Khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc

Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa.

Trong giai đoạn hiện nay, báo chí tiếp tục là lực lượng chủ lực, đi đầu trong tuyên truyền, cổ vũ, động viên toàn Ðảng, toàn dân, toàn quân ta đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, hiện thực hóa các mục tiêu phát triển đất nước, đồng thời bảo vệ nền tảng tư tưởng của Ðảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch.

Nhân dịp kỷ niệm 98 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam, đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Bí thư Trung ương Ðảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương đã có cuộc trao đổi ý kiến với phóng viên Báo Nhân Dân về vai trò, sứ mệnh và trách nhiệm của nền báo chí cách mạng trong tình hình mới.

Phóng viên: Thưa đồng chí, bối cảnh thông tin hiện nay đặt ra những thách thức nào đối với công tác báo chí và các cơ quan báo chí phải làm gì để tiếp tục phát huy truyền thống vẻ vang của Báo chí cách mạng Việt Nam, giữ vững vai trò, vị trí là lực lượng chủ lực trong công tác thông tin, tuyên truyền, định hướng?

Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa: 98 năm qua, các cơ quan báo chí và đội ngũ những người làm báo cả nước đã không ngừng nỗ lực, phấn đấu, khẳng định được vị trí, vai trò quan trọng là vũ khí tư tưởng sắc bén, là tiếng nói của Đảng, Nhà nước, là diễn đàn tin cậy của Nhân dân.

Báo chí đã chủ động, tích cực tuyên truyền về đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, những thành tựu của đất nước; đấu tranh chống các âm mưu, thủ đoạn, quan điểm sai trái của các thế lực thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Đặc biệt, báo chí đã tham gia hiệu quả bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc; đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực…

Sự phát triển của khoa học-công nghệ, đặc biệt là công nghệ truyền thông số, trí tuệ nhân tạo đã mở ra kỷ nguyên mới, xu hướng mới trong thông tin, truyền thông, báo chí với rất nhiều tiện ích hướng đến công chúng, người dùng.

Bên cạnh những thuận lợi rất cơ bản, công nghệ và sự bùng nổ thông tin cũng đang đặt ra rất nhiều thách thức, nhất là với công tác báo chí, tuyên truyền. Với những công cụ, tính năng công nghệ mới, liên tục cập nhật, người dùng có thể tự sản xuất, đăng, phát thông tin, hình ảnh, clip, cung cấp thông tin không cần kiểm chứng.

Các ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo ngày càng phổ biến, đa dạng và không ngừng hoàn thiện nhất là trong hệ thống hóa thông tin tư liệu, kỹ năng hóa việc đưa tin; với nhiều thuật toán tối ưu cho việc điều phối thông tin, cá thể hóa nhu cầu của người dùng… khiến cho báo chí có nguy cơ bị mạng xã hội lấn lướt, chiếm lĩnh trận địa thông tin, bị dẫn dắt bởi các tin tức giả mạo, tiêu cực với mục đích xuyên tạc, lừa đảo, gây tác động xấu đến dư luận xã hội.

Các thế lực thù địch tiếp tục lợi dụng mạng xã hội và sự phát triển của công nghệ, của các phương thức truyền thông mới để tăng cường chống phá Đảng, Nhà nước và chế độ ta.

Các cơ quan nhất là cơ quan chủ quản cần quan tâm, tạo điều kiện, đầu tư đúng mức cho các cơ quan báo chí, người làm báo, từ việc tăng cường đặt hàng, giao nhiệm vụ, đầu tư nguồn lực, chủ động cung cấp thông tin cho các cơ quan báo chí, để đội ngũ những người làm báo thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ…

Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa phát biểu ý kiến tại Hội nghị báo Đảng toàn quốc. Ảnh: DUY LINH.

Tình hình đó đặt ra yêu cầu các cơ quan báo chí phải kịp thời nắm bắt xu thế, tiến hành chuyển đổi số một cách nhanh chóng, hiệu quả, chủ động tham gia vào không gian truyền thông mới; đổi mới tư duy, phương thức làm báo, làm chủ công nghệ truyền thông mới, hiện đại, để giữ vững vai trò, vị trí chủ lực, vừa thực hiện tốt yêu cầu thông tin, tuyên truyền, vừa đáp ứng nhu cầu đa dạng của độc giả, góp phần định hướng dư luận xã hội, tạo niềm tin cho công chúng…

Hiện nay, vẫn có lúc, có thời điểm, vẫn còn cơ quan báo chí chưa thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ, sứ mệnh và trọng trách của mình (định hướng tư tưởng, dư luận; phản ánh thực tiễn; phản biện; đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng); phương thức thông tin, tuyên truyền còn thiếu sinh động, hấp dẫn; tính dự báo, tính định hướng các vấn đề phức tạp, nhạy cảm còn bị động.

Một số cơ quan báo chí còn chậm, lúng túng trong tiến hành chuyển đổi số; còn đưa thông tin xuôi chiều, tính phát hiện, tính chiến đấu, tính phản biện chưa cao…

Để tiếp tục phát huy truyền thống vẻ vang của Báo chí cách mạng Việt Nam, giữ vững vai trò, vị trí là lực lượng chủ lực trong công tác thông tin, tuyên truyền, công tác chỉ đạo, quản lý và hoạt động báo chí cần tiếp tục bám sát mục tiêu phát triển theo định hướng "Xây dựng nền báo chí, truyền thông chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại"⁽¹⁾ và "báo chí là tiếng nói của Đảng, Nhà nước, của tổ chức chính trị - xã hội và là diễn đàn của nhân dân, đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng, sự quản lý của Nhà nước và hoạt động trong khuôn khổ pháp luật; phải bảo đảm tính tư tưởng, tính chân thật, tính nhân dân, tính chiến đấu và tính đa dạng của hoạt động báo chí"⁽²⁾ gắn với công cuộc chuyển đổi số; thực hiện nhất quán theo phương châm chủ động, kịp thời, nhạy bén, hiệu quả; nghiêm túc chấn chỉnh, xử lý sai phạm và dấu hiệu sai phạm trong hoạt động báo chí, nhất là đối với những vấn đề liên quan việc thực hiện không đúng tôn chỉ, mục đích, thông tin sai sự thật, thông tin không phù hợp với lợi ích quốc gia, dân tộc.

Để thực hiện tốt yêu cầu đó, các cơ quan báo chí, những người làm báo cần nhận thức sâu sắc hơn nữa vai trò, vị trí, chức năng, nhiệm vụ của báo chí cách mạng, bám sát tôn chỉ, mục đích ghi trong giấy phép hoạt động báo chí; tập trung tuyên truyền sâu rộng, kịp thời, có hiệu quả chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; phản ánh đậm nét những diễn biến quan trọng trong đời sống chính trị của đất nước; nâng cao vai trò của báo chí trong việc định hướng xã hội về tính nhân văn, đạo đức, hướng tới các giá trị văn hóa như chân, thiện, mỹ.

Cấp ủy, tổ chức đảng, lãnh đạo cơ quan báo chí cần đặc biệt chú trọng, quan tâm, chăm lo công tác xây dựng Đảng, xây dựng môi trường văn hóa trong các cơ quan báo chí, đồng thời, kiên quyết, kiên trì ngăn chặn, đẩy lùi những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong một bộ phận cán bộ phóng viên, biên tập viên, người làm báo hiện nay.

Các cơ quan nhất là cơ quan chủ quản cần quan tâm, tạo điều kiện, đầu tư đúng mức cho các cơ quan báo chí, người làm báo, từ việc tăng cường đặt hàng, giao nhiệm vụ, đầu tư nguồn lực, chủ động cung cấp thông tin cho các cơ quan báo chí, để đội ngũ những người làm báo thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ… Thực hiện tốt những yêu cầu trên sẽ góp phần khẳng định vị trí, vai trò, sứ mệnh của báo chí cách mạng trong bối cảnh hiện nay.

Phóng viên báo, đài phỏng vấn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Nam bên lề Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV. Ảnh: THANH TRÚC

Phóng viên: Văn kiện Đại hội XIII của Đảng xác định: "Xây dựng nền báo chí, truyền thông chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại". Đội ngũ những người làm báo hiện nay cần trang bị những gì để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ đó, thưa đồng chí?

Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa: Tình hình thế giới và trong nước cũng như bối cảnh thông tin hiện nay đặt ra yêu cầu, nhiệm vụ chính trị ngày càng cao đối với đội ngũ những người làm báo.

Để xây dựng nền báo chí, truyền thông chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại theo tinh thần Văn kiện Đại hội lần thứ XIII của Đảng, cần phải chú trọng việc đào tạo, bồi dưỡng người làm báo, bởi họ chính là nguồn lực quan trọng nhất để cơ quan báo chí phát triển; để báo chí thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ đặt ra.

Thực tế cho thấy, trong những năm qua, đội ngũ những người làm báo cả nước luôn giữ vững bản lĩnh chính trị, lập trường tư tưởng, phát huy vai trò xung kích, không quản khó khăn, gian khổ, dũng cảm dấn thân, lăn lộn sâu sát với đời sống xã hội, thực hiện tốt trách nhiệm, sứ mệnh người làm báo cách mạng; tích cực tuyên truyền, phổ biến chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, phát hiện, cổ vũ, động viên gương người tốt, việc tốt, các điển hình tiên tiến trong mọi lĩnh vực; có nhiều đóng góp trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, phòng chống tham nhũng; chủ động bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh với các quan điểm sai trái, thù địch…, góp phần quan trọng trong xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, củng cố niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, tạo sự đồng thuận xã hội.

Nhiều nhà báo tích cực học tập, trau dồi, nâng cao về năng lực, phẩm chất chính trị, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ; không ngừng đổi mới, sáng tạo, từng bước làm chủ công nghệ làm báo hiện đại.

Tuy nhiên, còn tình trạng một số phóng viên, biên tập viên, người làm báo thiếu bản lĩnh chính trị, chưa nắm chắc kiến thức pháp luật, hạn chế về trình độ công nghệ dẫn đến cho ra đời những sản phẩm báo chí chưa bảo đảm chất lượng, thiếu tính giáo dục, tính thẩm mỹ…

Thực tế ấy cho thấy cần có giải pháp đồng bộ để nâng cao bản lĩnh chính trị, năng lực chuyên môn nghiệp vụ, đạo đức nghề nghiệp và trách nhiệm xã hội của người làm báo.

Để đáp ứng yêu cầu của tình hình mới, trước hết cần tiếp tục chú trọng công tác giáo dục tư tưởng, nâng cao bản lĩnh chính trị cho người làm báo để mỗi phóng viên, biên tập viên, người làm báo nhận thức sâu sắc vị trí, vai trò, trách nhiệm của mình, quán triệt, thấm nhuần tư tưởng làm báo là làm cách mạng, người làm báo là chiến sĩ tiên phong trên mặt trận tư tưởng-văn hóa của Đảng.

Cùng với đó cần thường xuyên tổ chức cho các nhà báo học tập, nghiên cứu lý luận Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; quán triệt quan điểm, đường lối của Đảng, cập nhật chính sách, pháp luật của Nhà nước gắn với thực hiện Luật Báo chí, Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025, các quy định về đạo đức nghề nghiệp của người làm báo; Quy tắc sử dụng mạng xã hội của người làm báo Việt Nam.

Tăng cường các hình thức đào tạo, bồi dưỡng phù hợp để nâng cao chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng làm báo, trình độ công nghệ thông tin, kỹ năng đa phương tiện cho đội ngũ phóng viên, biên tập viên.

Cấp ủy, chính quyền, cơ quan chủ quản cần tạo điều kiện thuận lợi, không gian sáng tạo và cả những nguồn lực cần thiết để các cơ quan báo chí, người làm báo sống được bằng nghề, yên tâm cống hiến.

Mỗi người làm báo cần nhận thức sâu sắc trách nhiệm của mình, ra sức học tập, tu dưỡng, rèn luyện để vững vàng về chính trị; nhạy bén, sắc sảo về chuyên môn, nghiệp vụ, thích ứng với tác phong làm báo hiện đại, có năng lực hoạt động thực tiễn với tinh thần trách nhiệm xã hội và đạo đức nghề nghiệp cao.

Cần nêu cao tinh thần cống hiến, tăng cường đoàn kết, nỗ lực phấn đấu góp phần xây dựng nền báo chí cách mạng Việt Nam giàu tính nhân văn và tính chiến đấu, vì lợi ích của quốc gia, dân tộc, vì cuộc sống tốt đẹp của nhân dân.

Bên cạnh đó, mỗi người làm báo phải luôn có ý thức nâng cao văn hóa của bản thân, đề cao thành tố văn hóa trong sáng tạo tác phẩm, xây dựng môi trường văn hóa trong cơ quan báo chí, góp phần gìn giữ, xây dựng và phát triển văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; phát huy giá trị văn hóa và sức mạnh con người Việt Nam.

Phóng viên: Thưa đồng chí, báo chí không chỉ có nhiệm vụ tuyên truyền chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, mà còn là tiếng nói của nhân dân. Các cơ quan báo chí cần làm gì để trở thành kênh thông tin phản hồi nhanh, chính xác về thực tiễn đời sống nhân dân tới Đảng, Nhà nước, góp phần xây dựng, hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật, bảo đảm cho sự phát triển toàn diện và bền vững?

Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa: Báo chí là một phần của công tác tuyên giáo. Các cơ quan báo chí phải cùng với cơ quan tuyên giáo các cấp làm cho công tác tư tưởng "đi trước, đi cùng" với đời sống của nhân dân; đi trước để tạo sự đồng thuận, thống nhất trong nhận thức và hành động; đi cùng để gần gũi, gắn bó với thực tiễn, chủ động nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của nhân dân để cổ vũ, động viên tinh thần, định hướng dư luận và phản ánh, dự báo diễn biến tình hình, góp phần tham mưu cho công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền và hoàn thiện hệ thống cơ chế, chính sách, pháp luật của Nhà nước.

Để làm được việc ấy, báo chí cần bám sát thực tiễn đời sống, tăng cường thông tin hai chiều, trong đó chiều từ thực tiễn phải được phản ánh một cách trung thực bao gồm cả ý kiến đồng thuận và ý kiến còn băn khoăn trong xã hội.

Báo chí phải thật sự là diễn đàn tin cậy của Nhân dân, phải gần gũi sâu sát với đời sống của Nhân dân, phải tạo điều kiện để người dân được nói lên tâm tư, nguyện vọng, bày tỏ đề xuất, kiến nghị chính đáng.

Cần phát huy thế mạnh công nghệ để tăng tính tương tác giữa báo chí với người đọc, qua đó nắm bắt được nhu cầu, nguyện vọng của bạn đọc nói riêng và công chúng nói chung về các vấn đề của xã hội.

Các cơ quan báo chí cần không ngừng đổi mới công tác tuyên truyền theo hướng "tích cực, chủ động, gắn lý luận với thực tiễn", tăng cường "xây đi đôi với chống", lấy "cái đẹp dẹp cái xấu", coi trọng tính giáo dục, thuyết phục và nêu gương.

Đó là những cách thức tạo sự tin tưởng, gần gũi với bạn đọc nói riêng và người dân nói chung, góp phần xây dựng kênh kết nối, thông tin phản hồi chính xác về hiệu quả thực tiễn các nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, là cầu nối giữa Nhân dân với Đảng và Nhà nước; đấu tranh không khoan nhượng với những thói hư, tật xấu, phòng chống tham nhũng, tiêu cực, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đồng thời giữ vững vai trò báo chí định hướng dư luận xã hội, cổ vũ, khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Phóng viên: Trân trọng cảm ơn đồng chí!

--------------------------------------------------

(1) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng.

(2) Nghị quyết số 16-NQ/TW ngày 1/8/2007 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa X) về công tác tư tưởng, lý luận và báo chí trước yêu cầu mới.