Nhớ Tú Mỡ - nhà thơ trào phúng hàng đầu

Từ khi có thơ đăng báo ở Hà Nội những năm 1930, bút danh Tú Mỡ rất hấp dẫn bạn đọc.

Tú Mỡ tên khai sinh là Hồ Trọng Hiếu, sinh ngày 14-3-1900. Họ Hồ của ông là một chi của họ Hồ ở huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An, quê của nữ sĩ Hồ Xuân Hương, chuyển ra sống ở Hà Nội đã ba đời. Từ bé, Hiếu rất nghịch ngợm, hay trêu chọc bạn bè. Lớn lên, ông rất thích đọc thơ văn trào phúng của các nhà thơ Hồ Xuân Hương, Nguyễn Khuyến, Tú Xương… Với năng khiếu bẩm sinh và tự trau dồi kiến thức, làm thơ khôi hài, châm biếm, dần dần ông nổi tiếng khắp nước.

Sống dưới ách thống trị của thực dân Pháp, làm công chức của Sở Tài chính ở Hà Nội, sẵn lòng yêu nước, Tú Mỡ nhìn thấy rõ bộ mặt của thực dân Pháp và tay sai. Ông phát huy sở trường làm thơ hài hước, đả kích kẻ cầm quyền gian ác, những quan lớn, quan bé trong bộ máy thống trị thực dân, phong kiến, phê phán các thói hư, tật xấu trong xã hội. Khi thực dân Pháp bày trò dân chủ giả hiệu, bầu "hội đồng, nghị viên", Tú Mỡ tung đòn bút "Nhắn nhủ ông nghị":

Áo sa, khăn nhiễu, giầy ban

Kính trắng, gọng vàng, tay cắp cặp da

Ấy là ông nghị vùng ta

Xúng xa xúng xính đi ra hội đồng

Mấy lời nhắn nhủ cùng ông

Có ra hội đồng thì miệng phải to.

Xin đừng khúm núm co ro

Nói không ra tiếng họ cho rằng đần

Cũng đừng ngẩng mặt tần ngần

Ngồi nghe diễn thuyết ngủ dần thiu thiu…

Hơn nửa thế kỷ cầm bút, Tú Mỡ đã sáng tác một khối lượng tác phẩm đồ sộ: Gồm hơn 900 bài thơ, một số vở chèo, nhiều bài nghiên cứu, tiểu luận… với gần 3.000 trang sách. Tác phẩm của ông có ảnh hưởng rất lớn qua các thời kỳ, cho đến tận ngày nay và cả mai sau. Nhiều nhà văn, nhà thơ, nhà nghiên cứu, nghệ sĩ hàng đầu đất nước đã viết bài tỏ lòng kính trọng, mến phục tài năng và đức độ của ông. Nhà thơ Xuân Diệu viết: "47 năm thơ không đứt đoạn, 47 năm bền bỉ, nhuần nhị, lạc quan, trẻ mãi cùng bạn đọc… Những anh chị em làm thơ trẻ ai đã từng gặp Tú Mỡ, đã cùng trò chuyện cùng Tú Mỡ không thể quên được tấm lòng của nhà thơ đối với cách mạng, với nhân dân, với bạn bè. Hóm hỉnh mà hồn nhiên. Ðùa vui mà không ác ý, khiêm tốn, giản dị…". Nhà văn Nguyễn Công Hoan viết: "Về mặt trào phúng, thời nào ông cũng là bậc thầy".

Với những đóng góp to lớn đối với văn học, nhân dân, đất nước, Tú Mỡ được Nhà nước tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật và nhiều phần thưởng cao quý khác. Ông qua đời ngày 14-3-1976, hưởng thọ 76 tuổi. Trong điếu văn vĩnh biệt nhà thơ Tú Mỡ, nhà văn Nguyễn Ðình Thi - Tổng Thư ký Hội Nhà văn Việt Nam viết:

"Qua những chặng đường làm việc không mệt mỏi. Tú Mỡ đã để lại 24 tác phẩm chính: Thơ ca, độc tấu, vè, chèo tuồng, kinh nghiệm sáng tác thơ trào phúng, hồi ký. Anh đánh địch mạnh mẽ, đồng thời anh tha thiết xây dựng cuộc sống mới của chúng ta. Trong ánh sáng đường lối văn nghệ của Ðảng, thơ anh Tú Mỡ càng đậm đà màu sắc dân tộc. Khi đánh địch, thơ anh mang đầy lòng tin tưởng, sảng khoái vào chính nghĩa của dân tộc, của cách mạng, khi phê bình nội bộ và xây dựng xã hội mới, thơ anh luôn luôn yêu đời và nhìn vào cuộc sống một cách sáng sủa…

Tấm gương phục vụ của anh còn đang soi sáng cho những cây bút trẻ nối bước anh, càng ngày càng đông đảo. Những tác phẩm anh để lại, đã góp phần quý báu vào sự nghiệp chiến đấu và xây dựng của nhân dân ta, trải mấy chục năm cho tới ngày nay…".

Có thể bạn quan tâm

Một tiết mục biểu diễn của phường rối nước Nguyên Xá (xã Đông Hưng, tỉnh Hưng Yên). (Ảnh: ST)

Các nghệ nhân phường rối nước Nguyên Xá nỗ lực giữ nghề

Trong không gian nhà thủy đình vừa được nâng cấp, tu sửa, tiếng trống rối vang lên rộn ràng đón khách. “Nghe tiếng trống rối, cơm sôi cũng bỏ” gợi lên sức hấp dẫn đặc biệt của loại hình nghệ thuật dân gian này. Thế nhưng, phía sau âm thanh rộn rã ấy, thấp thoáng nỗi lo giữ nghề của các nghệ nhân phường rối nước Nguyên Xá.

Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính trao Giải Nhất hạng mục video cho Lưu Minh Khương với tác phẩm “Những nụ cười hạnh phúc”.

[Video] Giải thưởng “Việt Nam hạnh phúc 2025”: Góp thêm những lát cắt đẹp về một đất nước nhân văn và giàu bản sắc

Giải thưởng truyền thông về quyền con người “Việt Nam hạnh phúc - Happy Vietnam 2025” tiếp tục trở thành điểm hẹn sáng tạo của những người yêu nhiếp ảnh và làm phim, trong nước và quốc tế. Năm thứ ba được tổ chức trực tuyến, Giải thưởng chứng minh sức lan tỏa lớn khi thu hút hàng chục nghìn tác phẩm tham dự.

Bìa cuốn sách Chua ngọt đời văn của nhà văn Nguyễn Mạnh Tuấn. (Ảnh: LINH BẢO)

“Chua ngọt đời văn” cùng nhà văn Nguyễn Mạnh Tuấn

Hơn nửa thế kỷ cầm bút, nhà văn Nguyễn Mạnh Tuấn đã có hơn 50 tác phẩm vừa văn xuôi vừa kịch bản phim, trong đó nhiều tác phẩm khắc sâu trong lòng độc giả nhiều thế hệ. Ở tuổi 80, tác giả của “Cù lao Tràm” tiếp tục cho ra đời 2 tác phẩm mới như một minh chứng cho sự lao động miệt mài của mình trên cánh đồng văn chương.

Chương trình 3D Mapping với chủ đề “Tinh hoa đạo học” tại Văn Miếu-Quốc Tử Giám. (Ảnh: BTC)

Số hóa di sản

Điểm mới nổi bật của Nghị định 308 là đẩy mạnh số hóa di sản, thích ứng với yêu cầu của công cuộc chuyển đổi số quốc gia, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị di sản trong giai đoạn mới.

Em bé gửi gắm điều ước lên Cây Hạnh phúc.

Lan tỏa yêu thương, sẻ chia từ “Cây Hạnh phúc” tại Ngày hội Việt Nam hạnh phúc 2025

Là một trong 13 không gian trải nghiệm của Ngày hội Việt Nam hạnh phúc 2025, khu vực “Cây Hạnh phúc-Nơi điều ước thành hiện thực” là điểm dừng chân đặc biệt thu hút đông đảo người dân và du khách. Không khí nơi đây như chậm lại, để mỗi người có thể dành khoảnh khắc suy ngẫm về điều khiến bản thân cảm thấy hạnh phúc.

Du khách thích thú xem "cá lóc bay" ở làng du lịch cộng đồng cồn Sơn.

Đặc sắc Lễ hội Văn hóa sông nước Cần Thơ và các sản phẩm du lịch đặc thù thu hút du khách

Sau sáp nhập, thành phố Cần Thơ mở ra không gian phát triển mới, với hệ sinh thái đa dạng và nét văn hóa độc đáo. Để phát triển du lịch, Cần Thơ tổ chức các lễ hội quy mô lớn đặc trưng vùng sông nước; chủ động liên kết các doanh nghiệp, đơn vị lữ hành, điểm du lịch… phát triển các sản phẩm mới, đặc thù nhằm thu hút du khách.

Một chương trình biểu diễn nghệ thuật quy mô tại Sa Pa. (Ảnh LỮ MAI)

Điểm đến vùng cao và nghệ thuật thực cảnh

Sa Pa (Lào Cai) vừa biểu diễn thành công hai chương trình nghệ thuật thực cảnh quy mô lớn với sự tham gia của đông đảo nhân dân các dân tộc cùng diễn viên chuyên nghiệp, bồi đắp thêm hệ sinh thái du lịch văn hóa cộng đồng ở vùng cao.

Các bạn trẻ hào hứng xem phim "Tổ quốc trong tim: The concert film"

Lan tỏa mạnh mẽ tinh thần yêu nước trong các thế hệ

Tổ quốc trong tim: The Concert Film" đã chính thức phát hành rộng rãi, tạo nên sức hút mạnh mẽ đối với công chúng. Tác phẩm điện ảnh âm nhạc này chinh phục khán giả không chỉ bằng chất lượng nghệ thuật, mà còn bằng khả năng truyền tải cảm xúc thiêng liêng về Tổ quốc, khơi dậy sâu sắc niềm tự hào và tình yêu đất nước.

Liên hoan phim Nhật Bản tại Việt Nam 2025

Liên hoan phim Nhật Bản tại Việt Nam 2025

Theo thông tin từ Quỹ Giao lưu Quốc tế Nhật Bản (The Japan Foundation) tại Việt Nam, Liên hoan phim Nhật Bản 2025 sẽ diễn ra từ ngày 12/12/2025 đến 25/1/2026 tại Hà Nội, Hải Phòng, Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng.