Tại đất Gia Ðịnh xưa, có địa danh Mười tám thôn vườn trầu từng nổi tiếng từ cuối thế kỷ 19 và càng nổi tiếng hơn là vùng đất anh hùng, trung kiên của nhân dân Bà Ðiểm trong Nam Kỳ khởi nghĩa.
Xưa trong Gia Ðịnh thành thông chí đã gọi Mười tám thôn vườn trầu theo cách chữ Hán là Phù Lưu Viên (vườn trầu) để chỉ miệt vườn Bà Ðiểm - Hóc Môn. Dưới triều vua Minh Mạng (1820 - 1840), địa danh này gồm các thôn thuộc tổng Dương Hòa Thượng, huyện Bình Dương, phủ Tân Bình, tỉnh Gia Ðịnh và sau năm 1945, Mười tám thôn vườn trầu bao gồm cả huyện Hóc Môn và một phần quận 12 - TP Hồ Chí Minh ngày nay.
Vùng đất này cao ráo, nhân dân trồng cau, trầu nhiều và phù hợp thổ nhưỡng nên cau, trầu phát triển xanh tốt. Nay trung tâm của Mười tám thôn vườn trầu là các làng: Tân Thới Nhứt, Tân Thới Nhì, Tân Thới Trung (nay thuộc địa bàn xã Tân Xuân), Tân Thới Tam (nay thuộc địa bàn xã Thới Tam Thôn). Riêng thôn Tân Thới Nhứt (nay thuộc địa bàn xã Bà Ðiểm) là một trong sáu thôn đầu tiên của Mười tám thôn vườn trầu. Ðiểm nổi tiếng nhất của vùng đất gắn với tên Mười tám thôn vườn trầu là lòng yêu nước, ý chí kiên cường của người dân, là tinh thần đoàn kết chiến đấu, truyền thống yêu nước cách mạng. Ngay khi thực dân Pháp nổ phát súng đầu tiến công thành Gia Ðịnh đầu năm 1859, nhân dân Hóc Môn - Bà Ðiểm không hề sợ "tàu đồng, súng thép" của người Tây, mà đã liên tục tham gia chiến đấu dưới các ngọn cờ khởi nghĩa của nghĩa quân Trương Ðịnh - Trương Quyền (1859 - 1870), Nguyễn Anh Thủ (1871). Ðáng chú ý, cuộc khởi nghĩa năm 1885 tại Mười tám thôn vườn trầu do Phan Công Hớn và Nguyễn Văn Quá lãnh đạo, đã tập trung hàng nghìn nghĩa quân tiến công vào huyện lỵ Bình Long (Hóc Môn), giết chết tên Ðốc phủ sứ gian ác tay sai của thực dân Pháp Trần Tử Ca, giải thoát nhiều người dân vô tội bị giam cầm.
Ngược dòng lịch sử từ xa xưa, người dân vùng đất này đã nổi tiếng khảng khái, trọng nghĩa, khinh tài, giàu lòng tương thân, tương ái. Bà con sinh sống lâu đời ở đây đã coi trồng cau, trầu là một nghề ăn nên làm ra thời ấy. Nay vẫn còn nhiều cụ già để cả vườn mình chỉ có trồng trầu, cau. Hiện nay, vào xã Bà Ðiểm vẫn còn mầu xanh của các giàn trầu. Các chợ tại xã Bà Ðiểm, xã Tân Xuân, xã Thới Tam Thôn... mỗi năm vào mùa mưa, lành lạnh, các cụ vẫn gánh trầu đi bán kèm buồng cau. Dù đang thời kỳ đô thị hóa nhanh, giá đất các nhà vườn lên cao, song nhiều cụ ông, cụ bà tại Hóc Môn vẫn thường rủ nhau giữ lấy vườn trầu, bởi đó là nghề truyền thống của ông bà để lại.
Tại vùng đất này, chiều tối ngày 22 rạng sáng 23-11-1940 nhân dân Hóc Môn là nơi đầu tiên đã đứng lên trong cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ. Rồi trong suốt hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, nhân dân Hóc Môn - Bà Ðiểm luôn luôn giương cao ngọn cờ yêu nước, trung kiên với Ðảng, với cách mạng để cùng giải phóng quê hương, thống nhất đất nước. Danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân mà Chủ tịch nước trao tặng cho huyện Hóc Môn, trong đó có ba xã Anh hùng là: Xuân Thới Thượng, Tân Xuân và Bà Ðiểm càng thể hiện ý chí chiến đấu ngoan cường, bất khuất của người dân Mười tám thôn vườn trầu.
Thành phố Hồ Chí Minh đang xây dựng đề án phát triển ngành công nghiệp văn hóa đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030, trong đó tập trung vào các ngành điện ảnh, nghệ thuật biểu diễn, mỹ thuật, nhiếp ảnh - triển lãm, quảng cáo và du lịch văn hóa.
Thông tin TP Hồ Chí Minh khởi động lại dự án làm việc, học tập lệch ca, lệch giờ để giảm ùn tắc giao thông đang thu hút sự quan tâm của nhiều người dân. Bên cạnh những ý kiến đồng tình cũng không ít người đề nghị các cơ quan chức năng thành phố cần có những phương án cụ thể để không gây xáo trộn, ảnh hưởng công việc, sinh hoạt và đời sống người dân.
Tính đến nay đã năm tháng kể từ khi công bố bảng giá các loại đất ở mức mới, UBND thành phố vẫn chưa chính thức ban hành hệ số K (Hệ số điều chỉnh tiền sử dụng đất được xác định bằng tỷ lệ giữa giá đất chuyển nhượng thực tế mang tính phổ biến trên thị trường trong điều kiện bình thường tại thời điểm xác định với giá đất do UBND cấp tỉnh quy định và công bố hằng năm) của năm 2015. Dẫn đến tình trạng hàng nghìn hồ sơ nhà đất của người dân bị ách lại.
Nhà nghiên cứu, Nhà báo Trần Bạch Ðằng đã đi xa, nhưng bao giờ trong cuộc sống, ông luôn nghĩ và tìm ra những điều còn trái ngược của cuộc sống, của xã hội để làm cho thế và lực của chính nghĩa sẽ & mãi chiến thắng hung ác, bạo tàn. Và đây là kỷ niệm của những người hoạt động đơn tuyến hơn 40 năm trước thực hiện dưới sự chỉ đạo của ông Trần Bạch Ðằng những năm 1969 - 1972 phục vụ Hội nghị Pa-ri về việt nam.
Ðó là bà Ngô Thị Huệ, Khi mới 22 tuổi đã là Phó Bí thư Tỉnh ủy tỉnh Vĩnh Long đã lãnh đạo nhân dân tại quận Vũng Liêm (nay là huyện) khởi nghĩa và cướp chính quyền trong Nam Kỳ Khởi nghĩa năm 1940. Nhân kỷ niệm 82 năm Ngày thành lập Ðảng (3-2-1930 - 3-2-2012), đồng chí Lê Thanh Hải, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy, đã thay mặt Ðảng bộ TP Hồ Chí Minh trao Huy hiệu 75 năm tuổi Ðảng cho bà Ngô Thị Huệ (người thứ hai từ bên phải sang).
Ðến TP Hồ Chí Minh vào những ngày này, dạo một vòng chung quanh trung tâm thành phố, dừng chân trước cổng chính chợ Bến Thành - nơi người, xe ngày đêm tấp nập, không thể không dừng lại ngắm quảng trường rộng lớn mang tên một liệt nữ của đất Sài Gòn những năm 1960. Ðó là nữ sinh Quách Thị Trang và Quảng trường trung tâm Sài Gòn đã mang tên chị sau giải phóng thành phố.
Tại Sài Gòn trước ngày giải phóng năm 1975, lực lượng biệt động thành đã phải sử dụng nhiều cơ sở để có thể cất giấu vũ khí an toàn trong các trận đánh "xuất quỷ nhập thần" mà Mỹ-ngụy không thể ngờ tới.
Tại miền nam và Sài Gòn - Gia Ðịnh xưa, nói đến nữ tướng Nguyễn Thị Ðịnh (trong ảnh), không ai lại không biết về một nữ tướng điềm đạm, nhân cách cao cả, song tính quyết đoán rất đỗi anh hùng. Bà sinh năm 1920 trong một gia đình nông dân nghèo tại Bến Tre. Ði hoạt động cách mạng từ năm 16 tuổi và hai năm sau - năm 1938, khi vừa 18 tuổi, bà được kết nạp vào Ðảng Cộng sản.
Tại TP Hồ Chí Minh có một nhà nghiên cứu hiện đang đứng hàng đầu cả nước về sưu tầm những cổ vật của các loại hình văn hóa người Việt - Khmer - Hoa trên nhiều phương diện. Ông là nhà nghiên cứu đáng kính - cụ Vương Hồng Sển, mà nay ai đến hỏi về những chuyện xưa của Sài Gòn, nếu nhìn thấy bộ sưu tập những cổ vật quý của cụ, sẽ hiểu thêm nhiều điều thú vị về Sài Gòn xưa.
Ngày 21-3-1949, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Sắc lệnh số 18 - SL cử Trung tướng Nguyễn Bình làm Tư lệnh Bộ Tư lệnh Nam Bộ đầu tiên để phục vụ cho sự nghiệp kháng chiến ở miền nam.
Tại Căn cứ T.Ư Cục miền Nam, bác Tô Bửu Giám, nguyên Phó Văn phòng T.Ư Cục miền Nam suốt từ năm 1961 - 1975, nay nghỉ hưu tại Q 10, TP Hồ Chí Minh - cho chúng tôi biết về những năm khói lửa của chiến tranh.
Ðền thờ Bác Hồ, hay nói theo cách nói của nhà nghiên cứu Trần Bạch Ðằng khi ông có dịp đến thăm là "Công trình của trái tim" - một biểu tượng tấm lòng trung kiên của người dân Trà Vinh. Ở ngay sát đồn địch, người dân vẫn lập đền để thờ Chủ tịch Hồ Chí Minh, kể từ sau ngày Bác đi xa..
Ðã 37 năm Ngày miền nam giải phóng, nhưng Nhà báo Hồ Vĩnh Thuận, vẫn nhớ như in từng chi tiết thời khắc trưa 30-4-1975, Ðoàn tiếp quản vào tiếp quản Ðài Truyền hình Sài Gòn...
Ngày 1-12-2009, lễ truy điệu cố Tổng Bí thư Hà Huy Tập được Ðảng, Nhà nước tổ chức trang trọng tại Hội trường Thống Nhất, TP Hồ Chí Minh; sau đó theo nguyện vọng của thân tộc, quê hương, thi hài cố Tổng Bí thư Hà Huy Tập được chuyển từ TP Hồ Chí Minh về quê nhà Hà Tĩnh, nơi sinh Tổng Bí thư đầu tiên của Ðảng.
Những năm 1936 - 1938 tờ báo Dân Chúng của Ðảng Cộng sản Ðông Dương đã ra đời và đặt trụ sở tại số 43 đường Hamelin, sau này là đường Lê Thị Hồng Gấm, phường Nguyễn Thái Bình, quận I, TP Hồ Chí Minh.
Nhớ lại mùa xuân cách đây 37 năm về trước, Ðại tá, Trưởng lưới tình báo H.63 Nguyễn Văn Tàu (Tư Cang) kể: Những ngày mùa xuân đó mạng lưới tình báo chiến lược của ông phải nghiên cứu, tham mưu hoạt động rất cao độ và rất căng thẳng, kể cả người đang hoạt động dưới danh nghĩa nhà báo của New York Time như tướng Phạm Xuân Ẩn và nhà tình báo Vũ Ngọc Nhạ, đang ở trong tổng hành dinh của ngụy quyền Sài Gòn.
Ngày nay, có dịp đến Trung tâm Lưu trữ Quốc gia 2 trên đường Lê Duẩn, quận 1, tìm lại kho lịch sử của báo chí Việt Nam, mới thấy báo xuân của Sài Gòn ngày xưa thật dân dã đời thường, mà cũng không kém phần phong phú, sức xuân.
Trong công cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Trung ương Cục miền Nam đã sử dụng báo chí làm một kênh tuyên truyền đối nội và đối ngoại hiệu quả. Một trong những tờ báo ra đời trong những ngày chiến tranh ác liệt nhất ở miền Nam - báo Giải Phóng đã đáp ứng nhiệm vụ tuyên truyền và cổ động phong trào kháng chiến của nhân dân miền Nam thời bấy giờ.
Ngày 3-1-2012, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đến tận giường bệnh của Tham mưu trưởng Quân khu Sài Gòn - Gia Ðịnh, Chỉ huy trưởng Biệt động Sài Gòn - Ðại tá Nguyễn Ðức Hùng (tức Tư Chu) đang điều trị tại Bệnh viện Nguyễn Trãi, TP Hồ Chí Minh để trao Danh hiệu Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân cho người đã lãnh đạo đội quân đặc biệt làm rung động Sài Gòn hơn 37 năm về trước.
Cách đây gần 130 năm, ngày 14-11-1874, Thống soái Nam Kỳ (Thiếu tướng hải quân Krantz) đã ký Nghị định của Thống đốc Nam Kỳ về thành lập Trường Chasseloup - Laubat (Collège Chasseloup - Laubat) - nay là Trường trung học phổ thông Lê Quý Ðôn nằm đối diện về hướng bắc của Dinh Ðộc Lập - Dinh Thống Nhất TP Hồ Chí Minh.
Nay ai đến Sài Gòn (TP Hồ Chí Minh), đi qua trung tâm quận I, không thể không đến viếng tượng đài Bác Hồ, trước trụ sở UBND TP Hồ Chí Minh, mà trước đây đã từng trải qua các tên gọi: Dinh Xã Tây, dinh Ðốc Lý, tòa Ðô Chính (tòa Ðô Sảnh), là một trong những kiến trúc lớn, đẹp và cổ kính vào hàng bậc nhất của Sài Gòn xưa từ cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX.
"Từ thành phố này, Người đã ra đi" - câu hát của bài hát nổi tiếng đó làm chúng ta nhớ lại những ngày lịch sử 100 năm trước (vào tháng 6-1911) ở Cảng Sài Gòn, nơi mà người thanh niên Nguyễn Tất Thành từ Thành phố này ra đi tìm đường cứu nước để giải phóng dân tộc.
Hiện nay, các đơn vị kinh doanh vận tải hành khách trên địa bàn TP Hồ Chí Minh đang tổ chức bán vé tàu, xe dịp Tết. Mỗi ngày có hàng nghìn lượt người đổ về các bến tàu, xe để mua vé. Tuy nhiên, tại nhiều quầy bán vé của các doanh nghiệp vận tải ở bến xe miền Ðông, các tuyến xe chạy đường dài tuyến bắc - nam, nhiều hành khách đến mua vé tàu, xe đi sau ngày 21 tháng Chạp đều nhận được thông báo hết vé.
Bến Nhà Rồng là Di tích lịch sử nổi tiếng của cả nước và cũng là Di tích lịch sử cấp thành phố vừa được xếp hạng tháng 6-2011. Tuy thế, trong gần 150 năm, đây vẫn là thương cảng lớn nhất của Nam Bộ và cả nước, có từ thế kỷ 19 do người Pháp khai thác, nằm bên sông Sài Gòn.
Vào năm 1925, tại Quảng Châu (Trung Quốc), Nguyễn Ái Quốc trong những năm tháng hoạt động tại nước ngoài đã thành lập ra Việt Nam Thanh niên Cách mạng đồng chí Hội - tổ chức có tính chất quá độ cho sự ra đời các tổ chức cộng sản ở trong nước của Việt Nam. Sau đó chính Người đã trực tiếp mở các lớp huấn luyện chính trị tại Quảng Châu, nhằm đào tạo ra nhiều lớp cán bộ từ thanh niên trẻ tuổi làm đội ngũ cán bộ tương lai cho Ðảng ta sau này khi Ðảng ra đời.
Từ nhỏ, Nguyễn Hữu Thọ theo học tại Trường Long Mỹ, huyện Long Mỹ, tỉnh Rạch Giá. Mùa hè năm 1921, khi mới 11 tuổi, Nguyễn Hữu Thọ rời Bến Lức (Long An), quê hương thân thuộc sang học tại Trường Mignet (Pháp). Ðến năm 1928, ông được nhận vào học khoa Luật của Trường đại học Luật khoa và Văn khoa Aixen Prouvence (miền nam nước Pháp). Với bằng cử nhân luật học loại xuất sắc, ông về nước tháng 5-1933, làm tập sự tại văn phòng luật sư của một người Pháp ở Mỹ Tho. Sau 5 năm tập sự, Nguyễn Hữu Thọ vượt qua kỳ sát hạch, trở thành một luật sư thực thụ rồi mở văn phòng luật sư riêng ở Mỹ Tho, sau đó chuyển qua Vĩnh Long, Cần Thơ rồi lên trung tâm Sài Gòn.
Cách đây 51 năm, ngày 20-12-1960, tại xã Tân Lập, huyện Châu Thành (Tây Ninh), với sự có mặt của đông đảo đại biểu các giai cấp, các dân tộc, đại diện các tôn giáo, đảng phái ở miền nam, Ðại hội thành lập Mặt trận Dân tộc Giải phóng (MTDTGP) miền nam được tổ chức, đánh dấu mốc son quan trọng trong ý chí đại đoàn kết dân tộc của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Ðối với Sài Gòn - Gia Ðịnh - Chợ Lớn, sự kiện này càng làm cho ý chí sức mạnh của đại đoàn kết dân tộc trở thành điểm nhấn quan trọng để làm nên các phong trào yêu nước rộng rãi trong lòng dân.
