Trong một cuộc trả lời phỏng vấn trước Phiên thảo luận chung cấp cao Đại hội đồng LHQ Khóa 78 đang diễn ra tại New York (Mỹ), Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres cho biết, ông vẫn đang tích cực liên lạc với các bên liên quan, tìm cách thực hiện Bản ghi nhớ giữa LHQ và Nga liên quan hoạt động xuất khẩu lương thực và phân bón của Nga. Văn bản này được ký kết trong khuôn khổ Sáng kiến ngũ cốc Biển Đen, cùng thỏa thuận về tạo thuận lợi cho ngũ cốc của Ukraine xuất khẩu qua tuyến đường biển này.
Bên lề phiên họp Đại hội đồng LHQ, ngày 23/9, Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres cũng có cuộc gặp Bộ trưởng Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ Hakan Fidan. Một trong nội dung thảo luận chính tại cuộc gặp là vấn đề nối lại thực hiện thỏa thuận ngũ cốc, vốn hết hiệu lực từ ngày 18/7 vừa qua sau khi Nga không đồng ý tiếp tục gia hạn thỏa thuận.
Trước đó, các nguồn tin ngoại giao tiết lộ rằng, Tổng Thư ký LHQ đã gửi thư tới Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Lavrov, trong đó đưa ra các đề xuất cụ thể để Nga nối lại thực hiện các cam kết theo Sáng kiến ngũ cốc Biển Đen.
Ngày 23/9, Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Lavrov tiếp tục nhắc lại lý do Nga chưa thể quay lại thỏa thuận ngũ cốc. Trong cuộc họp báo thông báo về kết quả hoạt động tham dự kỳ họp Đại hội đồng LHQ, Bộ trưởng Lavrov cho biết, ông đã giải thích rõ ràng với Tổng Thư ký LHQ. Theo đó, những đề xuất của ông Guterres đưa ra nhằm nối lại Sáng kiến ngũ cốc Biển Đen là không hiệu quả.
Bộ trưởng Ngoại giao Nga nói rằng, Moscow không phớt lờ đề xuất của Tổng Thư ký LHQ, mà chỉ đơn giản là những biện pháp đó không thể thực hiện được. Ông Lavrov nhắc lại quan điểm của Điện Kremlin đã đưa ra rằng, Nga chỉ quay lại thực hiện thỏa thuận khi những mối quan ngại của Nga được giải quyết.
Ông Lavrov nói: “Lý do chính khiến chúng tôi từ bỏ thỏa thuận là vì mọi cam kết đối với yêu cầu của Nga không được thực hiện. Nga tôn trọng nỗ lực của Tổng Thư ký và các cơ quan của LHQ. Họ thật sự đã rất nỗ lực. Nhưng chúng tôi chưa thấy Ngân hàng Nông nghiệp của Nga được kết nối trở lại với hệ thống thanh toán toàn cầu SWIFT, chưa thấy giải pháp nào cho phép Nga tiếp cận các cảng ở Địa Trung Hải và các cảng khác mà không bị cản trở, cũng chưa thấy giải pháp nào cho vấn đề bảo hiểm khi chi phí đã tăng gấp bốn lần. Không có yêu cầu nào của Nga được giải quyết”.
Theo nguồn tin ngoại giao, trong thư gửi Bộ trưởng Ngoại giao Nga, Tổng Thư ký LHQ đưa ra một loạt đề xuất, đề nghị Nga bảo đảm Sáng kiến ngũ cốc Biển Đen được nối lại lập tức và đầy đủ. Đổi lại, LHQ sẽ tìm cách để khôi phục kết nối chi nhánh Rosselkhozbak của Ngân hàng Nông nghiệp Nga với hệ thống SWIFT; thiết lập nền tảng cho vấn đề bảo hiểm; dỡ bỏ phong tỏa tài sản ở nước ngoài của các công ty sản xuất phân bón của Nga; cho phép tàu của Nga cập bến tại các cảng ở châu Âu.
Sáng kiến ngũ cốc Biển Đen do LHQ và Thổ Nhĩ Kỳ làm trung gian, với mục đích bảo đảm an toàn cho hoạt động vận chuyển ngũ cốc và thực phẩm xuất khẩu từ các cảng của Ukraine ở Biển Đen. Thỏa thuận được Nga và Ukraine ký riêng rẽ vào ngày 22/7/2022 và có hiệu lực trong 120 ngày. Nga và LHQ cũng ký Bản ghi nhớ về bảo đảm lương thực, phân bón của Nga được xuất khẩu không bị cản trở. Sau ba lần được gia hạn, thỏa thuận hết hiệu lực vào ngày 18/7/2023, do Nga rút đi với lý do yêu cầu của Nga không được đáp ứng.
