Mặc dù tỉnh Nghệ An sở hữu một diện tích đất nông nghiệp rộng lớn và phong phú, nhưng sản xuất nông sản vẫn mang tính nhỏ lẻ, manh mún. Công nghệ sản xuất lạc hậu, chất lượng không đồng đều, dẫn đến chi phí sản xuất cao và khó khăn trong việc tiêu thụ sản phẩm. Nhiều nông sản đặc trưng như gừng Kỳ Sơn hay keo nguyên liệu thường xuyên gặp phải tình trạng cung vượt cầu, giá cả không ổn định, gây thiệt hại cho nông dân. Đặc biệt, các loại dược liệu như trà hoa vàng, sâm 7 lá 1 hoa dù có tiềm năng, nhưng cũng chỉ được xuất thô, thiếu sự chế biến sâu, dẫn đến giá trị thấp.
Nhận thấy được những khó khăn đó, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Nghệ An đã xác định rằng việc phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị nông sản là hướng đi chiến lược để gia tăng giá trị sản phẩm nông nghiệp. Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi, giai đoạn I (2021-2025) đã và đang hỗ trợ các dự án liên kết sản xuất, chế biến và tiêu thụ nông sản, với mục tiêu tạo ra những bước đột phá trong việc nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm nông nghiệp.
Theo đó, các dự án này đã giúp hình thành nhiều mô hình liên kết sản xuất hiệu quả, mở rộng quy mô và cải thiện chất lượng sản phẩm. Việc kết nối nông dân với doanh nghiệp và hợp tác xã trong sản xuất, chế biến và tiêu thụ nông sản đã tạo ra các chuỗi cung ứng bền vững, giảm thiểu tình trạng “được mùa mất giá” và đảm bảo đầu ra ổn định cho sản phẩm.
Hiện nay, tỉnh Nghệ An đã triển khai 25 dự án liên kết sản xuất, với tổng kinh phí hỗ trợ lên đến gần 36 tỷ đồng. Các dự án này đã thu hút sự tham gia của 6.206 hộ dân, với tổng diện tích liên kết lên đến 2.424ha, bao gồm các sản phẩm như lúa giống, chè, ngô, ớt cay, rau củ quả an toàn và chăn nuôi gia cầm. Những mô hình này không chỉ giúp tăng quy mô sản xuất, mà còn nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm thông qua việc áp dụng các công nghệ chế biến và bảo quản hiện đại.
Ngoài ra, các hợp tác xã và doanh nghiệp cũng đã nhận được sự hỗ trợ về máy móc, thiết bị chế biến, giúp nâng cao chất lượng sản phẩm, mở rộng khả năng tiêu thụ và tăng tính cạnh tranh trên thị trường. Một số đơn vị như HTX Dược liệu Pù Mát, HTX Lâm nghiệp Quỳnh Thắng đã thực hiện rất tốt khâu chế biến sau thu hoạch, từ đó nâng cao giá trị các sản phẩm nông sản.
Việc phát triển chuỗi giá trị không chỉ mang lại lợi ích cho nông dân mà còn tạo cơ hội để các doanh nghiệp chủ động nguồn nguyên liệu, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh. Hơn nữa, chuỗi giá trị sẽ giúp sản phẩm nông sản của Nghệ An được chế biến sâu, có bao bì và nhãn mác rõ ràng, từ đó dễ dàng tiếp cận và chiếm lĩnh các thị trường khó tính trong và ngoài nước.
Những mô hình liên kết sản xuất này cũng giúp nông dân từ việc sản xuất nhỏ lẻ chuyển sang sản xuất hàng hóa quy mô lớn, đảm bảo chất lượng và tăng trưởng bền vững. Điều này sẽ đóng góp tích cực vào việc thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp của tỉnh Nghệ An theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững.
Mặc dù đã có những chuyển biến tích cực, việc tiếp tục phát triển các mô hình liên kết sản xuất nông sản theo chuỗi giá trị vẫn gặp phải một số thách thức. Chính quyền cần tiếp tục hỗ trợ về mặt cơ chế, chính sách, và đặc biệt là đào tạo kỹ thuật cho nông dân, giúp họ nâng cao năng lực sản xuất và cải thiện chất lượng sản phẩm. Đồng thời, cần tăng cường các hoạt động xúc tiến thương mại để mở rộng thị trường tiêu thụ cho nông sản Nghệ An.
Với sự hỗ trợ từ Chương trình Mục tiêu quốc gia và các chính sách phù hợp, tỉnh Nghệ An hoàn toàn có thể xây dựng được một nền nông nghiệp bền vững, tạo ra chuỗi giá trị sản phẩm chất lượng, từ đó thúc đẩy sự phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh.
