Xơ phổi mô kẽ hậu Covid-19 có nguy hiểm không?

Xơ phổi vẫn có thể xảy ra ở những bệnh nhân Covid-19 nhẹ, điều trị ngoại trú, trẻ tuổi. Biểu hiện lâm sàng là những bệnh nhân này khó thở thường xuyên, tăng khi gắng sức, nặng hơn là phụ thuộc thở oxy, mệt mỏi, trên phim CT Scan ngực tổn thương xơ tiến triển ở mô kẽ kết hợp tổn thương kính mờ 2 phổi.

(Ảnh minh họa)
(Ảnh minh họa)

Câu hỏi: Trong số các biểu hiện về hô hấp hậu Covid-19, đâu là vấn đề nghiêm trọng nhất. Tôi được chẩn đoán xơ phổi mô kẽ, liệu có nguy hiểm hay không?

Trả lời:

PGS, TS Nguyễn Đình Tiến, Chủ nhiệm Bộ môn Nội Hô hấp, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108:

Bệnh nhân bị hậu Covid-19 với các biểu hiện triệu chứng ở nhiều cơ quan, hệ thống trong cơ thể như hô hấp, tim mạch, thần kinh-tâm thần, ngoài da và toàn thân… nhưng phổ biến hơn cả là di chứng ở cơ quan hô hấp (chiếm khoảng 50% tổng số biểu hiện hậu Covid-19).

Hay gặp nhất là khó thở và ho kéo dài, đau ngực, huyết khối, thuyên tắc động mạch phổi, đặc biệt là xơ phổi mô kẽ hậu Covid-19.

Khó thở và ho kéo dài, đau ngực, thường mắc kéo dài sau khi điều trị Covid-19, là hiện tượng thường xảy ra sau nhiễm virus đường hô hấp nói chung với triệu chứng chính là ho, thường chỉ ho khan, thở khò khè, nặng ngực, thường gặp ở bệnh nhân trong khi mắc Covid-19 có tăng IL-6 và lipocalin-2. Các biểu hiện như vậy được nằm trong một hội chứng gọi là hội chứng tăng phản ứng đường thở sau viêm.

Huyết khối, thuyên tắc động mạch phổi: Bệnh nhân có thể bị tổn thương mạch máu nhỏ ở phổi, mắc huyết khối lớn và nhỏ đã xảy ra ở giai đoạn sớm của Covid-19. Hiện tượng này xảy ra ở Covid-19 nhiều hơn các bệnh virus khác.

Mặt khác, tình trạng tăng đông có thể kéo dài qua thời kỳ hậu Covid-19. Cơ chế huyết khối, thuyên tắc động mạch phổi là do máu ứ trệ, tổn thương nội mạc mạch máu và tăng đông. Đo thrombomodulin có thể theo dõi tình trạng tổn thương nội mạc còn tiếp tục hay không.

Tình trạng tăng đông còn có thể do viêm kéo dài biểu hiện bằng xét nghiệm IL-6 và lipocalin-2 vẫn còn cao và có kháng thể Antiphospholipid. Khi bệnh nhân có các biểu hiện như: Khó thở, đau tức ngực, ho và có thể ho ra máu, cần xét nghiệm D-dimer và kiểm tra X-quang phổi, điện tim, siêu âm tim, nếu nghi ngờ thuyên tắc động mạch phổi cần chụp CT-Scan ngực có thuốc cản quang để chẩn đoán xác định huyết khối động mạch phổi.

Xơ phổi mô kẽ hậu Covid-19 là biến chứng nghiêm trọng nhất của hậu Covid-19. Cơ chế được giải thích là do CRP, IL-6 và LDH tăng cao hoạt hóa fibroblast gây xơ phổi. TGF-β: Cytokine quan trọng nhất trong giai đoạn phục hồi tổn thương nhu phổi sau viêm, là tác nhân gây xơ phổi, TGF-β tăng làm giảm ACE-2 và tăng Angiotensin II làm tăng sinh fibroblast, chúng di chuyển vào nhu mô phổi, hình thành hóa thành myofibroblast, hoạt hóa và gây tích tụ ở gian bào ngoại bào.

Xơ phổi mô kẽ thường xảy ra nhiều ở những bệnh nhân thở máy, viêm phổi nặng, hút thuốc, nghiện rượu, và khi điều trị oxy liều cao gây stress oxy hóa. Chấn thương do thở máy cũng làm tăng khả năng xơ phổi.

Tuy nhiên, điều đáng lo ngại là xơ phổi vẫn có thể xảy ra ở những bệnh nhân Covid-19 nhẹ, điều trị ngoại trú, trẻ tuổi. Biểu hiện lâm sàng là những bệnh nhân này khó thở thường xuyên, tăng khi gắng sức, nặng hơn là phụ thuộc thở oxy, mệt mỏi, trên phim CT Scan ngực tổn thương xơ tiến triển ở mô kẽ kết hợp tổn thương kính mờ 2 phổi.

Đo chức năng hô hấp bệnh nhân có rối loạn thông khí hạn chế biểu hiện bằng giảm rõ rệt FVC và giảm khả năng khuếch tán khí qua màng phế nang mao mạch phổi (đo Dlco giảm rõ), đo khí động mạch có giảm oxy rõ, nếu nặng có biểu hiện suy hô hấp.

Khi bạn thấy có những biểu hiện trên sau khi mắc Covid-19, bạn nên tìm đến nhân viên y tế. Các bác sĩ sẽ xác định tình trạng bệnh và hướng dẫn điều trị triệu chứng và những chăm sóc sức khỏe cần thiết.

Tuy nhiên, bệnh nhân không quá hoang mang lo lắng: nếu bệnh nhân trẻ, không bệnh nền, điều trị ngoại trú chỉ tái khám nếu khi có triệu chứng hô hấp kéo dài.

Đối với bệnh nhân lớn tuổi, có bệnh nền, Covid-19 trung bình đến nặng nhưng không cần nhập viện thì nên tái khám 3 tuần kể từ ngày khởi phát. Còn bệnh nhân nặng, điều trị ở bệnh viện, phải tái khám trong vòng 1 tuần kể từ khi xuất viện, tối đa là 2-3 tuần.

Với các bác sĩ chuyên khoa hô hấp hoặc tại phòng khám dành cho bệnh nhân hậu Covid-19, khi bệnh nhân có triệu chứng hô hấp kéo dài hậu Covid-19, cần có bản hướng dẫn hỏi bệnh tỉ mỉ cho bệnh nhân, khám đánh giá mức độ khó thở, phát hiện các triệu chứng thực thể hô hấp. Bệnh nhân cần được làm các xét nghiệm để phát hiện bệnh lý phổi cũng như biến chứng tắc mạch phổi.

Chụp phim X-quang phổi thường quy (nếu nghi ngờ tổn thương viêm, xơ phổi hoặc tắc mạch mạch phổi cần chụp CT Scan ngực đa dãy, có thuốc cản quang tĩnh mạch), xét nghiệm công thức máu thường quy, tốc độ lắng máu, thời gian Prothrombin, xét nghiệm TSH, FT3, FT4, D-dimer, điện tim, đo chức năng thông khí phổi, hoặc phế thân ký, nếu nghi ngờ xơ phổi kẽ nhằm đánh giá dung tích toàn phổi, khả năng khuếch tán khí qua màng phế nang mao mạch.

Tiến hành làm test đi bộ 6 phút, đo SpO2 (SpO2 giảm hoặc bệnh nhân khó thở năng cần đo khí máu động mạch). Sau khi có kết quả khám bệnh và xét nghiệm, kết luận các tình trạng bệnh lý hô hấp, chúng ta có thể tư vấn, kê đơn điều trị cho người bệnh.

Tập trung khống chế dịch Covid-19 lây lan

Có thể bạn quan tâm

Chuyên gia của EVO Việt Nam hướng dẫn việc huấn luyện thể thao, sơ cứu và hồi phục chấn thương.

Phòng tránh đột quỵ khi tập luyện thể thao

Thể thao mang lại sức khỏe, niềm vui, sự gắn kết, nhưng đằng sau những buổi tập hay các trận thi đấu, vẫn có những nguy cơ tiềm ẩn, nếu người tập không tập luyện một cách khoa học, bài bản và đúng phương pháp. Dư luận gần đây đã liên tiếp phản ánh các vụ đột quỵ đối với nhiều người chơi thể thao, trong đó có những người trẻ.

Nhân viên một cửa hàng thuốc tư vấn về thực phẩm chức năng cho người mua. (Ảnh: Thúy Quỳnh)

Từ hiểm họa sữa giả, thuốc giả: Nên hiểu đúng về thực phẩm chức năng

Sau khi cơ quan chức năng liên tục phát hiện những đường dây sản xuất thực phẩm chức năng giả, thuốc giả, sữa giả... rồi việc một số bác sĩ kê thêm vào đơn thuốc các loại thực phẩm chức năng không cần thiết cho bệnh nhân, người tiêu dùng dần trở nên thận trọng, thậm chí có người quay lưng với loại sản phẩm này. Trên thực tế, thực phẩm chức năng vẫn có tác dụng tốt đối với sức khỏe nếu được dùng đúng cách, hợp lý và sản phẩm đạt chất lượng tiêu chuẩn.
(Ảnh minh họa)

Biến thể phụ mới BA.5 nguy hiểm thế nào?

Những đột biến của biến thể phụ mới BA.5 cho phép virus lẩn tránh hệ miễn dịch phát hiện sớm, do đó người có miễn dịch nhờ tiêm vaccine hay từng mắc Covid-19 trước đó vẫn có thể bị nhiễm lại.
(Ảnh minh họa)

Làm gì để thoát khỏi tình trạng sương mù não của hậu Covid-19

Cựu F0 có thể gặp một loạt khó khăn liên quan đến khả năng suy nghĩ của mình (được gọi là "nhận thức"). Những khó khăn này có thể bao gồm các vấn đề về trí nhớ, chú ý, xử lý thông tin, lập kế hoạch và tổ chức. Đây còn được gọi là tình trạng sương mù não.

(Ảnh minh họa)

Cân đối dinh dưỡng hậu Covid-19

Dinh dưỡng và các vấn đề liên quan đến khứu giác, vị giác Covid-19 có thể ảnh hưởng đến sự thèm ăn và tình trạng dinh dưỡng của người bệnh sau khi khỏi Covid-19. 

(Ảnh minh họa)

Nên đi khám hậu Covid-19 nếu mệt mỏi kéo dài kèm 4 triệu chứng sau

Hậu Covid-19, nếu mệt mỏi kéo dài kèm triệu chứng: Mệt mỏi sau khi làm việc gắng sức và kéo dài trên 24 giờ; Ngủ không yên giấc; Suy giảm trí nhớ hoặc khả năng tập trung; Đau cơ, đau nhiều khớp nhưng không sưng, nóng, đỏ; Đau họng hoặc loét miệng; đau đầu... thì cần khám tại cơ sở y tế. 

(Ảnh minh họa)

Hạ sốt cho trẻ thế nào sau tiêm vaccine?

Khi trẻ sốt cao quá (38,5 độ C trở lên) thì cần cho uống thuốc hạ sốt. Nếu trẻ sốt thấp hơn thì có thể cho trẻ uống nhiều nước, mặc đồ thoáng, chườm mát cho trẻ.

Chăm sóc bệnh nhân ghép tủy điều trị ung thư máu tại bệnh viện trung ương Quân đội 108.

Bệnh nhân ung thư cần chú ý điều gì trong đại dịch?

Với bệnh nhân ung thư, việc thăm khám nên được giảm xuống mức an toàn trong đại dịch Covid-19. Bệnh nhân đang điều trị bằng đường uống có thể theo dõi từ xa, nên được cung cấp thuốc ít nhất 3 đợt để giảm tiếp cận bệnh viện.

(Ảnh minh họa)

Hậu Covid-19 vẫn ho, có nên dùng kháng sinh?

Trong thời gian mắc Covid-19, virus gây tổn thương các tế bào lớp niêm mạc đường hô hấp, để lại sẹo. Sau khỏi bệnh, tổn thương này vẫn dễ kích thích, gây ra những cơn ho. Tuy nhiên, người dân không nên tự ý dùng kháng sinh trị ho mà cần phải có chỉ định của bác sĩ. 

(Ảnh minh họa)

Dấu hiệu viêm cơ tim ở trẻ sau khi tiêm vaccine Covid-19?

Dấu hiệu điển hình của viêm cơ tim là trẻ có những cơn đau ngực cấp, khó thở, hụt hơi, cảm giác có nhịp tim nhanh, không đều hoặc hồi hộp đánh trống ngực, ngất, vã mồ hôi, trạng thái thần kinh kích thích, ăn uống kém hơn bình thường, nôn ói nhiều, có thể có sốt hoặc không.

(Ảnh minh họa)

Khỏi Covid-19 bao lâu thì nên tập thể thao trở lại?

Sau nhiễm Covid-19, người bệnh cần có chế độ tập luyện phù hợp để cơ thể hồi phục toàn diện. Nếu vẫn giữ nguyên cường độ tập như trước khi mắc bệnh sẽ khiến cơ thể không có thời gian phục hồi tổn thương.

Thạc sĩ, bác sĩ Trần Minh Tuấn khám cho người bệnh sau ghép tạng.

Người bệnh sau ghép tạng nhiễm Covid-19 cần lưu ý gì?

Khi bệnh nhân ghép tạng nhiễm Covid-19, cần đánh giá tình trạng bệnh nhân, tùy từng bệnh nhân để đưa ra biện pháp điều trị cụ thể. Sau khi hết triệu chứng, bệnh nhân cần được làm các xét nghiệm xác định virus, thời gian cách ly dài hơn để bảo đảm an toàn cho bệnh nhân và cộng đồng.

(Ảnh minh họa)

Người mắc lupus ban đỏ có thể sử dụng kháng thể đơn dòng Evusheld phòng Covid-19 không?

Kháng thể đơn dòng được sử dụng với mục đích điều trị dự phòng Covid-19 cho nhóm người nguy cơ cao chuyển nặng hoặc tử vong nếu mắc bệnh Covid-19, như người mắc bệnh nền (suy gan, suy thận, tim mạch, cơ xương khớp, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính…), người suy giảm miễn dịch từ mức độ vừa đến nặng (do HIV, đang điều trị ung thư, ghép tạng…), người mắc các bệnh hệ thống (lupus ban đỏ, viêm khớp, thoái hóa khớp…).

Bác sĩ tư vấn cho sản phụ.

Chẩn đoán sớm hậu Covid-19 ở sản phụ

Nhóm bà bầu, nhất là những bệnh nhân bị nhiễm trùng mức độ vừa phải và mức độ nặng có thể tăng nguy cơ biến chứng sản khoa sau nhiễm Covid-19. Vì vậy, các bà bầu cần được khám thai, siêu âm chuyên sâu, xét nghiệm thăm dò tại các cơ sở chuyên khoa để được chẩn đoán sớm các biến chứng và điều trị kịp thời.

(Ảnh minh họa)

Sau khi khỏi Covid-19, tôi có thể hiến máu hay không?

Các trường hợp mắc Covid-19 có thể hiến máu sau 10 ngày kể từ thời điểm đáp ứng đủ 2 điều kiện sau: Âm tính với SARS-CoV-2 (bằng phương pháp rRT-PCR hoặc xét nghiệm nhanh kháng nguyên) và không còn một hoặc nhiều triệu chứng (sốt, ho, khó thở, tiêu chảy...).

(Ảnh minh họa)

Mất ngủ hậu Covid-19 có cần đi khám?

Mất ngủ với nhiều hình thức như khó ngủ, buồn ngủ, giấc ngủ không ổn định, khó đi vào giấc ngủ... là một rối loạn thường gặp, đặc biệt tăng cao ở bệnh nhân đã khỏi Covid-19.

(Ảnh minh họa: TTXVN)

Sản phụ sau nhiễm Covid-19 cần lưu ý gì?

Đa số các sản phụ mắc Covid-19 có triệu chứng hô hấp nhẹ đều được các bác sĩ tư vấn kỹ càng về tình trạng bệnh và các loại thuốc thông thường có thể sử dụng, đa số các loại thuốc không ảnh hưởng đến tình trạng thai hoặc không đủ bằng chứng cho thấy có gây dị tật thai.

Bệnh nhân đi khám hậu Covid-19 tại Bệnh viện Bạch Mai.

Những dấu hiệu cảnh báo cần đi khám hậu Covid-19

Ở bệnh nhân sau nhiễm Covid-19 có rất nhiều triệu chứng làm ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần và thể chất người bệnh. Sau khi khỏi bệnh, những người có bệnh lý nền, từng nhiễm Covid-19 nặng nên đi khám hậu Covid-19 sớm.

(Ảnh minh họa)

Không nên lạm dụng gừng, sả khi điều trị Covid-19

Gừng và sả đều có tác dụng tán phong hàn dung trong các trường hợp cảm lạnh dẫn tới ho, ngạt mũi, sổ mũi. Tuy nhiên, gừng sả chỉ là bài thuốc chữa cảm cúm thông thường chứ không phải thuốc chữa Covid-19. Khi dùng sả và gừng chỉ nên dùng trong 3 ngày với liều lượng phù hợp. Dùng kéo dài có thể gây kích thích dạ dày. 

(Ảnh minh họa: THÀNH ĐẠT)

Xử lý rác thải nguy cơ chứa SARS-CoV-2

Bộ Y tế đề nghị các địa phương tăng cường quản lý chất thải phát sinh từ các trường hợp F0 đang quản lý tại nhà, xử lý chất thải trong phòng, chống dịch Covid-19 bảo đảm kịp thời và an toàn phòng, chống dịch.

(Ảnh minh họa)

Những sai lầm khi chăm sóc trẻ mắc Covid-19 tại nhà

Sốt là một vấn đề thường gặp ở tất cả trẻ em, tuy nhiên nhiều bố mẹ xử trí sai khiến bé không hạ sốt được hoặc càng mệt mỏi hơn. Trong 3-5 ngày đầu dương tính, trẻ sẽ sốt cao liên tục, uống hạ sốt giảm sốt rồi sốt lại. Bố mẹ cần bình tĩnh để tiếp tục hỗ trợ cho con, không nên rối hay sốt ruột khi thấy bé sốt.

(Ảnh minh họa: MINH DUY)

Cách đọc test xét nghiệm nhanh tại nhà

Trường hợp vạch T đậm/nhạt do ảnh hưởng của nồng độ kháng nguyên trong mẫu bệnh phẩm hoặc chủ quan của người đọc. Tuy nhiên đây là xét nghiệm định tính, có nghĩa chỉ cần xác định có hoặc không có kháng nguyên của SARS-CoV-2 nên cho dù vạch T đậm hay nhạt cũng đều có kết quả là mẫu bệnh phẩm dương tính với kháng nguyên của SARS-CoV-2.