Vượt qua định kiến “ký ức lưu trữ”

Trong dòng chảy của điện ảnh, phim tài liệu luôn giữ vai trò như một chứng nhân lịch sử, ghi lại chân thực đời sống con người và xã hội. Tuy nhiên, ở thời đại công nghệ số, phim tài liệu Việt Nam đứng trước thách thức phải vượt qua định kiến “ký ức lưu trữ” để trở thành tác phẩm nghệ thuật sống động.
“Đi trong sương” là câu chuyện lập nghiệp của những thanh niên người dân tộc thiểu số tại xã Y Tý, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai. (Ảnh do Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương cung cấp)
“Đi trong sương” là câu chuyện lập nghiệp của những thanh niên người dân tộc thiểu số tại xã Y Tý, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai. (Ảnh do Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương cung cấp)

Nhiều năm qua, Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương không ngừng đổi mới, sản xuất những bộ phim tài liệu có giá trị nghệ thuật và nhân văn cao. Nhưng các nhà làm phim vẫn phải đối mặt không ít khó khăn, trước hết là sự bó hẹp về đề tài.

Nghệ sĩ ưu tú Trịnh Quang Tùng, Phó Tổng Giám đốc phụ trách Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương thừa nhận, tìm kiếm đề tài mới trong bối cảnh hiện nay là một thách thức lớn. Nhiều bộ phim vẫn xoay quanh các chủ đề quen thuộc như biển đảo, miền núi, lịch sử truyền thống, trong khi những vấn đề nóng hổi của xã hội đương đại chưa được khai thác sâu sắc.

Đáng chú ý, áp lực về thời hạn và định mức để các nhà biên kịch tìm kiếm ý tưởng mới đã dẫn đến tình trạng làm phim theo lối mòn, thậm chí có phim sử dụng quá nửa là tư liệu cũ.

Bên cạnh đó, sáng tạo trong cách kể chuyện cũng là điều đáng bàn. Nhiều bộ phim tài liệu hiện nay vẫn nghèo nàn về mặt hình ảnh, lạm dụng flycam mà thiếu góc máy sáng tạo. “Đạo diễn là nghề không thể thanh minh, không đổ tại bất kỳ lý do nào", đạo diễn Hoàng Dũng trăn trở.

Trong khi đó, quay phim Tạ Đức Nguyên cũng nhấn mạnh rằng, quay phim phải “thở” cùng nhân vật, chứ không chỉ bảo đảm đủ cảnh. Đạo diễn Lê Tuấn Anh cũng chia sẻ kinh nghiệm khi tự tay anh cầm máy quay cho chính phim của mình để nắm bắt những khoảnh khắc “ảo giác” - thứ tạo nên sự khác biệt cho tác phẩm.

Một bộ phim tài liệu hay không đơn thuần truyền tải thông tin mà phải kể được một câu chuyện có sức hấp dẫn. Điều quan trọng nhất vẫn là số phận con người và hơi thở của cuộc sống. Chính vì vậy, các nhà làm phim cần đầu tư kỹ lưỡng vào khâu kịch bản, xây dựng nhân vật có chiều sâu, kết hợp giữa tư liệu và các cảnh quay thực tế một cách sáng tạo.

Chủ tịch Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương Nguyễn Quang Tuấn nhấn mạnh rằng, mỗi kịch bản cần được chuẩn bị một cách chủ động từ trước, có sự gắn kết chặt chẽ giữa biên kịch, đạo diễn và quay phim. Tổ chức các trại sáng tác, hỗ trợ tìm kiếm đề tài, mở rộng chính sách đặt hàng sẽ giúp các nhà làm phim có thêm điều kiện sáng tạo và phát triển.

Ngoài ra, việc phát hành phim tài liệu trên nền tảng trực tuyến cũng là hướng đi cần được chú trọng để mở rộng đối tượng khán giả. Gần 70 năm qua, Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương đã đóng góp không nhỏ vào sự phát triển của nền điện ảnh Việt Nam, tạo ra những bộ phim tài liệu có giá trị lớn về lịch sử, văn hóa và đời sống xã hội.

Những bộ phim như “Đồng hành cùng lịch sử” của đạo diễn Nguyễn Quang Tuấn, “Người làm chữ” của đạo diễn Đặng Thị Linh hay “Đi trong sương” của đạo diễn Nguyễn Văn Kiểm... được người xem ghi nhận.

Có thể bạn quan tâm

Liên hoan phim Nhật Bản tại Việt Nam 2025

Liên hoan phim Nhật Bản tại Việt Nam 2025

Theo thông tin từ Quỹ Giao lưu Quốc tế Nhật Bản (The Japan Foundation) tại Việt Nam, Liên hoan phim Nhật Bản 2025 sẽ diễn ra từ ngày 12/12/2025 đến 25/1/2026 tại Hà Nội, Hải Phòng, Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng.

Bìa tác phẩm "Huyền thoại thổ thần".

"Huyền thoại thổ thần" - dấu ấn mới của văn học fantasy Việt Nam

Công ty Cổ phần Sách điện tử Waka phối hợp Appota vừa giới thiệu tới bạn đọc tiểu thuyết "Huyền thoại thổ thần" của tác giả Nguyễn Thái Duy. Đây là một trong những dự án fantasy hiếm hoi của văn học Việt được xây dựng như một "vũ trụ" độc lập, kết hợp thần thoại, thổ dân và công nghệ ở quy mô lớn.

Tọa đàm góp phần thúc đẩy giao lưu văn hóa, củng cố quan hệ hợp tác Việt-Pháp, đồng thời khẳng định tiềm năng phát triển mạnh mẽ của điện ảnh Việt Nam trong giai đoạn mới.

Thúc đẩy hợp tác và đầu tư điện ảnh Việt Nam-Pháp

Tại tọa đàm “Điện ảnh Việt Nam và Pháp: Tiềm năng và cơ hội hợp tác” ở Paris ngày 4/12, các nhà quản lý điện ảnh cũng như nhà sản xuất và nghệ sĩ hai nước đã trao đổi về chiến lược phát triển và hội nhập quốc tế của điện ảnh Việt Nam trong bối cảnh mới và triển vọng hợp tác để phục vụ công chúng, đi tranh giải quốc tế.

Các đại biểu tham quan triển lãm.

Kỷ niệm 65 năm ngoại giao Việt Nam-Cuba: Khai mạc triển lãm “Nghĩa tình thủy chung”

Triển lãm “Nghĩa tình thủy chung” kỷ niệm 65 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Cuba là sự kiện ý nghĩa, là lời tri ân sâu sắc dành cho mối quan hệ lịch sử giữa hai dân tộc, mối quan hệ đã được hun đúc qua nhiều thế hệ và luôn được gìn giữ như một báu vật vô giá, trở thành tấm gương sáng cho tình đoàn kết quốc tế.

Cảnh trong phim "Nhà hai chủ". (Ảnh: Galaxy Studio)

Phim “Nhà hai chủ” dự kiến ra rạp ngày 26/12

“Nhà hai chủ” là bộ phim do bộ đôi đạo diễn Trần Duy Linh và Phạm Trung Hiếu thực hiện, dựa trên quan niệm dân gian về xây nhà, đã chính thức ra mắt trailer và dự kiến ra rạp vào ngày 26/12 tới.

Tượng voi đá được phụng thờ trong Đền A Sào.

Theo dấu voi chiến về “Đệ nhị sinh từ A Sào”

Lưu giữ dấu tích về thân thế và sự nghiệp của anh hùng dân tộc Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn, khu di tích lịch sử-văn hóa quốc gia Đình, Đền, Bến Tượng A Sào còn gắn với câu chuyện cảm động về chú voi chiến trung nghĩa và câu ca truyền tụng “Đệ nhất sinh từ Kiếp Bạc-Đệ nhị sinh từ A Sào”.

Rie Qudan ký tặng sách cho độc giả Hà Nội.

Tác giả Nhật Bản Rie Qudan: AI và hành trình sáng tác văn học

Rie Qudan là một trong những tác giả trẻ của Nhật Bản sử dụng AI trong công việc sáng tác của mình. Với cô, AI có nhiều tác dụng hữu ích trong nhiều công đoạn của người viết văn, nhưng không thể nào thay thế được khát vọng viết, cảm xúc và những rung động từ trái tim con người.

Hà Trịnh tổ chức liveshow cá nhân vào ngày 15/12.

Hà Trịnh và liveshow đầu tiên trong sự nghiệp

Hà Trịnh từng gây ấn tượng với MV "Tình ca" và album "Nghìn trùng xa cách" gồm 9 sáng tác của Phạm Duy với phần phối của Nguyễn Hữu Vượng. Tuy nhiên phải đến thời điểm này cô mới có điều kiện tổ chức đêm nhạc riêng cùng ban nhạc Màu Nước.