Khắc phục tình trạng luật mới ban hành đã phải sửa đổi, bổ sung

Nhiều luật ngày càng được “trẻ hóa”

Góp ý về dự kiến Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024, điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023 trong phiên thảo luận sáng 23/5, đại biểu Hoàng Đức Thắng (Quảng Trị) cho biết, phương châm chỉ đạo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội là chủ động từ sớm, từ xa nhưng trong thực tế đang còn nhiều bất cập.

Đại biểu Hoàng Đức Thắng (Quảng Trị) phát biểu. (Ảnh: ĐĂNG KHOA)

Đại biểu bày tỏ băn khoăn khi việc thay đổi, bổ sung, điều chỉnh còn nhiều so với chương trình chính thức, diễn ra nhiều năm và khá phổ biến. “Đây là do yếu tố dự báo chưa cao, yêu cầu thực tiễn cuộc sống đòi hỏi phải có điều chỉnh, bổ sung hay do kỷ luật, kỷ cương không được thực hiện một cách nghiêm túc, còn tình trạng nể nang, tùy tiện”, đại biểu nêu câu hỏi.

Đại biểu Hoàng Đức Thắng nêu rõ, một số dự án luật chuẩn bị gửi đến đại biểu Quốc hội còn rất chậm, không bảo đảm quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và quy chế hoạt động của Quốc hội, làm hạn chế rất lớn đến việc nghiên cứu, tham gia của đại biểu Quốc hội và các đoàn đại biểu Quốc hội.

“Dường như câu chuyện làm luật còn cập rập, vội vàng và thiếu chắc chắn. Cùng với đó, tuổi thọ của các luật ngày càng được “trẻ hóa”. Một số luật mới ban hành 2-3 năm lại sửa đổi, bổ sung. Đây là vấn đề đại biểu Quốc hội, cử tri và nhân dân quan tâm, yêu cầu phải được mổ xẻ và có giải pháp khắc phục dứt khoát, căn cơ, không né tránh, không nể nang”, đại biểu nhấn mạnh.

Tham gia thảo luận tại phiên họp, đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh (Khánh Hòa) cho rằng, khi bàn về công tác xây dựng pháp luật, phải trả lời được câu hỏi Quốc hội đã thật sự là cơ quan quyền lực cao nhất trong công tác lập hiến, lập pháp chưa? Và tại sao Quốc hội là cơ quan quyền lực cao nhất trong công tác này nhưng vẫn có tình trạng luật ban hành rồi vẫn phải có văn bản quy phạm pháp luật dưới luật hướng dẫn mới thực hiện được?

Đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh (Khánh Hòa) phát biểu. (Ảnh: ĐĂNG KHOA)

Đại biểu cũng đặt vấn đề, cách xây dựng pháp luật hiện nay được thể hiện trong Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật đã thể hiện đúng tinh thần Quốc hội là cơ quan quyền lực cao nhất về lập hiến, hợp pháp chưa? Nếu Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật thật sự tối ưu, vậy tại sao tuổi thọ của nhiều đạo luật chỉ có trên dưới 10 năm?

Đại biểu cho rằng, nếu tiếp tục tư duy lập pháp theo hướng cơ quan nào chủ trì dự thảo luật sẽ trình dự luật đó cho Quốc hội, Quốc hội sẽ xem xét đưa vào kế hoạch xây dựng pháp luật hàng năm thì sẽ không tránh khỏi việc Quốc hội vẫn phải chạy theo và bị động khi cơ quan trình dự thảo luật đó. Đại biểu nhấn mạnh, Ủy ban Thường vụ Quốc hội phải mạnh mẽ và quyết đoán hơn nữa, cơ quan nào vi phạm về thời gian sẽ dừng, không trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến.

Cũng liên quan nội dung này, đại biểu Nguyễn Quang Huân (Bình Dương) kiến nghị, những đối tượng điều chỉnh trong luật nên được tham gia sâu hơn nữa vào trong quá trình soạn thảo luật, đồng thời cần lấy ý kiến sớm, càng rộng càng tốt khi xây dựng luật.

Theo đó, cộng đồng nên được tham gia sâu hơn nữa vào trong quá trình soạn thảo luật, chứ không phải chỉ đến lúc thẩm tra luật mang tính chuyên ngành cao, đại biểu Quốc hội còn chưa hiểu hết mà phải đóng góp ý kiến trong thời gian ngắn thì không thể bảo đảm chất lượng.

Tăng cường giám sát, chống tiêu cực trong công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế

Bộ trưởng Tư pháp Lê Thành Long tiếp thu, giải trình một số vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm. (Ảnh: ĐĂNG KHOA)

Phát biểu tiếp thu, giải trình một số vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm, Bộ trưởng Tư pháp Lê Thành Long cho biết, quá trình thực hiện Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh trong những năm trở lại đây được làm rất kỹ.

Theo đó, Ủy ban Pháp luật thẩm tra, mời đại diện các cơ quan có liên quan, Bộ Tư pháp và các cơ quan, bộ, ngành chủ trì đề xuất đến làm việc. Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến cụ thể và nhiều vòng.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao những cố gắng của Chính phủ trong quá trình xây dựng thể chế trong các nhiệm kỳ, đặc biệt là nhiệm kỳ này, gần đây Chính phủ đã nỗ lực giải quyết những vấn đề mà các bộ, ngành chưa thống nhất. Ngoài các phiên họp thường kỳ, Chính phủ tổ chức 4 phiên họp chuyên đề chỉ tập trung vào công tác xây dựng pháp luật.

Trên cơ sở ý kiến đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Tư pháp cho biết sẽ tiếp tục tiếp thu các ý kiến góp ý để tham mưu cho Chính phủ, nhằm tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác lập pháp nói chung và xây dựng Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh nói riêng.

Theo Bộ trưởng Lê Thành Long, nếu như theo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Quốc hội cũng có Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của cả nhiệm kỳ nhưng thực tế thực hiện còn mang tính hình thức, dẫn đến những năm cuối nhiệm kỳ hầu như không nhìn kỹ lại được chương trình gốc. Do đó, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2015 chỉ còn Chương trình hàng năm để bảo đảm linh hoạt hơn.

Tuy nhiên, nếu như không có chương trình nhiệm kỳ mà chỉ có chương trình hàng năm thì khó để định hướng. Vì vậy, Đảng đoàn Quốc hội có sáng kiến trình Bộ Chính trị về định hướng chương trình xây dựng luật, pháp lệnh nhiệm kỳ, trên cơ sở đó Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Kế hoạch 81/KH-UBTVQH15.

Theo Bộ trưởng Tư pháp, cách làm như hiện nay là phù hợp, đồng thời sẽ tiếp tục nghiên cứu ý kiến đại biểu Quốc hội để cân nhắc cách làm phù hợp nhằm chỉnh sửa, bổ sung Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật trong thời gian tới.

Lý giải cho việc có số lượng lớn các dự án trình bổ sung vào kỳ này, Bộ trưởng Lê Thành Long cho biết, Chính phủ đề xuất bổ sung 10 luật và nghị quyết nhằm tháo gỡ một số khó khăn, vướng mắc để xử lý các công trình trong thực hiện các dự án giao thông; xử lý vấn đề về kinh phí chi thường xuyên; đề xuất bổ sung Luật Các tổ chức tín dụng để kế tiếp Nghị quyết 42/2017/QH14 sắp hết hạn; Nghị quyết về giảm thuế giá trị gia tăng nhằm gỡ khó cho các doanh nghiệp, góp phần phục hồi sản xuất.

Bộ trưởng Tư pháp nêu rõ, việc tăng cường phòng, chống lợi ích nhóm và tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế, tổ chức thi hành pháp luật là trách nhiệm rất nặng nề đối với các cơ quan tham mưu, đặc biệt là các cơ quan tham gia vào quá trình xây dựng.

Bộ trưởng đề nghị đối với các bộ, ngành trong phạm vi của mình, cần tiếp tục chủ động bảo đảm tuân thủ nghiêm các quy trình, quy định trong Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, đồng thời đề nghị các Ủy ban của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Quốc hội tiếp tục giám sát công tác xây dựng, ban hành và tổ chức thi hành văn bản quy phạm pháp luật.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định phát biểu kết luận nội dung thảo luận. (Ảnh: ĐĂNG KHOA)

Phát biểu kết luận nội dung thảo luận về dự kiến Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024, điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, đa số các ý kiến tán thành với Tờ trình về dự kiến Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024, điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023 cũng như nội dung dự thảo Nghị quyết.

Các đại biểu cũng đã đóng góp nhiều ý kiến cụ thể về điều chỉnh Chương trình, tăng tính dự báo trong công tác xây dựng pháp luật, đề xuất nhiều giải pháp tăng cường kỷ luật, kỷ cương, cá thể hóa trách nhiệm, bảo đảm thực hiện tốt nhất Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của cả nhiệm kỳ nói chung và Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh hàng năm nói riêng.

Tổng Thư ký Quốc hội sẽ phối hợp với Thường trực Ủy ban Pháp luật tổng hợp ý kiến của các đại biểu Quốc hội, giúp Ủy ban Thường vụ Quốc hội nghiên cứu, chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Nghị quyết, chuẩn bị báo cáo giải trình, tiếp thu đầy đủ ý kiến của các đại biểu Quốc hội để trình Quốc hội xem xét thông qua.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng cho biết, theo chỉ đạo của Chủ tịch Quốc hội cũng như sự thống nhất trong Ủy ban Thường vụ Quốc hội, tháng 7 sắp tới, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ phối hợp với Chính phủ và các cơ quan hữu quan tổ chức hội nghị đánh giá tình hình triển khai các luật, Nghị quyết của Quốc hội từ đầu nhiệm kỳ đến giữa năm 2023, triển khai các luật, Nghị quyết được Quốc hội thông qua ngay tại Kỳ họp này…

Đây là lần đầu tiên Hội nghị được tổ chức với quy mô toàn quốc, kết nối với các điểm cầu 63 tỉnh, thành phố trên cả nước, góp phần nâng cao hơn nữa hiệu quả của công tác triển khai thực hiện pháp luật.