự đoàn kết liên minh chiến đấu đặc biệt, lâu dài, toàn diện như quan hệ Lào-Việt Nam. Việc hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao (ngày 5/9/1962) và ký Hiệp ước Hữu nghị và Hợp tác Việt Nam-Lào (ngày 18/7/1977) đã ghi những mốc son sáng ngời trong mối quan hệ đoàn kết đặc biệt, thủy chung trong sáng, mẫu mực và hiếm có trong quan hệ quốc tế.
Hiệp định Geneve được ký ngày 23/7/1962, mở ra chương mới của cách mạng hai nước. Tại Lào, chính phủ liên hiệp ba bên được thành lập, không chỉ là thắng lợi về mặt chính trị, quân sự, ngoại giao, bước tiến vượt bậc về sự trưởng thành và phát triển của lực lượng cách mạng Lào, mà còn là chiến thắng của sự đoàn kết, liên minh chiến đấu chống kẻ thù chung. Chỉ hai tháng sau, với nỗ lực thúc đẩy của lực lượng mặt trận Lào yêu nước trong chính phủ liên hiệp, hai bên chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Vương quốc Lào với nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vào ngày 5/9/1962.
Phát biểu tại Lễ kỷ niệm 60 năm Ngày thiết lập quan hệ ngoại giao và 45 năm Ngày ký Hiệp ước Hữu nghị và Hợp tác Việt Nam-Lào, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh rằng, việc thiết lập quan hệ ngoại giao thể hiện sự tiếp nối liên tục của liên minh chiến đấu Việt Nam-Lào, cũng như tinh thần đoàn kết, hỗ trợ lẫn nhau giữa hai dân tộc, trên cả mặt trận quân sự và đối ngoại, đánh dấu cột mốc quan trọng trong lịch sử quan hệ Việt Nam-Lào thời kỳ hiện đại. Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Lào Thongloun Sisoulith nêu rõ: Đây là sự kiện có ý nghĩa lịch sử quan trọng, xuất phát từ đấu tranh trên mặt trận chính trị, ngoại giao kết hợp với đấu tranh quân sự; là sức mạnh tổng hợp của cách mạng hai nước, không có thế lực nào có thể phá được, khẳng định hai nước có chung vận mệnh.
Trên cơ sở nhận thức sâu sắc về tình đoàn kết đặc biệt không thể lay chuyển, về tình đồng chí giữa Đảng Cộng sản Việt Nam và Đảng Nhân dân Cách mạng Lào, cũng như để tiếp tục phát huy truyền thống đoàn kết ngày càng sâu sắc và bền vững, ngày 18/7/1977, hai nước đã ký Hiệp ước Hữu nghị và Hợp tác. Đây là dấu mốc quan trọng mới trong quan hệ Việt Nam-Lào trong điều kiện cách mạng mới, là yêu cầu khách quan, là đường lối đúng dắn, định hướng mối quan hệ đoàn kết đặc biệt giữa hai nước, phù hợp quy luật quan hệ quốc tế. Văn kiện pháp lý quan trọng này giúp nhân dân thế giới hiểu rõ về hợp tác Việt Nam-Lào, đẩy lùi những luận điệu xuyên tạc hòng phá hoại mối quan hệ hai nước.
Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Thongloun Sisoulith khẳng định: Đó là sự khẳng định và phản ánh rõ nét nguyện vọng của nhân dân hai nước về việc tiếp tục bảo vệ thành quả của cách mạng, phát triển và đưa mối quan hệ Lào-Việt Nam có một không hai ngày càng đi vào chiều sâu, vì lợi ích của nhân dân hai nước và đóng góp củng cố hòa bình, an ninh trong khu vực và trên thế giới.
Trong giai đoạn phát triển đất nước và hội nhập quốc tế, hai Đảng, hai nước tiếp tục kề vai sát cánh, cùng đạt được những thành tựu toàn diện. Quan hệ chính trị ngày càng gắn bó, tin cậy khi được nâng tầm từ "hữu nghị truyền thống" lên "hữu nghị vĩ đại" vào năm 2019. Hai bên phối hợp, ủng hộ lẫn nhau tại các diễn đàn đa phương, góp phần nâng cao vị thế của cả Việt Nam và Lào, đóng góp cho hòa bình, ổn định và phát triển của ASEAN, khu vực và thế giới.
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nêu rõ: Những thành tựu đó có được không chỉ nhờ sự nỗ lực của mỗi Đảng, mỗi nước, mà còn nhờ những đóng góp quan trọng của mối quan hệ hợp tác chí tình, chí nghĩa Việt Nam-Lào trong suốt chiều dài 45 năm qua kể từ khi hai nước ký Hiệp ước Hữu nghị và Hợp tác.
NĂM Hữu nghị Đoàn kết Việt Nam-Lào 2022 là dịp quan trọng để nhân dân hai nước khắc ghi nghĩa tình sâu đậm và tiếp tục vun đắp mối quan hệ thủy chung trong sáng Việt Nam-Lào. Theo Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Lào Saleumxay Kommasith, sự kiện quan trọng này chuyển thông điệp tới thế hệ trẻ hai nước về trách nhiệm phát huy truyền thống mà các thế hệ cách mạng đã gây dựng, khẳng định với cộng đồng quốc tế về tính chất đặc biệt của quan hệ hữu nghị vĩ đại, đoàn kết đặc biệt và hợp tác toàn diện Lào-Việt Nam.
