Thách thức trong quản lý TMĐT xuyên biên giới
Trong những năm gần đây, TMĐT tại Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ, trở thành một trong những lĩnh vực then chốt của nền kinh tế.
Theo số liệu của Metric, tổng doanh thu từ các giao dịch TMĐT giữa doanh nghiệp và người tiêu dùng trong năm 2023 đã đạt khoảng 498,9 nghìn tỷ đồng.
Đặc biệt, doanh thu của năm nền tảng TMĐT lớn như Shopee, Lazada, Tiki, Sendo và TikTok shop đạt tới 233,2 nghìn tỷ đồng, tăng 53,4% so với năm 2022.
Việt Nam hiện được coi là một trong 10 quốc gia có tốc độ tăng trưởng TMĐT cao nhất thế giới và dẫn đầu khu vực Đông Nam Á.
Việt Nam hiện được coi là một trong 10 quốc gia có tốc độ tăng trưởng TMĐT cao nhất thế giới và dẫn đầu khu vực Đông Nam Á.
Cùng với sự phát triển của TMĐT, doanh thu bán lẻ hàng hóa xuyên biên giới của Việt Nam cũng đang tăng trưởng mạnh mẽ, với mức tăng trung bình hơn 20% mỗi năm.
Theo Amazon, dự kiến đến năm 2026, doanh thu từ TMĐT xuyên biên giới của Việt Nam sẽ đạt khoảng 256,1 nghìn tỷ đồng (tương đương 11,1 tỷ USD).
Những con số này phản ánh tiềm năng to lớn của thị trường TMĐT, đồng thời cũng đặt ra những thách thức không nhỏ về quản lý đối với các cơ quan chức năng, trong đó có ngành hải quan.
Bên cạnh sự phát triển nhanh chóng, hoạt động TMĐT xuyên biên giới cũng mang lại nhiều thách thức mới cho cơ quan quản lý.
Hoạt động mua bán trực tuyến, đặc biệt là các giao dịch xuyên biên giới, đòi hỏi phải có các biện pháp quản lý hiệu quả nhằm ngăn chặn tình trạng gian lận thương mại, buôn lậu và trốn thuế, đồng thời bảo đảm tuân thủ các quy định về xuất nhập khẩu.
Ông Đào Duy Tám, Phó Cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan, Tổng cục Hải quan cho biết, TMĐT vẫn còn là một mô hình mới tại Việt Nam, mặc dù các hoạt động giao dịch TMĐT đã phát triển từ nhiều năm qua.
Sau đại dịch Covid-19, sự bùng nổ của TMĐT càng rõ nét hơn, tạo ra những thay đổi lớn trong mô hình thương mại truyền thống. Tuy nhiên, điều này cũng đồng nghĩa với việc cơ quan hải quan phải đối mặt với các thách thức trong việc kiểm soát hàng hóa xuất nhập khẩu qua các giao dịch TMĐT.
Một trong những khó khăn lớn nhất là việc các giao dịch TMĐT thường được thực hiện qua các nền tảng trực tuyến và hàng hóa được vận chuyển qua các công ty chuyển phát nhanh. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý để bảo đảm tính minh bạch và chính xác trong quá trình thông quan hàng hóa.
Tích cực triển khai nhiều giải pháp quản lý TMĐT xuyên biên giới
 |
| Thời gian qua, ngành hải quan đã triển khai nhiều giải pháp tích cực để hỗ trợ cho hoạt động của cộng đồng doanh nghiệp xuất nhập khẩu nói chung và các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực chuyển phát nhanh hàng hóa xuyên biên giới nói riêng. |
Để ứng phó với những thách thức trên, ngành hải quan đã chủ động triển khai nhiều giải pháp nhằm tăng cường quản lý hoạt động TMĐT xuyên biên giới. Các giải pháp này không chỉ giúp hỗ trợ doanh nghiệp mà còn bảo đảm tính minh bạch và công bằng trong hoạt động thương mại.
Theo ông Đào Duy Tám, cơ quan hải quan đang trong quá trình xây dựng Nghị định về quản lý hải quan đối với hoạt động xuất nhập khẩu qua giao dịch TMĐT. Nghị định này, dự kiến sẽ được ban hành trong thời gian tới, sẽ thiết lập khung pháp lý rõ ràng cho việc quản lý hàng hóa giao dịch qua TMĐT, bảo đảm các giao dịch này tuân thủ các quy định về hải quan và thuế.
Một trong những điểm mới của dự thảo Nghị định là việc xây dựng cơ chế phối hợp giữa các cơ quan quản lý, bao gồm các đơn vị quản lý chính sách TMĐT, chính sách mặt hàng và thanh toán. Mục tiêu là tạo ra một hệ thống quản lý đồng bộ và minh bạch, giúp các tổ chức, cá nhân tham gia TMĐT có thể thực hiện giao dịch thuận lợi, đồng thời bảo đảm việc quản lý chặt chẽ từ phía Nhà nước.
Bên cạnh đó, ngành hải quan cũng đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin vào quá trình quản lý. Việc xây dựng một hệ thống công nghệ hiện đại sẽ giúp cơ quan hải quan theo dõi và kiểm soát các giao dịch TMĐT một cách nhanh chóng, hiệu quả.
Hệ thống này cũng sẽ tích hợp với cơ chế một cửa quốc gia và cơ chế một cửa ASEAN, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong việc khai báo hải quan và thông quan hàng hóa.
Phó Cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan nhấn mạnh, cơ quan hải quan luôn tạo thuận lợi cho các hoạt động giao dịch TMĐT dựa trên nguyên tắc tuân thủ các thông lệ quốc tế cũng như các công ước về quản lý đối với hàng hóa vận chuyển, bưu chính chuyển phát nhanh, tuân thủ các tiêu chuẩn miễn thuế theo các quy định của Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu.
Bên cạnh đó, cơ quan hải quan cũng tiếp tục rà soát các chủ trương, chính sách để bảo đảm các quy định của hoạt động TMĐT vừa tạo thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân được thực hiện mua bán nhanh chóng, cũng như bảo hộ nền sản xuất trong nước.
Đồng hành cùng doanh nghiệp, hỗ trợ quá trình xuất nhập khẩu
 |
| Nhằm hỗ trợ doanh nghiệp trong quá trình xuất nhập khẩu hàng hóa qua TMĐT, cơ quan hải quan đã triển khai nhiều hình thức hỗ trợ đa dạng. |
Nhằm hỗ trợ doanh nghiệp trong quá trình xuất nhập khẩu hàng hóa qua TMĐT, cơ quan hải quan đã triển khai nhiều hình thức hỗ trợ đa dạng.
Các biện pháp này bao gồm việc hướng dẫn và tư vấn cho doanh nghiệp về quy trình khai báo hải quan, chế độ ưu đãi thuế và các quy định liên quan đến thông quan hàng hóa.
Việc giảm thiểu thời gian và chi phí trong quá trình khai báo hải quan cũng là một trong những ưu tiên hàng đầu của ngành hải quan.
Cơ quan hải quan đã tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong việc nắm bắt các quy định mới về hải quan, đồng thời tăng cường tương tác và cung cấp thông tin để giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về các thủ tục cần thiết.
Những nỗ lực này không chỉ giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian mà còn góp phần tăng tính minh bạch và tuân thủ quy định của pháp luật.
Theo ông Bùi Trung Kiên, Phó Chủ tịch Hiệp hội TMĐT Việt Nam (VECOM), việc có một hệ thống quản lý hiệu quả và thông suốt là rất cần thiết để bảo vệ quyền lợi chính đáng của các bên tham gia vào chuỗi cung ứng, đồng thời giúp ngăn chặn các hành vi gian lận thương mại và bảo vệ các quy định về sở hữu trí tuệ.
Dự thảo Nghị định về quản lý hải quan đối với hoạt động TMĐT hiện đang nhận được nhiều sự quan tâm từ phía doanh nghiệp và các bên liên quan.
Bà Đỗ Thị Thu Thủy, Giám đốc Pháp lý và Hải quan Công ty TNHH Chuyển phát nhanh DHL-VNPT cho biết, cơ quan hải quan đã hỗ trợ rất tích cực cho doanh nghiệp trong việc thực hiện các thủ tục hải quan, đặc biệt là trong các hoạt động chuyển phát nhanh hàng hóa qua TMĐT.
Bà Thủy cũng bày tỏ kỳ vọng rằng Nghị định này sẽ sớm được ban hành và đi vào thực tiễn, giúp cơ quan hải quan quản lý hiệu quả hơn các hoạt động TMĐT xuyên biên giới, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp tham gia vào thị trường quốc tế.
"Sự hỗ trợ từ cơ quan hải quan đã giúp chúng tôi rất nhiều trong việc thực hiện các thủ tục thông quan, và chúng tôi kỳ vọng rằng Nghị định sẽ giúp cải thiện hơn nữa quy trình quản lý, từ đó thúc đẩy sự phát triển của TMĐT xuyên biên giới", bà Thủy chia sẻ.
TMĐT xuyên biên giới không chỉ mở ra nhiều cơ hội phát triển cho doanh nghiệp mà còn góp phần thúc đẩy sự phát triển của kinh tế số tại Việt Nam. Với việc Chính phủ đặt mục tiêu xây dựng một nền kinh tế số bền vững, sự phát triển của TMĐT đóng vai trò quan trọng trong việc gia tăng phạm vi tiếp cận của các doanh nghiệp Việt Nam đến thị trường quốc tế, đưa thương hiệu hàng Việt ra toàn cầu.
Để hiện thực hóa mục tiêu này, sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý và doanh nghiệp là yếu tố then chốt. Việc xây dựng một hành lang pháp lý đủ mạnh, đủ thông suốt sẽ giúp bảo đảm quyền lợi và lợi ích chính đáng của người tiêu dùng, nhà cung cấp và các bên tham gia vào chuỗi cung ứng.
