Đồng thuận cao về gói ngân sách
Gói ngân sách bổ sung nhận được đa số phiếu thuận từ các nghị sĩ Quốc hội Nhật Bản, trong đó có đảng Dân chủ Tự do cầm quyền, đảng Dân chủ vì nhân dân và đảng Công Minh. Gói ngân sách bao gồm các khoản chi cho các biện pháp ứng phó lạm phát gia tăng như trợ cấp tiền điện và khí đốt, mở rộng khoản trợ cấp địa phương ưu tiên, trong đó có hỗ trợ thực phẩm. Ngân sách bổ sung cũng được dành cho việc hỗ trợ phát triển trí tuệ nhân tạo (AI), ngành đóng tàu và nhiều lĩnh vực khác nhằm hướng tới việc xây dựng một nền kinh tế mạnh mẽ cho “đất nước mặt trời mọc”.
Khoản ngân sách bổ sung, theo thống kê là lớn nhất kể từ năm tài chính 2022, được thiết kế để tài trợ gói kích thích kinh tế nhằm giảm bớt gánh nặng chi phí sinh hoạt tăng cao và hỗ trợ đầu tư thúc đẩy tăng trưởng, trong bối cảnh chính phủ thực hiện các chính sách tài khóa mở rộng. Chính phủ Nhật Bản dự định phát hành 11.700 tỷ yen trái phiếu mới để tài trợ hơn 60% ngân sách.
Để giảm bớt gánh nặng chi phí sinh hoạt cho các gia đình, Chính phủ Nhật Bản đang chuẩn bị một loạt biện pháp như trợ cấp điện và khí đốt trong ba tháng đầu năm 2026 và trợ cấp tiền mặt cho các gia đình có con nhỏ. Chính quyền của Thủ tướng Takaichi cũng tìm cách tăng cường đầu tư vào các ngành công nghiệp như chất bán dẫn và đóng tàu, đều là những ngành được đánh giá là rất quan trọng đối với an ninh quốc gia Nhật Bản. Ngoài ra, ngân sách bổ sung cũng bao gồm 1.700 tỷ yen cho các lĩnh vực an ninh và ngoại giao, cho phép Tokyo đạt tỷ lệ chi tiêu cho quốc phòng lên 2% GDP ngay trong năm nay, sớm hơn hai năm so kế hoạch.
Dự thảo ngân sách được Thượng viện Nhật Bản thông qua chỉ một ngày trước khi kết thúc kỳ họp hiện tại của Quốc hội và gần một tuần sau khi được thông qua tại Hạ viện. Chính phủ của Thủ tướng Takaichi cũng đang xem xét đề xuất dự thảo ngân sách lớn nhất từ trước đến nay cho tài khóa 2026, có thể lên tới hơn 120.000 tỷ yen (775 tỷ USD), cao hơn 4.800 tỷ yen so kỷ lục hiện tại cho tài khóa 2025. Đối với tài khóa 2026 bắt đầu từ tháng 4 tới, chi phí nợ công, bao gồm cả việc trả nợ gốc và lãi, sẽ đạt mức kỷ lục mới, vượt qua con số 28.200 tỷ yen của tài khóa hiện tại.
Tín hiệu sáng sủa trong xuất khẩu
Hoạt động thương mại của Nhật Bản trong tháng 11 vừa qua ghi nhận những tín hiệu cải thiện trong bối cảnh xuất khẩu phục hồi trở lại, nhất là sang thị trường Mỹ. Số liệu sơ bộ do Bộ Tài chính Nhật Bản công bố cho thấy, “đất nước mặt trời mọc” ghi nhận thặng dư thương mại 322,3 tỷ yen (2 tỷ USD) trong tháng 11, đánh dấu lần đầu cán cân thương mại chuyển sang thặng dư sau năm tháng thâm hụt liên tiếp.
Theo báo cáo, xuất khẩu của Nhật Bản trong tháng 11 tăng 6,1% so cùng kỳ năm ngoái, đạt 9.710 tỷ yen và là tháng tăng trưởng thứ ba liên tiếp. Sức bật này chủ yếu nhờ xuất khẩu bán dẫn và các linh kiện điện tử sang các nước châu Á và dược phẩm sang Mỹ. Đáng chú ý, xuất khẩu sang Mỹ tăng 8,8% lên 1.820 tỷ yen, đánh dấu lần tăng đầu tiên sau tám tháng. Xuất khẩu ô-tô sang Mỹ cũng tăng trở lại sau giai đoạn chịu tác động tiêu cực từ chính sách thuế đối ứng của chính quyền Tổng thống Donald Trump, cũng như nhu cầu suy yếu trên toàn thế giới.
Trong khi đó, nhập khẩu của Nhật Bản trong tháng 11 chỉ đạt 9.390 tỷ yen, tăng 1,3% so cùng kỳ năm 2024 và thấp hơn mức dự báo là 2,5%. Nhật Bản chủ yếu nhập khẩu động cơ từ Liên minh châu Âu (EU), chíp và linh kiện khác từ châu Á. Xét theo đối tác, Nhật Bản thặng dư thương mại 739,8 tỷ yen với Mỹ, tăng 11,3% so cùng kỳ năm trước và là lần tăng đầu tiên sau bảy tháng. Ở chiều ngược lại, Nhật Bản tiếp tục thâm hụt với Trung Quốc trong tháng thứ 56 liên tiếp ở mức 777,9 tỷ yen trong tháng 11.
Giới phân tích nhận định rằng, tâm lý thị trường đã được cải thiện sau khi Nhật Bản và Mỹ chính thức triển khai thỏa thuận thương mại từ tháng 9 vừa qua. Thỏa thuận này thiết lập mức thuế cơ bản 15% đối với phần lớn hàng hóa Nhật Bản xuất khẩu sang Mỹ, giảm mạnh so mức 27,5% trước đây đối với ô-tô và 25% đối với hầu hết các mặt hàng khác.